گزارش آسوشیتدپرس: حمله اسرائیل به زندان اوین بیم و نگرانی برای زندانیان سیاسی در پی داشته است

خبرگزاری آسوشیتدپرس، دوشنبه ۹ تیر / ۳۰ ژوئن گزارشی از وضعیت زندانیان سیاسی زندان اوین پس از حملات اسرائیل به این زندان منتشر کرده و در آن به تشدید سرکوب‌ها در ایران پرداخته است.

در این گزارش آمده است که سایه صیدال، زندانی سیاسی مخالف، در حمله موشکی اسرائیل به زندان اوین که او در آن محبوس بود، به‌سختی از مرگ نجات یافت. او لحظاتی پیش از تخریب بهداری زندان در اثر انفجارها، از آن‌جا خارج شده بود.

اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه ایران، روز یکشنبه اعلام کرد که در حملات ۲ تیر / ۲۳ ژوئن به بدنام‌ترین زندان ایران برای مخالفان سیاسی، دست‌کم ۷۱ نفر از جمله کارکنان، سربازان، اعضای خانواده‌های ملاقات‌کننده و افراد ساکن در نزدیکی زندان کشته شدند. در هرج‌ومرج پس از آن، مقامات،  صیدال و دیگران را به زندان‌هایی در خارج از تهران منتقل کردند؛ مراکزی پرازدحام که به شرایط سخت‌شان معروف هستند.

صیدال چند روز پیش که توانست با خانواده‌اش تماس بگیرد، درخواست کمک می‌کرد. بر اساس فایل شنیداری تماس او که به خواست صیدال توسط بستگانش منتشر شده است، این زندانی سیاسی در مورد شرایط گفت: «به‌معنای واقعی کلمه مرگ تدریجی است.» او افزود: «بمباران آمریکا و اسرائیل ما را نکشت، جمهوری اسلامی ما را آورد جایی که عملاً ما را به کشتن بدهد.»

فعالان نگرانند که حملات اسرائیل به سرکوب منجر شود

فعالان طرفدار دموکراسی و حقوق بشر در ایران نگرانند که بهای ۱۲ روز حملات هوایی اسرائیل با هدف فلج کردن برنامه هسته‌ای این کشور را بپردازند. بسیاری اکنون می‌گویند حکومت، که از شکاف امنیتی خود به لرزه افتاده است، سرکوب مخالفان را تشدید کرده است.

حمله اسرائیل به اوین که به‌گفته اسرائیل با هدف قرار دادن «مقامات سرکوبگر» صورت گرفت، وحشت را در میان خانواده‌های زندانیان سیاسی گسترش داد. آن‌ها برای اطلاع از سرنوشت عزیزان خود دست و پا می‌زدند. یک هفته بعد، خانواده‌های کسانی که در سلول انفرادی یا تحت بازجویی بودند، هنوز از آن‌ها خبری ندارند.

نرگس محمدی، برنده جایزه نوبل صلح، فعال باسابقه‌ای که چندین بار در اوین زندانی شده است، گفت که جامعه ایران «برای رسیدن به دموکراسی، به ابزارهای قدرتمندی برای تقویت جامعه مدنی و جنبش زنان نیاز دارد».

او در پیامی ویدیویی به آسوشیتدپرس از تهران گفت: «متأسفانه، جنگ این ابزارها را تضعیف می‌کند.» او گفت که فضای سیاسی با افزایش حضور نیروهای امنیتی در خیابان‌های پایتخت، در حال حاضر در حال کوچک شدن است.

نگرانی از اعدام‌های قریب‌الوقوع

بسیاری اکنون از موج احتمالی اعدام‌هایی که فعالان و زندانیان سیاسی را هدف قرار می‌دهد، می‌ترسند. آن‌ها سابقه وحشتناکی را می‌بینند: پس از پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۸ (۱۳۶۷)، مقامات دست‌کم پنج‌هزار زندانی سیاسی را پس از محاکمه‌های فرمایشی اعدام کردند و سپس آن‌ها را در گورهای جمعی دفن کردند که هرگز قابل دسترسی نبوده‌اند.

در طول عملیات اسرائیل، ایران شش زندانی را که پیش از جنگ به اعدام محکوم شده بودند، اعدام کرد.

