در روژئاوا چه می‌گذرد؟

ترکیه از ششم اکتبر/ ۱۴ مهر دور تازه‌ای از حمله‌های نظامی را به شمال سوریه که در کنترل نیروهای سوریه دموکراتیک، ائتلافی متشکل از نیروهای کرد، عرب و آشوری است و همچنین مناطقی از اقلیم کردستان عراق آغاز کرده است. وزارت دفاع ترکیه ادعا می‌کند این حملات را در واکنش به بمب‌گذاری در نزدیکی یک ساختمان دولتی در آنکارا که موجب مصدومیت دو نظامی شد و حزب کارگران کردستان ترکیه مسئولیت آن را پذیرفت، انجام می‌دهد تا آنچه را که «ریشه تروریسم در مبدأ» می‌خواند، خنثی کند. ترکیه پیش از این نیز به همین بهانه چندین مرتبه مناطقی از اقلیم کردستان عراق و شمال سوریه را با پهپاد هدف قرار داده است؛ حملاتی که حتی موجب اعتراض حکومت اقلیم کردستان که روابط حسنه‌ای با دولت ترکیه دارد و همینطور دولت عراق هم شد اما نتوانست از تداوم حملات جلوگیری کند.

ادعای ترکیه این است که هدف این حملات پایگاه‌های نظامی حزب کارگران کردستان ترکیه و یگان‌های مدافع خلق سوریه که ترکیه آن را وابسته به پ ک ک می‌داند، هستند و تنها «مواضع، انبارها و پناهگاه‌های آنها را هدف حمله قرار می‌دهد و نهایت دقت و حساسیت برای جلوگیری از آسیب به غیرنظامیان، زیرساخت‌ها و امکان فرهنگی به کار گرفته می‌شود».

این ادعا اما از طرف مقام‌های ارشد نیروهای سوریه دموکراتیک و یگان‌های مدافع خلق رد شده است و آنها گفته‌اند ترکیه به زیرساخت‌ها و تاسیسات عمومی در شمال و شرق سوریه حمله می‌کند و این یک جنایت جنگی است.

مظلوم کوبانی، فرمانده نیروهای سوریه دموکراتیک حملات ترکیه را اشغالگرانه، وحشیانه و نقض آشکار حقوق بشر توصیف کرد و گفت که در جریان این حملات ۲۹ تن از نیروهای امنیت داخلی شمال شرق سوریه در دریک کشته شده‌اند.

گفت‌وگو با بهنام زارعی، روزنامه‌نگار کُرد که تحولات روژائاوا را از نزدیک پیگیری می‌کند را اینجا بشنوید:

بدران چیا کورد، رئیس مشترک اداره امور خارجی اداره خودگران شمال و شمال شرق سوریه نیز گفت ترکیه به ۱۸۰ مرکز غیرنظامی و زیرساختی از جمله ۱۴ ایستگاه نفت، ۹ ایستگاه برق، هشت ایستگاه آب و ۴۸ مدرسه حمله کرده است.

آناتولی، خبرگزاری دولتی ترکیه طی روزهای گذشته بدون اینکه شمار کشته شدگان را اعلام کند، به نقل از وزارت دفاع مدعی شد طی روزهای ششم تا نهم اکتبر، ۵۷ پایگاه‌ها، انبار، پناهگاه و تاسیسات نفتی در شمال سوریه با حملات ارتش «منهدم شده‌اند».

مقام‌های امنیتی و سیاسی در ترکیه تهدید کرده‌اند عملیات نظامی را تا زمانی که لازم باشد ادامه خواهند داد. وزیر خارجه ترکیه که پیش از این رئیس سازمان امنیت (میت) بود هم از آمریکا خواسته «همکاری با یگان‌های مدافع خلق را متوقف کند». او گفته عملیات نظامی ترکیه در سوریه و عراق با قاطعیت ادامه خواهد یافت.

۶۰۰۰ حمله ترکیه به روژاوا و اقلیم کردستان

یک روز پیش از شروع حملات ترکیه به شمال سوریه و اقلیم کردستان عراق، یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه در آنکارا با همتای عراقی‌اش دیدار کرده و گفته بود همکاری و اقدام مشترک دو کشور در «زمینه مبارزه با تروریسم و تامین امنیت مرزها» افزایش می‌یابد.

رویترز در یک گزارش به نقل از نهادهای غیردولتی شمار غیرنظامیان کشته شده در حملات ترکیه به اقلیم کردستان و شمال سوریه طی سال‌های ۲۰۱۶ تا نیمه نخست ۲۰۲۳ را ۵۰۰ تن اعلام کرد.

این گزارش به نقل از «گروه بحران» می‌گوید در فاصله ژوئیه ۲۰۲۵ تا ژوئن ۲۰۲۳، حداقل ۱۱۰ غیرنظامی در جریان حملات ترکیه به اقلیم کردستان کشته شده‌اند. گروه‌های صلح‌ساز، یک موسسه مستقر در واشنگتن هم شمار کشته‌شدگان غیرنظامی از سال ۲۰۱۵ تا به حال را ۱۴۷ تن، مجروحان را ۲۲۱ تن تخمین زده است.

