حمله به قلب ایران؛ قمار استراتژیک اسرائیل در میانه بحران منطقه

در ساعات اولیه جمعه ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، اسرائیل با اجرای یک عملیات هوایی گسترده، خاک ایران را هدف حمله قرار داد؛ حمله‌ای که بزرگ‌ترین رویارویی مستقیم میان دو کشور طی دهه‌های اخیر بوده است. این حمله در حالی صورت گرفت که مذاکرات غیرعلنی میان ایران و ایالات متحده در عمان در جریان بود، و همین هم‌زمانی، گمانه‌هایی درباره استفاده تاکتیکی از پوشش دیپلماتیک برای اجرای غافلگیرانه عملیات را تقویت کرد.

حمله‌ای حساب‌شده یا قمار سیاسی؟

نشریه اکونومیست این عملیات را «قمار جسورانه اما هولناک» از سوی اسرائیل و ایالات متحده توصیف کرده است که ممکن است پیامدهای آن در نهایت به زیان اسرائیل و آمریکا تمام شود. این نشریه هشدار داده که چنین اقداماتی می‌توانند به گسترش غیرقابل کنترل درگیری‌ها در منطقه منجر شوند، به‌ویژه در شرایطی که با وجود حمایت بی‌قید و شرط دولت ترامپ از اسرائیل، اجماع جهانی نسبت به مشروعیت چنین حملاتی شکننده و رو به افول است.

خسارات و پیامدهای اولیه

بر اساس گزارش رویترز، موج نخست حملات بر تأسیسات هسته‌ای نطنز متمرکز بود. دیوید آلبرایت، کارشناس موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، گفته است: «در فردو یا اصفهان آسیبی قابل مشاهده نیست، اما در نطنز آسیب‌هایی وارد شده است. با این حال، هیچ نشانه‌ای از تخریب کامل تأسیسات زیرزمینی وجود ندارد.» جفری لوئیس از موسسه میدلبری نیز خسارت وارد شده به نطنز را «متوسط» ارزیابی کرده و اشاره کرده که بخش‌هایی از زیرساخت‌های برق و تأسیسات سطحی آسیب دیده‌اند.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز در نشست شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که بخش‌هایی از سایت آزمایشی نطنز تخریب شده است، اما هنوز نمی‌توان از تخریب کامل یا بازدارندگی قطعی سخن گفت.

چشم‌انداز واکنش ایران؛ از پهپاد تا جنگ ترکیبی

بر اساس گزارش خبرگزاری NOS در هلند، کارشناسان غربی تأکید کرده‌اند که توانایی‌های ایران در واکنش به این حمله، فراتر از چیزی‌ است که تاکنون نشان داده شده. عبدو بوزرادا، کارشناس خاورمیانه در این گزارش می‌گوید: 

بوزرادا همچنین به ظرفیت ایران در بهره‌گیری از متحدان منطقه‌ای همچون حزب‌الله لبنان، حوثی‌های یمن و گروه‌های شبه‌نظامی در عراق اشاره می‌کند که می‌توانند حملات پراکنده یا اقدامات خرابکارانه علیه منافع اسرائیل را کلید بزنند. 

به گفته این کارشناس خاورمیانه ایران همچنین به موشک‌های مافوق‌صوت دسترسی دارد که می‌توانند تا ۱۵ برابر سرعت صوت حرکت کنند. هنوز آن‌ها را هنوز به کار نگرفته‌اند، ممکن است منتظر واکنش اسرائیل باشند.

جنس فرنسن، خبرنگار VRT در تل‌آویو نیز در این گزارش هشدار داده است که ایران ممکن است به سمت حملات غیر مستقیم و «جنگ ترکیبی» پیش برود، از جمله هدف قرار دادن سفارت‌ها، کشتی‌ها یا اهداف یهودی در کشورهای دیگر. 

اقتصاد و نفت؛ کارت فشار ایران

تحلیلگران بین‌المللی، از جمله در رویترز و فایننشال تایمز هشدار داده‌اند که بحران امنیتی ناشی از این حمله، قیمت نفت جهانی را تا حدود ۱۰٪ افزایش داده و بازارهای انرژی را وارد مرحله‌ای پرنوسان کرده است. هرگونه اقدام ایران برای تهدید تنگه هرمز، مسیری حیاتی برای انتقال حدود یک‌سوم نفت جهان، می‌تواند به شوک نفتی گسترده‌تری در سطح بین‌الملل منجر شود.

ایران پیش‌تر تهدید کرده بود که در صورت تهدید مستقیم، عبور امن نفت از خلیج فارس را هدف قرار خواهد داد؛ تهدیدی که اکنون بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک شده است.

حمله اخیر اسرائیل به ایران، صرف‌نظر از نتایج عملیاتی آن، مرز جدیدی در سطح درگیری مستقیم گشود. هم‌زمانی این حمله با مذاکرات هسته‌ای، تنش‌های ژئوپولیتیک، و تلفات غیرنظامیان، فضایی آکنده از بی‌ثباتی در ایران و منطقه ایجاد کرده است.

اکنون چشم‌ها به تهران و تل‌آویو دوخته شده که حملات نظامی را تا کجا پیش خواهند برد. نقش آمریکا و کشورهای غربی در تعین چگونگی روند این تقابل نظامی تاثیر گذار خواهد بود.