نفوذ مافیای دارو در توقف واکسن ایرانی پاپیلوگارد ۴

واکسن چهارظرفیتی پاپیلوگارد ایرانی که از اواخر سال گذشته با مجوز سازمان غذا و دارو برای پیشگیری از ویروس HPV وارد بازار شده بود، پس از حدود پنج ماه توزیع، با دستور توقف فروش مواجه شد. به گزارش «هم‌میهن»، سازمان غذا و دارو بدون ارائه دلیل مشخص، فروش این واکسن را متوقف کرده است.

یکی از مسئولان شرکت «نیواد فارمد سلامت»، تولیدکننده واکسن، اعلام کرد که پاپیلوگارد ۴ تمام مراحل آزمایشی بالینی را طی کرده و حدود ۷۰ هزار دوز از آن عرضه شده که ۶۰ درصد بازار واکسن HPV داخلی را در چهار ماه نخست سال جاری به خود اختصاص داده بود.  

محمد هاشمی، مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو، توقف موقت فروش را تأیید کرد و گفت این اقدام برای بررسی تکمیلی داده‌های علمی انجام شده و در صورت اطمینان از ایمنی، فروش از سر گرفته می‌شود؛ در غیر این صورت، واکسن جمع‌آوری خواهد شد. او تأکید کرد توقف فروش و بازخوانی فرآورده‌ها اقدامی رایج در نظارت‌های دارویی جهانی است.

میزان شیوع ویروس پاپیلوم انسانی در ایران

ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)، یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در ایران و جهان، عامل زگیل‌های تناسلی و برخی سرطان‌ها مانند سرطان دهانه رحم است. بر اساس مطالعات سال ۲۰۲۵، شیوع این ویروس در ایران رو به افزایش است و به‌ویژه در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال که از نظر جنسی فعال‌ترند، بیشتر مشاهده می‌شود.

آمارها نشان می‌دهد شیوع HPV در زنان ایرانی بین ۵ تا ۱۳ درصد است و در گروه‌های پرخطر، مانند کارگران جنسی در تهران، تا ۳۱ درصد می‌رسد. در برخی مناطق، مانند استان هرمزگان، نرخ مثبت بودن تست HPV حدود ۳۲ درصد گزارش شده است. سویه‌های پرخطر ویروس، به‌ویژه نوع ۱۶ و ۱۸، از عوامل اصلی سرطان دهانه رحم هستند.

با وجود دسترسی به واکسن چهارگانه HPV (گارداسیل) در ایران، تنها ۱۴ درصد از افراد در سنین مناسب واکسینه شده‌اند و برنامه واکسیناسیون ملی گسترده‌ای هنوز اجرا نشده است. کمبود غربالگری منظم، عدم گزارش‌دهی شفاف، و آگاهی پایین عمومی باعث شده آمار واقعی مبتلایان احتمالاً بیشتر از داده‌های رسمی باشد. موانعی مانند مقاومت‌های فرهنگی و عدم دسترسی همگانی به واکسن نیز کنترل این ویروس را دشوار کرده است. کارشناسان بر ضرورت برنامه‌های گسترده آگاهی‌بخشی، واکسیناسیون، و غربالگری برای پیشگیری از عوارض جدی HPV تأکید دارند.

نفوذ مافیای دارویی، سردرگمی بیماران

توقف فروش واکسن پاپیلوگارد ۴ به دلیل بررسی‌های بیشتر کیفیت، ایمنی و اثربخشی اعلام شد. به گزارش هم‌میهن محمد هاشمی، مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو، تأکید کرد: «هیچ گزارش مستندی از عارضه جدی یا نقص کیفی ثبت نشده» و تصمیم توقف صرفاً فنی و علمی است. او افزود: «تأمین بازار از طریق واکسن‌های وارداتی و تولید داخل ادامه دارد» و نظارت دقیق سازمان اطمینان عمومی را تقویت می‌کند.

در مقابل، مهدیار سعیدیان، پزشک متخصص، از مشکلات ساختاری و کیفیت پاپیلوگارد انتقاد کرد: «این واکسن مراحل آزمایشی استاندارد را طی نکرده و تأییدیه بین‌المللی ندارد.» او هشدار داد که مشکلات ساختاری و تعارض منافع می‌تواند به سلامت عمومی آسیب زده و بحران سرطان را تشدید کند.

برخی کارشناسان و فعالان معتقدند تعارض منافع، نفوذ مافیای دارویی و شرکت‌های واردکننده واکسن در تصمیم توقف فروش پاپیلوگارد ۴ نقش داشته است. نظارت ضعیف بر توزیع واکسن‌های خارجی باعث ایجاد بازار سیاه، افزایش قیمت (تا ۲۰ میلیون تومان برای هر دوز گارداسیل)، احتکار و دلالی شده و برخی پزشکان و واسطه‌ها در انحصار و فروش گران‌تر واکسن‌ها دخیل بوده‌اند.

توقف ناگهانی پاپیلوگارد ۴ به سردرگمی بیماران، افزایش قیمت واکسن‌های خارجی، گسترش بازار غیررسمی و کاهش اعتماد عمومی به نهادهای بهداشتی منجر شد. دریافت‌کنندگان دوزهای اول یا دوم این واکسن نگران تکمیل دوره واکسیناسیون و سلامت خود هستند.

در شبکه‌های اجتماعی، این موضوع با عناوینی چون «مافیای دارو»، «انحصار واردکنندگان» و «عدم شفافیت» مطرح شده و مطالبه شفافیت در نظارت و تقویت برنامه‌های ملی واکسیناسیون را تقویت کرده است.

این تصمیم، نتیجه ترکیب منافع تجاری، احتمال نفوذ مافیای دارویی، تصمیم‌گیری غیرشفاف و ضعف سیاست‌گذاری سلامت است که دسترسی عادلانه و سلامت عمومی را تهدید می‌کند.