در سال ۲۰۲۲ ترکیه ۲۰۴۴ حمله هوایی در مناطق کردستان عراق و سوریه انجام داد که نسبت به سال قبل‌تر افزایش ۵۳ درصدی را نشان می‌دهد و بالاترین رقم از سال ۲۰۱۷ است. نیروهای ترکیه بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ژوئن ۲۰۲۳ حداقل ۶۰۰۰ حمله هوایی در شمال سوریه و اقلیم کردستان عراق انجام دادند که یک سوم این حملات در سال ۲۰۲۲ صورت گرفت.

در سال ۲۰۱۷ ترکیه به کمتر از ۳۲ نقطه در عراق و سوریه حمله کرد اما پنج سال بعد، در سال ۲۰۲۲ هواپیماها یا پهپادهای ترکیه بیش از ۲۴۰ نقطه را در دو کشور مورد حمله قرار دادند. به گفته سازمان‌های غیردولتی و مقامات محلی، این حملات باعث کشته شدن هزاران نفر و تخلیه صدها روستا در هشت سال گذشته شده است.

ترکیه روابط حسنه‌ای با بارزانی‌ها در اقلیم کردستان دارد. مقام‌های اقلیم کردستان چندباری معترض حملات ترکیه شده‌اند اما بیش از اینکه از دولت ترکیه بخواهند این حملات را متوقف کند، از حزب کارگران کردستان ترکیه خواسته‌اند «جنگ‌اش را به اقلیم نکشاند».

توافق سه جانبه برای سرکوب کردها

نیروهای کُرد در سوریه توانستند داعش را شکست دهند و شمال و شمال شرق سوریه را به یک منطقه خودگران تبدیل کردند. ترکیه بارها تهدید کرده است حضور نیروهای کُرد در همسایگی خاکش را تحمل نمی‌کند. ارتش ترکیه بارها از سال ۲۰۱۵ علاوه بر حمله نظامی به کردستان ترکیه، روژئاوا را هم آماج حملات نظامی قرار داده است. تهاجم نظامی ترکیه در سال ۲۰۱۹ که دولت ترکیه آن را «چشمه صلح» نامید موجب آواره شدن ۳۰۰ هزار نفر شد. پس از آن ترکیه اعلام کرد یک منطقه حائل در مرز با سوریه ایجاد می‌کند. قصد دولت ترکیه اسکان پناهجویان سوریه‌ای در این منطقه برای تغییر بافت جمعیتی است.

در کنار ترکیه، ایران هم که چند توافقنامه امنیتی با همسایه غربی را امضاء کرده حکومت اقلیم کردستان و دولت عراق را برای اخراج و یا حداقل جابه‌جایی احزاب کردستانی از نقاط مرزی مشترک تحت فشار قرار داده است. در سال ۱۴۰۱ ایران حداقل چهار مرتبه مناطقی از اقلیم کردستان عراق را هدف حملات توپخانه‌ای قرار داد. در نهایت در تابستان ۱۴۰۲ رسانه‌های ایران و اقلیم کردستان از «تخلیه» پایگاه‌های احزاب کردستانی مخالف جمهوری اسلامی در اقلیم کردستان عراق خبر دادند.

حکومت اقلیم کردستان عراق تا به حال تنها به این حملات اعتراض کلامی کرده است. رویترز به نقل از قباد طالبانی، معاون نخست‌وزیر اقلیم کردستان نوشته «واقعیت این است که ما [در برابر ترکیه] هیچ کاری نمی‌توانیم انجام بدهیم». این واقعیت در برابر ایران هم صدق می‌کند. ایران در یک توافقنامه سه جانبه با اقلیم کردستان و عراق، پاسداری از مرزهای مشترک را از دست پیشمرگه‌های اقلیم خارج کرد و به نظامیان عراق سپرد. وضعیت در مرزهای ترکیه و عراق هم چنین خواهد شد.

همزمان با این تحولات، در سوریه ارتش این کشور با همکاری روسیه حمله به نیروهای مخالف مورد حمایت ترکیه را از سر گرفته‌اند که می‌توان آن را نشانه یک توافق پنهان میان سوریه و ترکیه دانست؛ سوریه به ترکیه اجازه می‌دهد به مناطق تحت کنترل کُردها حمله کنند و ترکیه هم در برابر حمله به نیروهای مورد حمایتش در سوریه سکوت می‌کند.

حاصل این توافق‌های چند جانبه نوشته و نانوشته به مانند همه سال‌های گذشته افزایش تهاجم به کُردها در جغرافیای ایران، سوریه، عراق و سوریه است؛ وضعیتی که می‌تواند به آواره‌گی صدها هزار انسان دیگر بیانجامد.