بازداشت پژوهشگری که رنج مهاجران افغانستانی را مستند می‌کرد

«سارا گوهری»، دانشجوی ۲۹ ساله رشته جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و شهروند افغانستان، نزدیک به ۱۰ روز پیش از سوی نیروهای اطلاعاتی ایران بازداشت شده و تاکنون خبری از وضعیت جسمی یا محل نگهداری او در دست نیست.

بر اساس گزارش منابع حقوق بشری، سارا گوهری در تاریخ ۵ ژوئیه (۱۴ تیر) پس از سفر به منطقه مرزی تایباد برای انجام پژوهشی در زمینه اخراج اجباری مهاجران افغانستانی، توسط نیروهای وزارت اطلاعات ایران بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شده است. گفته می‌شود این بازداشت بدون ارائه حکم قضایی و بدون اطلاع‌رسانی رسمی به خانواده‌اش انجام شده است.

پیش از بازداشت، سارا در حساب اینستاگرام خود اعلام کرده بود که قصد دارد روایت‌های شخصی مهاجران افغانستانی اخراج‌شده از ایران را جمع‌آوری کرده و آن‌ها را در قالب پژوهشی دانشگاهی مستند کند. او تاکید کرده بود که هدفش ثبت تجربه‌های انسانی مهاجرانی است که قربانی روندهای خشونت‌آمیز اخراج شده‌اند.

خانواده سارا گوهری طی روزهای گذشته نتوانسته‌اند هیچ‌گونه اطلاعاتی از نهادهای مسئول درباره محل نگهداری یا وضعیت سلامت او دریافت کنند. این بی‌خبری موجب نگرانی جدی آن‌ها و نهادهای حقوق بشری شده است.

گروه حقوقی «دادبان» در بیانیه‌ای اعلام کرده است که بازداشت سارا نمونه‌ای از سیاست‌های سرکوب‌گرایانه دولت ایران علیه مهاجران و فعالان حوزه مهاجرت است. این گروه هشدار داده که بسیاری از افغانستانی‌ها صرف‌نظر از وضعیت اقامتی یا کرامت انسانی‌شان، به‌صورت فزاینده‌ای در ایران به‌عنوان «اتباع غیرمجاز» هدف برخوردهای امنیتی قرار می‌گیرند.

همچنین «مرکز مدافعان حقوق بشر در ایران» با انتشار بیانیه‌ای خواستار شفاف‌سازی فوری مقامات ایرانی درباره وضعیت و محل نگهداری سارا گوهری شده و از نهادهای امنیتی خواسته است تا او را فورا آزاد کنند.

بازداشت سارا گوهری به نمادی از خطرات فزاینده‌ای تبدیل شده که پژوهشگران، دانشجویان و فعالان حقوق مهاجران در ایران با آن روبه‌رو هستند. این در حالی است که بسیاری از مهاجران افغانستانی در ایران نه تنها با خطر اخراج و خشونت روبرو هستند، بلکه امکان طرح شکایت یا پیگیری قانونی نیز برای آن‌ها فراهم نیست.

ایران در هفته‌های گذشته، سیاست اخراج و برخورد شدید با مهاجران افغانستانی را تشدید کرده و ده‌ها هزار نفر را در مرزهای شرقی از کشور خارج کرده است. در این فضا، بازداشت‌های خودسرانه مانند پرونده سارا گوهری هم می‌تواند نشانگر سیاستی گسترده‌تر در جهت خاموش‌کردن صداهای مستقل و مستندسازی رنج مهاجران باشد.