انفجار در بن‌گوریون، پاسخ در ایران؛ بازگشت تهران و تل‌آویو به آستانه «درگیری مستقیم»
منابع اسرائیلی به روزنامه «اسرائیل هیوم» گفته‌اند که نتانیاهو در جلسات خصوصی ابراز نگرانی کرده که ترامپ در ظاهر از مواضع اسرائیل علیه ایران و سوریه حمایت می‌کند، اما در عمل مانع اقدام مستقیم تل‌آویو شده است.
علی رسولی
دیوارنگاره میدان ولیعصر پس از حمله ایران به اسرائیل
حمله موشکی روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت/ ۴ مه حوثی‌ها به نزدیکی فرودگاه بن‌گوریون اسرائیل، زنگ‌های هشدار را نه تنها در تل‌آویو بلکه در واشنگتن و تهران نیز به صدا درآورده است. انفجار، ناشی از موشک هایپرسونیکی که از یمن شلیک شده بود، شش زخمی بر جای گذاشت و پروازها را مختل کرد. حوثی‌ها اعلام کردند که هدف‌شان «تحمیل محاصره هوایی بر اسرائیل» است و وعده دادند که این حملات ادامه خواهد یافت.
یحیی سریع، سخنگوی نظامی حوثی‌ها، در بیانیه‌ای اعلام کرد:
به شرکت‌های هواپیمایی جهان هشدار می‌دهیم که پروازهای خود به اسرائیل را متوقف کنند، زیرا امنیت آن‌ها را تضمین نمی‌کنیم.
چند شرکت هواپیمایی از جمله لوفت‌هانزا فعلا پروازهای خود را به اسرائیل تا روز سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت به حالت تعلیق درآورده‌اند.
در واکنش به این اقدام، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، ایران را مخاطب قرار داد و تهدید کرد که کشورش «در زمان و مکان مناسب» به این حملات پاسخ خواهد داد. او در پیامی توئیتری نوشت: «دونالد ترامپ کاملاً درست می‌گوید؛ منبع حملات حوثی‌ها ایران است.» نتانیاهو همچنین از امکان حمله مستقیم به ایران سخن گفت.
حمله به ایران؟ اختلاف در اردوگاه متحدین
اگرچه اسرائیل آشکارا به دنبال پاسخ سخت است، اما گزارش‌ها حاکی از آن‌اند که نخست‌وزیر اسرائیل از عملکرد اخیر دونالد ترامپ در قبال ایران ناراضی است. منابع اسرائیلی به روزنامه «اسرائیل هیوم» گفته‌اند که نتانیاهو در جلسات خصوصی ابراز نگرانی کرده که ترامپ در ظاهر از مواضع اسرائیل علیه ایران و سوریه حمایت می‌کند، اما در عمل مانع اقدام مستقیم تل‌آویو شده است.
نگرانی‌ها در کابینه نتانیاهو زمانی اوج گرفت که مشخص شد ترامپ تنها ۲۴ ساعت پیش از شروع مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم با ایران، اسرائیل را در جریان گذاشته است. به گفته منابع آمریکایی، ترامپ حتی مانع اجرای حملات برنامه‌ریزی‌شده اسرائیل به تاسیسات نظامی و هسته‌ای ایران شده است.
تهران چه می‌گوید؟
در تهران، واکنش‌ها با احتیاط بود. وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای موشک‌پرانی حوثی‌ها را ابتدا «اقدامی شجاعانه» خواند ولی در ادامه ضمن رد هرگونه نقش مستقیم در حملات حوثی‌ها، اعلام کرد:
حمایت انصارالله از فلسطین، تصمیمی مستقل است و نسبت دادن آن به ایران، ادعایی گمراه‌کننده است.
در عین حال، عزيز نصيرزاده، وزیر دفاع ایران، هشدار داد:
اگر این جنگ از سوی آمریکا یا رژیم صهیونیستی آغاز شود، ایران منافع، پایگاه‌ها و نیروهای آن‌ها را در هر کجا که باشند و هر زمان که لازم باشد، هدف قرار خواهد داد.
او تأکید کرد که ایران نسبت به کشورهای همسایه خصومتی ندارد، اما در صورت حمله، پایگاه‌های آمریکا در منطقه را به‌عنوان اهداف مستقیم در نظر خواهد گرفت.
این سخنان پس از آن مطرح شد که ایران از موشک بالستیک سوخت جامد جدیدی به نام «قاسم بصیر» رونمایی کرد که بردی معادل ۱۲۰۰ کیلومتر دارد.
