سرانه آب تجدیدپذیر در ایران ۸۰ درصد کاهش یافته است

فعالان سیاسی، محیط‌زیستی و مقام‌های دولتی بر یک نکته متفق‌القول شده‌اند: بحران آب در ایران وارد مرحله‌ای بحرانی و نگران‌کننده شده است.

بر اساس اعلام یک مقام رسمی وزارت نیرو، سرانه آب تجدیدپذیر در ایران طی چند دهه گذشته با سقوط ۸۰ درصدی از بیش از ۷ هزار متر مکعب به کمتر از ۱۵۰۰ متر مکعب در سال کاهش یافته است.

این آمار نگران‌کننده را سمیه خداپرست، مشاور امور بانوان و خانواده وزیر نیرو، روز چهارشنبه ۲۱ خرداد در همایش ملی «بانوی آب» در گرگان اعلام کرد و خواستار مشارکت جدی همه نهادهای اجرایی و فرهنگی برای مقابله با این بحران شد.

خداپرست با اشاره به تفاهم‌نامه جدید وزارت نیرو با وزارت جهاد کشاورزی برای آگاه‌سازی زنان روستایی در زمینه اصلاح الگوی کشت و مدیریت بهینه مصرف آب، بر نقش کلیدی بانوان در مدیریت مصرف آب تأکید کرد. او همچنین از اجرای طرح‌های آموزشی با محوریت زنان در استان‌های مختلف کشور خبر داد.

از سوی دیگر، علیرضا جز قاسمی، معاون نظارت و بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور، در همین همایش اعلام کرد که در سال آبی جاری، منابع آبی کشور بیش از ۴۰ درصد و در استان گلستان ۳۵ درصد نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته‌اند. او گفت:

۲۷ سد اصلی تامین‌کننده آب شرب در کشور اکنون کمتر از ۲۰ درصد از ظرفیت خود را ذخیره دارند.

جز قاسمی با هشدار نسبت به تداوم خشکسالی و آثار تغییرات اقلیمی، خواستار بازنگری جدی در الگوی مصرف، به‌ویژه در بخش کشاورزی و شرب شد و بر نقش مادران در آموزش نسل آینده درباره صرفه‌جویی در مصرف آب تأکید کرد.

خشکسالی فراگیر؛ از گلستان تا خلیج فارس

در همین زمینه، ابوالفضل رحیمی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گلستان، با اشاره به اینکه ۹۰ درصد مساحت این استان گلستان در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، گفت:

تمام آب شرب گلستان از منابع زیرزمینی تامین می‌شود و ما با تاخیر فرهنگی جدی در زمینه صرفه‌جویی مواجه هستیم.

او از اجرای طرح‌هایی نظیر «هر خانوار، یک سفیر آب» و پروژه «صرفه‌جویی ۵۰ لیتر برای هر خانوار» خبر داد و خواستار ورود فعال نهادهای آموزشی، رسانه‌ها و نهادهای مذهبی برای تقویت فرهنگ قناعت در مصرف آب شد.

اما بحران تنها به استان‌های داخلی محدود نمی‌شود. به گفته احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست، روند خشک شدن تالاب‌ها و کاهش سطح دریاچه‌ها در حال تبدیل شدن به یک تهدید امنیتی است. او به طور خاص نسبت به کاهش نگران‌کننده سطح آب دریای خزر هشدار داد که به‌طور مستقیم حیات تالاب‌های شمال کشور را تهدید می‌کند.

او همچنین با اشاره به خشکیدگی شدید تالاب‌هایی نظیر پریشان، هامون، جازموریان و گمیشان گفت که «برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، حفر چاه‌های غیرمجاز و مدیریت نادرست منابع آب» عامل اصلی این فاجعه زیست‌محیطی است.

در سواحل جنوبی کشور هم توسعه بی‌رویه پروژه‌های آب‌شیرین‌کنی نیز با نگرانی‌هایی روبه‌روست. لاهیجان‌زاده گفت که برداشت آب در خلیج فارس در حال رسیدن به سه میلیون متر مکعب در روز است، در حالی که این منطقه ظرفیت زیستی محدودی دارد.