تشدید اخراج مهاجران افغان از ایران: تنها در یک روز پنج هزار نفر به افغانستان بازگردانده شدند

خبرگزاری باختر، تحت کنترل طالبان، گزارش داده است که تنها در روز گذشته، چهارشنبه ۱۱ تیر، پنج‌هزار و ۲۰۸ خانواده مهاجر از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند. از این تعداد، سه هزار و ۸۵۰ خانواده از مرز اسلام‌قلعه و یک هزار و ۱۳۰ خانواده از مرز پل ابریشم از ایران وارد افغانستان شده‌اند.

این آمار نشان‌دهنده افزایش چشمگیر اخراج مهاجران افغانستانی است، به‌طوری که پیش از این، شمار خانواده‌های اخراج‌شده روزانه کمتر از سه هزار نفر اعلام می‌شد.

تشدید اخراج‌ها در حالی صورت می‌گیرد که جمهوری اسلامی ایران تاریخ ۱۵ تیر / ۶ ژوئیه را به‌عنوان پایان مهلت خروج مهاجران بدون مدرک از افغانستان تعیین کرده است.

دلایل اخراج و اتهامات جاسوسی

یکی از دلایل اصلی تشدید اخراج‌ مهاجران افغانستانی، نگرانی‌های امنیتی حکومت ایران عنوان شده است. پس از حملات اخیر اسرائیل به ایران مسئولان حکومتی بارها افغان‌ها را به «خرابکاری» و «جاسوسی برای اسرائیل» متهم کرده‌اند.

ولی‌الله بیاتی، سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی پنج‌شنبه ۱۲ تیر، با اشاره به این موضوع، تأکید کرد که وجود بیش از «دو میلیون تبعه خارجی غیرمجاز» در کشور «کار درستی نبوده» و مسئولان مربوطه باید پاسخگو باشند. او همچنین افزود که ایران از ورود اتباع بیگانه غیرمجاز «ضربه خورده» و «دشمنان از آن‌ها سوءاستفاده می‌کنند».

در همین راستا، به‌گزارش روزنامه «۸صبح» شماری از مهاجران افغانستانی در نامه‌ای سرگشاده از بازداشت‌های خودسرانه در ایران و اتهام جاسوسی برای اسرائیل خبر داده‌اند.

آن‌ها گفته‌اند که پلیس ایران مدارک قانونی و گذرنامه‌هایشان را پاره کرده و اموالشان را مصادره می‌کند و مورد ضرب‌وشتم قرار می‌گیرند.

این مهاجران از نهادهای بین‌المللی مانند سازمان بین‌المللی مهاجرت و کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان درخواست کمک کرده و رفتار پلیس ایران را «بی‌عدالتی و نقض حقوق بشر» خوانده‌اند.

روز چهارشنبه نیز بیش از ۱۳۰۰ نفر از فعالان فرهنگی و مدنی در ایران در نامه‌ای اعتراضی، نوشتند:

«ظلمی که این روزها بر افغانستانی‌ها و اقلیت‌‌های بی‌صدای دیگر روا داشته می‌شود، بیش از هر چیز نابودگر ارزش‌های مورد اتکای ما یعنی انسان‌دوستی، عدالت‌خواهی و آزادی است. بیایید نسبت به عادی‌سازی این ظلم بی‌تفاوت نباشیم»

آمارهای جدید و اظهارات مقامات ایرانی

امیرالله شمقدری، معاون استاندار خراسان رضوی، پنج‌شنبه ۱۲ تیر اعلام کرد که تا روز گذشته (چهارشنبه)  ۳۸۰ هزار تبعه غیرمجاز افغان از مرز دوغارون اخراج شده‌اند.

شمقدری همچنین به «نقش اتباع در جنگ ۱۲ روزه» با اسرائیل و تشکیل کمیته‌های امنیتی در استان خراسان رضوی اشاره کرد.

قانون‌گذاری برای ساماندهی و نگرانی‌های اقتصادی

مجلس شورای اسلامی ایران در حال حاضر قانون تشکیل سازمان ملی مهاجرت را با اولویت در دستور کار قرار داده است.

ولی‌الله بیاتی ابراز امیدواری کرده که این قانون طی دو الی سه ماه آینده تصویب و ابلاغ شود تا کشور از «بی دروپیکری» در مورد اتباع خارجی خارج شود. او پیشنهاد کرده که نیروی انتظامی با ارائه مجوز یک‌ساله به اتباع غیرمجاز که مراجعه می‌کنند، آن‌ها را شناسایی کند و افراد «مسئله‌دار و خطرناک» را اخراج کند. بیاتی همچنین بر لزوم حصارکشی مرزها برای جلوگیری از «ورود آسان» مهاجران افغانستانی تأکید کرده است.

این روزها حضور پناهجویان افغانستانی در بازار کار ایران نیز مورد بحث است. داوود کشوری، رئیس انجمن صنفی گچکاران استان قم، از افزایش قابل توجه «کارگران اتباع بیگانه غیرمجاز» در بخش ساختمانی خبر داده است. او معتقد است که کارفرمایان به‌دلیل ارزان‌بودن نیروی کار و فرار از پرداخت حق بیمه، از این افراد استفاده می‌کنند که به بیگاری آن‌ها و کاهش قدرت چانه‌زنی کارگران بومی منجر می‌شود.

این در حالی است که اقتصاد افغانستان نیز به‌دلیل کاهش کمک‌های خارجی و وضعیت نامناسب، در شرایط وخیمی قرار دارد و بازگشت گسترده مهاجران با آینده‌ای نامشخص روبه‌رو است.

آینده مهاجران و نیاز به همکاری‌های بین‌المللی

با توجه به تشدید اخراج‌ها و وضعیت نامعلوم پیش‌روی مهاجران افغانستانی، ضرورت همکاری نهادهای بین‌المللی برای حمایت از آن‌ها بیش از پیش احساس می‌شود.

این سازمان‌ها می‌توانند در نظارت بر حقوق بشر، ارائه کمک‌های بشردوستانه و بررسی چگونگی اخراج آن‌ها نقش ایفا کنند.

مقام‌های جمهوری اسلامی ایران چنین وانمود می‌کنند که تنها در حال بازگرداندن آن‌چه «اتباع غیرمجاز» می‌نامند، هستند؛ اما گزارش‌های متعدد حاکی از آن است که اخراج افغانستانی‌ها حتی شامل کسانی می‌شود که به‌شکل قانونی سال‌ها در ایران زندگی کرده‌اند و ایرانی شناخته می‌شوند.

روز گذشته مأموران غفور حسینی، پدر فرشته حسینی، بازیگر ایرانی افغانستانی‌تبار را بازداشت کردند و تنها پس از اعتراض نوید محمدزاده، بازیگر سینمای ایران و همسر فرشته حسینی، او آزاد شد. غفور حسینی نزدیک به ۳۰ سال است که با مدارک قانونی در ایران زندگی می‌کند و فرزندان او همه ایرانی هستند.