به‌گفته «فعالان حقوق بشر در ایران» مستقر در واشنگتن، حکومت ایران نزدیک به ۱۳۰۰ نفر را بازداشت کرده که بیشتر آن‌ها به اتهام جاسوسی بوده و ۳۰۰ نفر از آن‌ها فقط در ۱۲ روز به‌دلیل به اشتراک گذاشتن محتوا در شبکه‌های اجتماعی دستگیر شده‌اند.

مجلس شورای اسلامی به‌سرعت در حال تصویب لایحه‌ای است که اجازه استفاده بیشتر از مجازات اعدام را برای اتهامات همکاری با دشمنان خارجی می‌دهد. رئیس قوه قضائیه خواستار تسریع در رسیدگی به پرونده کسانی شد که «آرامش را مختل می‌کنند» یا با اسرائیل «همکاری می‌کنند».

بهار قندهاری، مدیر بخش حمایت و رسانه در مرکز حقوق بشر در ایران مستقر در نیویورک، گفت: «ما می‌دانیم این به چه معناست. این به‌معنای محاکمه‌های نمایشی و اعدام است.»

پراکندگی زندانیان پس از حمله

به گزارش هرانا، ارگان مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، زندان اوین، واقع در محله‌ای مرفه در شمال تهران، حدود ۱۲۰ مرد و زن را در بندهای عمومی خود جای داده بود، و همچنین صدها نفر دیگر که گمان می‌رود در واحدهای امنیتی مخفی آن تحت بازجویی یا در سلول انفرادی بودند.

زندانیان شامل معترضان، وکلا و فعالانی هستند که سال‌ها علیه حکومت استبدادی، فساد و قوانین مذهبی ایران از جمله اجرای پوشش اسلامی برای زنان مبارزه کرده‌اند. مقامات حکومتی از سال ۱۳۸۸ تاکنون موج‌های مکرر اعتراضات سراسری را در سرکوب‌هایی که صدها کشته و هزاران زندانی برجای گذاشته است، سرکوب کرده‌اند.

حملات در ساعات ملاقات به اوین اصابت کرد و شوک و وحشت را ایجاد نمود.

سایه صیدال، یک پژوهشگر حقوق بین‌الملل که در دو دهه گذشته به جنبش‌های اعتراضی پیوسته و از سال ۲۰۲۳ بارها زندانی شده است، برای خانواده‌اش از نزدیک بودن مرگ در بهداری زندان روایت کرد. یکی از بستگان صیدال که با او صحبت کرده، به شرط ناشناس ماندن از ترس تلافی‌جویی، گفته است که انفجار او را به زمین پرتاب کرده است.

به گفته گروه‌های حقوق بشری و بستگان زندانیان، سالن‌های ملاقات، دفتر دادستان و چندین بند زندانیان نیز به‌شدت آسیب دیده‌اند. یک موشک به ورودی زندان اصابت کرد، جایی که زندانیان اغلب در انتظار انتقال به بیمارستان‌ها یا دادگاه هستند.

نرگس محمدی گفت:

محمدی در دسامبر گذشته به‌دلیل مشکلات پزشکی و به‌طور موقت از زندان آزاد شد.

بر اساس گفته محمدی و خانواده‌های زندانیان، در طول شب، اتوبوس‌ها شروع به انتقال زندانیان به مراکز دیگر کردند. به‌گفته محمدی که با آن‌ها در تماس است، دست‌کم ۶۵ زن به زندان قرچک فرستاده شدند. مردان به زندان بزرگ تهران منتقل شدند که محل نگهداری مجرمان و زندانیان با امنیت بالا است. هر دو در جنوب تهران واقع شده‌اند.

محمدی به آسوشیتدپرس گفت که ترس فوری او، کمبود امکانات پزشکی و بهداشت ضعیف است. در میان زنان، چندین نفر نیازمند درمان هستند، از جمله راحله راحمی، فعال حقوق مدنی ۷۳ ساله، که تومور مغزی دارد.

صیدال در تماس تلفنی خود به خانه، قرچک را «جهنم» خواند. او گفت که زنان در انزوا در کنار هم انباشته شده‌اند، بدون مراقبت بهداشتی، و با غذا یا آب آشامیدنی محدود. او گفت:

بستگانش گفتند:

روز یکشنبه، سایه یک تماس دیگر با خانواده‌اش گرفت و گفت که برای آوردن وسایلش به اوین بازگردانده شده است. بستگانش به‌نقل از او گفتند که بوی «مرگ» در هوا موج می‌زد.