ایران می‌گوید این موشک نه از سامانه موقعیت‌یاب جی‌پی‌اس استفاده می‌کند و نه قابل شناسایی برای سامانه‌های پدافند موشکی است. این شاید پیام غیرمستقیم ایران به اسرائیل یا حتی آمریکا باشد که از این موشک در صورت حمله مستقیم استفاده خواهد کرد.
واشنگتن، تهران و چالش گفت‌وگو زیر سایه تهدید
این تنش‌ها در حالی اوج گرفته است که هنوز تاریخ جدیدی برای دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا اعلام نشده است. در روزهای گذشته دولت ترامپ به‌روشنی خطوط قرمز خود را مشخص کرده است. رئیس‌جمهوری آمریکا تأکید کرده که خواهان «برچیده‌شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران» است و نه توافقی موقت یا محدود. البته ترامپ راه را برای مصالحه در این بخش باز گذاشته و گفته است که ایده‌هایی در مورد وجود یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز در ایران هم روی میز است «ولی کشوری که این‌همه نفت دارد انرژی هسته‌ای به چه کارش می‌آید».
همزمان، تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در گفت‌وگو با شبکه فاکس‌نیوز تصریح کرده که دونالد ترامپ نه‌تنها به‌دنبال جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است، بلکه خواهان حصول توافقی دائمی و غیرقابل برگشت است. بروس افزود:
ترامپ علاقه‌مند است ایده‌های جدیدی را از طرف ایران بشنود، اما هدف نهایی، برچیده‌شدن کامل این برنامه و پایان تهدید است.
به گفته او، ایران دیر یا زود باید با واقعیت روبه‌رو شود. همزمان، دولت آمریکا اعلام کرده که همه گزینه‌ها از جمله فشار بیشتر یا اقدامات نظامی احتمالی همچنان روی میز باقی است.
در همین حال، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، نیز خواستار توقف غنی‌سازی، توسعه موشک‌های دوربرد و پایان حمایت تهران از گروه‌هایی مانند حوثی‌ها شده و تأکید کرده است که آمریکا خواهان بازرسی کامل از تمامی تأسیسات، از جمله سایت‌های نظامی، است.
از سوی دیگر، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، بارها تصریح کرده که مذاکرات صرفا درباره برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌هاست و ایران برنامه موشکی خود را خارج از این گفت‌وگوها می‌داند.
تا کنون سه دور مذاکره در مسقط و رم برگزار شده و فضا مثبت ارزیابی شده، اما تعلیق دور چهارم همزمان با تهدیدات تازه آمریکا و احتمال تحریم‌های بیشتر، بار دیگر آینده مذاکرات را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.
جنگ از سایه بیرون می‌آید؟
حملات حوثی‌ها به خاک اسرائیل، تهدیدهای مستقیم تل‌آویو علیه تهران، و هم‌زمانی این رویدادها با تعویق مذاکرات هسته‌ای، نشان می‌دهند که «جنگ سایه» ایران و اسرائیل، که به جز رویدادهای سال ۲۰۲۴ و حملات موشکی و پاسخ اسرائیل، سال‌ها در سطحی پنهان در جریان بود، اکنون در آستانه تبدیل شدن به نبردی آشکار است.
در حالی‌که واشنگتن همچنان تلاش می‌کند از ورود مستقیم به درگیری نظامی با ایران اجتناب کند، فشارهای داخلی در اسرائیل و لابی‌های حامی حمله پیش‌دستانه، فضای تصمیم‌گیری را تندتر کرده‌اند.
از سوی دیگر، حوثی‌ها با افزایش برد و دقت حملات خود، توازن منطقه‌ای را تغییر داده‌اند. اسرائیل اگر پاسخ دهد و آنچنان که نتانیاهو می‌گوید پاسخش در ایران باشد، باید تبعات منطقه‌ای آن را بپذیرد. اگر پاسخ ندهد، اعتبار بازدارندگی‌اش زیر سوال می‌رود.
طبق اعلام منابع اسرائیلی، بیشتر حملات اخیر از یمن با موفقیت توسط سامانه‌های پدافند موشکی رهگیری شده‌اند، اما حمله موشکی روز یکشنبه به نزدیکی فرودگاه بن‌گوریون نخستین موردی بود که از مارس تاکنون به هدف اصابت کرد.
نظرها
نظری وجود ندارد.