حمله جیش‌العدل به دادگستری زاهدان: دستکم ۳۱ نفر کشته و مجروح شدند

صبح شنبه ۴ مردادماه ۱۴۰۴، ساختمان دادگستری کل استان سیستان و بلوچستان واقع در خیابان آزادی شهر زاهدان هدف حمله قرار گرفته.

در ساعات اولیه صبح و حوالی ساعت ۸:۵۰، صدای تیراندازی ممتد و انفجارهای مهیب فضای مرکز شهر زاهدان را در بر گرفت. به نقل از سایت محلی «حال‌وش» که اخبار بلوچستان ایران را پوشش می‌دهد، مهاجمان که تعداد آن‌ها هنوز به‌طور رسمی اعلام نشده، با سلاح‌های نیمه‌سنگین وارد ساختمان دادگستری شده و مستقیماً به سمت دفاتر قضات و پرسنل حمله‌ور شدند. لحظاتی بعد، با استفاده از نارنجک‌انداز و خمپاره، بخش‌هایی از ساختمان و محل تجمع نیروهای امنیتی هدف قرار گرفت. تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، دود ناشی از انفجار و استقرار خودروهای نظامی در محدوده خیابان آزادی را نشان می‌دهد.

جیش‌العدل با انتشار بیانیه‌ای مسئولیت این حمله را برعهده گرفته  و آن را عملیات «انصافءِ باسک» یا «بازوی عدالت» خوانده است.

گزارش‌های اولیه حاکی از آن است که مهاجمان پس از ورود به ساختمان، مستقیماً به سمت دفاتر قضات و کارکنان حمله کرده‌اند. شاهدان عینی اعلام کرده‌اند که شماری از نیروهای نظامی و کارمندان دادگستری در محل کشته یا زخمی شده‌اند. 

در جریان درگیری، دست‌کم ۹ نفر کشته و ۲۲ نفر مجروح شدند. روابط عمومی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه تایید کرده است که سه نفر از مهاجمان در جریان درگیری‌ها کشته شده‌اند. با این حال، تا لحظه تنظیم این گزارش، هیچ نهاد رسمی دیگر درباره هویت دقیق مهاجمان یا قربانیان اظهارنظر رسمی نکرده است.

به نقل از حال‌وش،‌ نیروهای امنیتی اقدام به تیراندازی کور به سمت شهروندان در محل حادثه کرده‌اند و جو امنیتی شدیدی بر سطح شهر حاکم است.

بلوچستان و چرخه خشونت

گروه جیش‌العدل، یک گروه اسلام‌گرای سنی‌مذهب بلوچ است که پس از اعدام عبدالمالک ریگی، رهبر گروه جندالله، در سال ۱۳۸۹ تشکیل شد. این گروه از سال ۱۳۹۱ تحت رهبری صلاح‌الدین فاروقی فعالیت خود را شدت بخشیده و پیش از این نیز حملاتی علیه نیروهای نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی در  بلوچستان انجام داده است. جیش‌العدل از سوی جمهوری اسلامی و ایالات متحده آمریکا به‌عنوان یک گروه «تروریستی» شناخته می‌شود.

در سال‌های اخیر، این گروه مسئولیت چندین عملیات خون‌بار، از جمله حمله انتحاری به اتوبوس حامل نیروهای سپاه در سال ۱۳۹۷ و حمله به مقر نیروی انتظامی در راسک در آذرماه ۱۴۰۲ را برعهده گرفته است.

از پاییز ۱۴۰۱ و پس از واقعه موسوم به «جمعه خونین زاهدان» که در آن ده‌ها نمازگزار در جریان اعتراضات مردمی کشته شدند، بلوچستان به کانون بی‌ثباتی‌های امنیتی تبدیل شده است. در این مدت، بارها حملاتی علیه پاسگاه‌ها، مراکز نظامی و مأموران امنیتی صورت گرفته و در مقابل، دستگیری و اعدام شماری از جوانان بلوچ شدت یافته است.

شکاف‌های عمیق ملی، مذهبی و اقتصادی در این منطقه زمینه‌ساز تقویت گرایش به اعتراضات خشن و مسلحانه است. تنها در سال ۲۰۲۴، بیش از ۱۰ درصد از کل اعدام‌های ثبت‌شده در کشور، متعلق به بلوچ‌ها بوده است؛ درحالی‌که آن‌ها تنها حدود ۵ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند.

چنین حملاتی به تقویت رویکردهای امنیتی و سرکوبگرانه در منطقه منجر می‌شوند. تجربه‌های پیشین، از جمله حمله ۳ آبان ۱۳۹۲  به گشت مرزبانی در سراوان، نشان می‌دهد که این حملات همواره با موجی از بازداشت‌ها واعدام‌های تلافی‌جویانه از جانب جمهوری اسلامی همراه بوده‌اند.