نشست سازمان ملل برای مبارزه با زباله‌های پلاستیکی باز هم شکست خورد

پس از سه سال مذاکره، حدود ۱۸۰ کشور در هفته پایانی مذاکرات ژنو نتوانستند بر سر متن نهایی توافق‌نامه‌ای جهانی برای مقابله با زباله‌های پلاستیکی به توافق برسند. همان‌طور که چندین هیئت پس از رایزنی‌های شبانه در جلسه پایانی بامداد جمعه ۲۴ مرداد / ۱۵ اوت اعلام کردند، این توافق موقتاً به شکست انجامیده است.

جسیکا روسوال، کمیسر محیط‌ زیست اتحادیه اروپا، اظهار داشت که هیئت‌های بیش از ۱۸۰ کشور نتوانستند در مورد قراردادی جامع به توافق برسند. او از این تلاش بی‌نتیجه‌ی ۱۰ ‌روزه ابراز ناامیدی کرد. نمایندگان فرانسه و آفریقای جنوبی نیز اظهارات مشابهی داشتند.

یوخن فلاسبرت، وزیر محیط‌ زیست آلمان، در محل مذاکرات گفت:

او افزود که منافع کشورهای مذاکره‌کننده هنوز بسیار از هم فاصله دارد، اما ادامه مذاکرات ارزشمند است.

 شکست مدیریت کنفرانس با طرح جدید

قرار بود مذاکرات ژنو روز پنج‌شنبه با تصویب توافق‌نامه به پایان برسد. اکنون مشخص نیست که مذاکرات چگونه ادامه خواهد یافت. اوگاندا درخواست برگزاری دور جدیدی از مذاکرات در آینده را مطرح کرد. همچنین انتقاداتی کنایه‌آمیز از مدیریت کنفرانس مطرح شد؛ نمایندگان چندین هیئت اظهار داشتند که به انگیزه‌های جدیدی نیاز است.

لوئیس وایاس والدیویسو از اکوادور، رئیس کنفرانس، تنها در روز ماقبل آخر پیش‌نویس توافق‌نامه خود را ارائه کرد که عملاً توسط همه هیئت‌ها رد شد. کشورهای بلندپرواز از این‌که عملاً هیچ یک از اهداف جسورانه در آن پیش‌نویس گنجانده نشده بود، شوکه شدند. پیش‌نویس جدیدی که او سپس در طول شب ارائه کرد، تغییر چندانی نکرد.

 پلاستیک‌های یک‌بار مصرف باید حذف شوند

از روز چهارشنبه مشخص شد که مواضع کشورها بیش از همیشه از هم فاصله دارند. از یک سو، بیش از ۱۰۰ کشور با اهداف بسیار جسورانه قرار دارند که خواستار محدود کردن تولید به سطحی پایدار هستند. اتحادیه اروپا و ده‌ها کشور در آمریکای جنوبی، آفریقا و آسیا از جمله این کشورها هستند. آن‌ها همچنین می‌خواهند پلاستیک‌های یک‌بارمصرف مانند لیوان و کارد و چنگال را از چرخه مصرف خارج کنند و استفاده از محصولات پلاستیکی چندبارمصرف و اقتصاد چرخشی که در آن مواد اولیه یک محصول بازفرآوری و مجدداً استفاده می‌شوند را ترویج دهند.

از سوی دیگر، کشورهایی قرار دارند که منبع اصلی تولید پلاستیک، یعنی نفت را در اختیار دارند. از جمله این کشورها می‌توان به عربستان سعودی، ایران و روسیه اشاره کرد. این کشورها عمدتاً مایلند به بهبود مدیریت پسماند اکتفا کنند.

 گرین‌پیس: به توجه بیشتری نیاز است

فعالان محیط‌ زیست اگرچه از شکست مذاکرات ناراضی هستند، اما همگی بر این باورند که این نتیجه بهتر از یک سازش ضعیف است. فلوریان تایز از بنیاد محیط‌ زیست «ثندوق جهانی طبیعت» (WWF) گفت:

موریتس یگر-روشکو، کارشناس پلاستیک در گرین‌پیس، تأکید کرد که تأثیرات «بحران پلاستیک» همچنان «به‌شدت دست‌کم گرفته می‌شود». او گفت:

 شکست در کره جنوبی

این مذاکرات پس از گفت‌وگوهای شکست‌خورده در بوسان کره جنوبی در دسامبر گذشته انجام شد. آن مذاکرات قرار بود آخرین دور مذاکره برای توافق بر سر مسئله پلاستیک باشد. این بار، مذاکره‌کنندگان در کنفرانس ۱۰ ‌روزه ژنو به‌دنبال یک پیشرفت بودند.

پلاستیک دریاها و محیط زیست را آلوده و اکوسیستم‌ها را مسموم می‌کند، ماهی‌ها و سایر موجودات زنده را می‌کُشد و سلامت انسان را به خطر می‌اندازد. ذرات بسیار ریز آن به‌طور فزاینده‌ای در اندام‌ها و حتی در مغز انسان یافت می‌شوند. بر اساس مطالعات، ذرات نانو و میکروپلاستیک به سیستم ایمنی آسیب می‌رسانند، می‌توانند در رگ‌ها جمع شوند و باعث التهاب شوند.

 ایران در میان ۲۰ کشور نخست تولیدکننده زباله‌های پلاستیکی

تولید پلاستیک از دهه ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۲۰ هفت برابر شده و به ۳۶۷ میلیون تن در سال رسیده است. در صورت بی‌عملی در این زمینه، این میزان می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۶۰۰ میلیون تن در سال برسد. بخش بزرگی از این تولید را محصولات یک‌بارمصرف از جمله بسته‌بندی‌ها تشکیل می‌دهند.

در مجموع، تاکنون ۸,۳ میلیارد تن پلاستیک تولید شده که ۶,۳ میلیارد تن آن به زباله تبدیل شده و بخش عمده آن به محل‌های دفن زباله منتقل شده است. تخمین زده می‌شود که ۱۵۲ میلیون تن زباله پلاستیکی در رودخانه‌ها و اقیانوس‌های سراسر جهان انباشته شده است.

بنا بر آماری که امیر انصاری، سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی در ۱۱ تیر سال جاری ارائه داد، ایران در میان ۲۰ کشور نخست تولیدکننده زباله‌های پلاستیکی در جهان قرار دارد. به‌گفته انصاری «در مجموع، سالانه حدود ۴ میلیون تن زباله پلاستیکی در کشور تولید می‌شود که بخش عمده آن به درستی مدیریت و بازیافت نمی‌شود».