سایه صیدال ۴۷ ساله برای نخستین بار به‌دلیل فعالیت‌ در شبکه اجتماعی «کلاب‌هاوس» برای نخستین بار در سال ۲۰۲۳ محکوم شد. در اوایل سال ۲۰۲۵، مرخصی او لغو شد، و او پس از امتناع از رعایت حجاب اجباری در دفتر دادستان، مورد حمله نیروهای امنیتی قرار گرفت و با اتهامات جدیدی روبه‌رو شد.

ناپدید شدن یک برادر

میریوسف یونسی و علی یونسی، پدر و برادر کوچکتر رضا یونسی، هر دو سال‌ها در اوین زندانی بوده‌اند. اکنون خانواده وحشت‌زده هستند زیرا علی ناپدید شده است.

علی، فارغ‌التحصیل ۲۵ ساله یک دانشگاه فنی معتبر (صنعتی شریف)، در حال گذراندن حکم ۱۶ سال زندان به اتهام «اجتماع و تبانی علیه نظام» است. این حکم، که به طور گسترده‌ای مورد انتقاد گروه‌های حقوق بشری قرار گرفت، کاهش یافت اما سپس وزارت اطلاعات پرونده جدیدی را علیه او با اتهامات نامعلوم گشود.

به‌گفته برادرش، چند روز پیش از حمله به اوین، علی از بند خود بیرون کشیدند و به مکانی نامعلوم منتقل کردند.

پس از حمله، پدرشان، میریوسف یونسی، هیچ اثری از علی ندید. او و دیگر زندانیان به زندان بزرگ تهران منتقل شده بودند. پدر با وحشت موفق شد با خانواده‌اش تماس بگیرد.

ناپدید شدن در اوین غیرمعمول نیست. نگهبانان گاهی زندانیان سیاسی را برای بازجویی از بندها خارج می‌کنند. در برخی موارد، آن‌ها در محاکمه‌های مخفیانه محکوم و اعدام می‌شوند. پس از حملات، احمدرضا جلالی، آپزشک ایرانی ـ سوئدی که در سال ۲۰۱۷ به اعدام محکوم شده بود، از زندان تهران به مکانی نامعلوم منتقل شد. عفو بین‌الملل از احتمال اعدام او ابراز نگرانی کرد.

رضا یونسی گفت که وکیل خانواده نتوانسته اطلاعاتی در مورد برادرش یا اتهامات جدید به‌دست آورد.

او که در سوئد استادیار دانشگاه اوپسالا است، گفت:

«تمام امید از دست رفته است»

مهراوه خندان در خانواده‌ای از فعالان سیاسی بزرگ شده است. او بیشتر دوران کودکی و نوجوانی خود را در اوین برای ملاقات با مادرش، نسرین ستوده، وکیل دادگستری مدافع حقوق بشر، که بارها در آن‌جا زندانی شده بود، گذراند.

پدرش، رضا خندان، در دسامبر گذشته به‌دلیل ساخت دکمه‌هایی با نوشته «من با حجاب اجباری مخالفم» بازداشت و به اوین منتقل شد.

مهراوه خندان ۲۵ ساله که اکنون در آمستردام زندگی می‌کند، پس از حمله به‌شدت تلاش کرد تا اطلاعاتی در مورد پدرش پیدا کند. اینترنت قطع شده بود و مادرش از تهران خارج شده بود. او گفت: «فقط فکر می‌کردم چه کسی ممکن است در آن‌جا بمیرد.» ۲۴ ساعت طول کشید تا خبر رسید که پدرش حالش خوب است.

در تماس خانوادگی بعدی، پدرش تعریف کرد که چگونه در یک سلول شلوغ پر از حشرات در زندان بزرگ تهران روی زمین می‌خوابیده است.

در ابتدا، او فکر می‌کرد که حمله به اوین ممکن است دولت را وادار به آزادی زندانیان کند. اما پس از دیدن گزارش‌های بازداشت‌های گسترده و اعدام‌ها، گفت: «تمام این امید از بین رفته است.»

او گفت که جنگ «تمام چیزهایی را که فعالان شروع به ساختنش کرده بودند، نابود کرد.»