صلیب سرخ: افغانستان در معرض یک فاجعه انسانی قریب‌الوقوع است

فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر (IFRC) نسبت به توقف فوری عملیات کمک‌رسانی حیاتی به مهاجران افغانستانی بازگشته از کشورهای همسایه هشدار داد و اعلام کرد که در صورت عدم اقدام فوری جامعه جهانی، جان هزاران خانواده آسیب‌پذیر در معرض خطر قرار خواهد گرفت.

طبق گزارشی که روز دوشنبه ۳۰ تیر/ ۲۱ ژوئیه از سوی جمعیت هلال احمر افغانستان منتشر شده، تنها ۱۰ درصد از بودجه مورد نیاز برای پشتیبانی از بازگشت‌کنندگان تأمین شده است. این کمبود شدید منابع مالی، ارائه خدمات حیاتی را در آستانه‌ی تعطیلی کامل قرار داده است.

در حالی که کمک‌ها کاهش یافته، روند اخراج اجباری مهاجران افغانستانی از ایران همچنان با شدت ادامه دارد. تنها در چند هفته گذشته، هزاران تن از مهاجران افغانستانی از سوی مقامات ایرانی به مرزهای افغانستان بازگردانده شده‌اند. مقام‌های جمهوری اسلامی از اخراج اجباری بیش از ۸۰۰ هزار نفر در سه ماه گذشته سخن می‌گویند.

این بازگشت اجباری، فشار سنگینی را بر مناطق مرزی، به‌ویژه اسلام‌قلعه در ولایت هرات، وارد کرده است؛ جایی که زیرساخت‌های موجود بیش از ظرفیت خود اشباع شده‌اند.

سامی فاخوری، رئیس دفتر صلیب سرخ در افغانستان، در بیانیه‌ای هشدار داد:

فاخوری تأکید کرد که بدون تزریق منابع فوری مالی و تدارکاتی، توانایی سازمان‌های بشردوستانه برای ارائه کمک‌های اولیه مانند غذا، آب آشامیدنی، سرپناه اضطراری و خدمات بهداشتی، به‌شدت محدود شده یا به‌طور کامل از بین خواهد رفت.

با وجود تشدید بحران، دولت طالبان تاکنون هیچ اقدام مؤثری برای سامان‌دهی یا مدیریت موج بازگشت مهاجران انجام نداده است. عفو بین‌الملل و دیگر نهادهای بین‌المللی نیز در هفته‌های اخیر از ضعف ساختارهای اجرایی طالبان و سردرگمی کامل در مرزها ابراز نگرانی کرده‌اند.

عدم همکاری موثر طالبان باعث شده است که تمامی فشارها بر دوش سازمان‌های بشردوستانه، کارمندان داوطلب و جوامع محلی بیفتد؛ جوامعی که پیش از این نیز از فقر، خشکسالی و نبود امکانات آموزشی و بهداشتی رنج می‌بردند.

خطر یک فاجعه انسانی قریب‌الوقوع

مسیر فعلی بحران، به‌روشنی به سمت یک فاجعه انسانی غیرقابل کنترل در حال حرکت است. در بسیاری از مناطق مرزی، امکانات اولیه مانند سرویس بهداشتی، پناهگاه موقت و مراکز پزشکی کاملا ناکارآمد یا از کار افتاده‌اند. در برخی گزارش‌ها آمده است که بازگشت‌کنندگان مجبور شده‌اند در فضای باز و زیر آفتاب سوزان تابستان در صف دریافت غذا یا ثبت‌نام برای کمک‌های اولیه بمانند.

یکی از داوطلبان امدادی در مرز اسلام‌قلعه گفته:

صلیب سرخ در گزارش خود با تاکید بر مسئولیت جامعه جهانی، اعلام کرد که حمایت از بازگشت‌کنندگان افغانستانی تنها یک وظیفه انسانی نیست، بلکه یک تعهد اخلاقی است. بسیاری از این افراد، پیش از این سال‌ها در ایران یا پاکستان زندگی کرده‌اند و حالا پس از اخراج، هیچ تکیه‌گاهی در کشور خود ندارند.

این نهاد هشدار داده است که هرگونه تعلل در ارسال کمک‌های مالی، می‌تواند منجر به مرگ و میر گسترده، گسترش بیماری‌های واگیردار، افزایش خشونت و بی‌ثباتی امنیتی در مناطق مرزی شود.

درخواست فوری برای تامین بودجه

در حالی که تنها ۱۰ درصد از بودجه مورد نیاز نهادهای امدادرسان افغانستان تامین شده، صلیب سرخ از کشورهای کمک‌کننده، نهادهای سازمان ملل، و سازمان‌های بین‌المللی خواسته است که کمک‌های اضطراری مالی و لجستیکی خود را افزایش دهند. این بودجه برای تامین اقلام اساسی نظیر توزیع مواد غذایی خشک و آماده، تامین سرپناه‌های موقت، خدمات روان‌شناختی برای کودکان و زنان آسیب‌دیده، فراهم کردن آب سالم و سرویس‌های بهداشتی و خدمات درمانی اولیه برای بیماران و مجروحان ضروری است.

بحران فعلی تنها محدود به بازگشت مهاجران نیست. افغانستان در سال‌های اخیر با چندین بحران هم‌زمان مواجه بوده: فروپاشی اقتصادی، خشکسالی، تحریم‌های مالی، سرکوب سیاسی و کاهش چشمگیر دسترسی مردم به آموزش و خدمات سلامت.

اضافه شدن موج گسترده بازگشت مهاجران، تنها فشار مضاعفی بر جامعه‌ای وارد می‌کند که پیشاپیش تا مرز فروپاشی اجتماعی پیش رفته است.