تورم مواد غذایی در اوج: نان و غلات ۸۲ درصد گران شد

تازه‌ترین گزارش «میانگین شاخص قیمت کالا و خدمات مصرف‌کننده» نشان می‌دهد نرخ نان و غلات در فاصله مرداد ۱۴۰۳ تا تیر ۱۴۰۴، ۸۱٬۸ درصد افزایش یافته است. تورم ماهانه نان و غلات که سهم بزرگی در سفره خانوارهای کم‌درآمد دارد ۱۶٬۶ درصد اعلام شد.

به گفته مرکز آمار قیمت کالا و خدمات برای خانوارها در تیر ۱۴۰۴ نسبت به تیر ۱۴۰۳، ۴۱٬۲ درصد افزایش یافت. بر این اساس طی یک سال خانوارها برای کالا و خدمات یکسان حداقل ۴۱٬۲ درصد بیشتر هزینه کردند.

نرخ تورم سالانه هم به گفته این مرکز که یکی از نهادهای مرجع اعلام شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی است، ۳۵٬۳ درصد اعلام شد. تورم سالانه میزان افزایش میانگین قیمت کالا و خدمات در یک سال منتهی به تیر ۱۴۰۴ را نشان می‌دهد.

آنچه که در گزارش مرکز آمار جلب توجه می‌کند تورم ماهانه، به ویژه در گروه مواد خوراکی و آشامیدنی است. میانگین قیمت کالای خوراکی و آشامیدنی طی یک ماه ۵٬۱ درصد و کالای غیرخوراکی ۲٬۶ درصد افزایش یافت.

در گروه کالای خوراکی و آشامیدنی، نان و غلات با ثبت تورم ۱۶٬۶ درصد بالاترین افزایش قیمت را داشت. «روغن و چربی‌ها» هم طی یک ماه ۷٬۳ درصد گران شد. قیمت گوشت قرمز و ماکیان (۵٬۸)، گوشت قرمز و سفید و فرآورده‌های آن (۵٬۵)، شیر، پنیر، تخم مرغ (۵٬۳) و نوشیدنی‌های غیرالکلی (۶٬۷) درصد افزایش یافت.

همچنین قیمت نان و غلات در مقایسه با تیر ۱۴۰۳، ۸۱٬۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد که بالاترین رقم پس از خرداد ۱۴۰۱ است. خرداد ۱۴۰۱ دولت ابراهیم رئیسی سرانجام ارز ترجیحی واردات کالاهای ضروری را حذف کرد. این سیاست نرخ تورم مصرف کننده را به ۵۲٬۵ درصد و تورم مواد غذایی را به ۸۱٬۶ درصد رساند. فرشاد مومنی، مدرس دانشگاه در ایران شهریور ۱۴۰۱ گفته بود نرخ تورم مواد غذایی خرداد ۱۴۰۱ «از زمان اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰ کم سابقه بوده است.»

افزایش نزدیک به ۸۲ درصدی میانگین قیمت نان و غلات که کسر بزرگی از سبد خرید غذایی خانوارهای کم‌درآمد را تشکیل می‌دهند نتیجه سیاست دولت برای حذف یارانه نان و تصویب افزایش نرخ نان در سراسر ایران است. ۲۳ تیر ۱۴۰۴ خبرگزاری کار ایران (ایلنا) که به خانه کارگر وابسته است، از افزایش ۴۲ تا ۵۲ درصدی نرخ نان در چند استان خبر داد.

عباس میرزاد، معاون اقتصادی استانداری ایلام، علت افزایش نرخ نان را «افزایش هزینه‌هایی جانبی مانند کرایه حمل، قیمت افزودنی‌ها، هزینه‌های انرژی مانند برق، آب و گاز و حق بیمه کارگران نانوایی‌ها» عنوان کرد و مدعی شد «ربطی به حذف یارانه ندارد».

او گفت افزایش قیمت نان قرار بود پیش از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل اجرا شود اما به تعویق افتاد. نرخ نان در تابستان ۱۴۰۳ هم چند مرتبه به شکل رسمی و غیررسمی افزایش یافت. شهریور ۱۴۰۳ نرخ نان در حداقل ۱۰ استان ۲۵ درصد گران شد.

تورم نزدیک به ۸۲ درصدی نان و غلات در تیر ۱۴۰۴ بالاترین رقم از مهر ۱۴۰۱ به شمار می‌رود. نوشابه‌های غیرالکلی هم با افزایش ۶۷٬۱ درصد، بالاترین افزایش قیمت چهار سال گذشته را ثبت کرد.

همچنین تورم نقطه‌ای سبزی و حبوبات (۵۵)، میوه و خشکبار (۴۶٬۷)، روغن و چربی‌ها (۴۴٬۱) و شیر، پنیر، تخم‌مرغ (۴۳٬۱) درصد اعلام شد. میانگین قیمت دیگر کالاهای خوراکی و آشامیدنی ۲۲ تا ۴۲ درصد نسبت به تیر ۱۴۰۳ افزایش یافت.

پیامد این وضعیت، در شرایط سرکوب دستمزد و اخراج کارگران شاغل به دلیل عمیق‌تر شدن رکود اقتصادی کوچک‌تر شدن سفره خانوار و فقر غذایی است.

مرکز آمار تورم نقطه‌ای کالا و خدمات غیرخوراکی را ۳۸٬۱ درصد اعلام کرد. در این گروه آب، برق و سوخت با ۵۵٬۷ درصد و حمل و نقل عمومی با ۵۵٬۴ درصد بیشترین افزایش قیمت طی یک سال را داشتند. بهداشت و سلامت هم طی یک سال ۴۵٬۱ درصد گران شد. همچنین میزان افزایش قیمت آموزش ۳۵٬۴ درصد و اجاره بهاء ۳۵٬۵ درصد گزارش شد.

حمله اسرائیل به ایران در ۲۳ خرداد و جنگ ۱۲ روزه از محرک‌های نرخ تورم در تیر ۱۴۰۴ است. بر اساس گزارش رسانه‌ها به دنبال این حمله بخشی از صنایع تولیدی و خدماتی فعالیت خود را کاهش داده‌اند.

محرک دیگر اما سیاست‌های اقتصادی دولت است که قصد دارد «آزادسازی قیمت» کالا و خدمات را با شتاب بیشتری اجرا کند. کاهش ارز ترجیحی برای واردات کالاهای ضروری به دلیل کمبود منابع ارزی و افزایش رسمی نرخ برخی از کالاها و خدمات امتداد همین سیاست است.