شهرداری تهران به بهانه آفت، درختان خیابان فلسطین را قطع کرده است

به‌گزارش روزنامه «پیام ما»، این روزها خیابان فلسطین تهران که زمانی به جوی‌های پهن و درختان سر به فلک کشیده‌اش شهره بود، با منظره‌ای تلخ و نگران‌کننده روبه‌روست. جای خالی درختان تنومند و کهنسال، با گودال‌های عمیق در کنار جوی‌ها پُر شده این پرسش را در ذهن رهگذران و کسبه محلی ایجاد می‌کند که چه بر سر این ریه‌های سبز شهر آمده است؟

این رویداد، در امتداد روندی نگران‌کننده در تهران، از خیابان ولیعصر تا خیابان ایتالیا، بار دیگر بحث مدیریت فضای سبز شهری و شفافیت عملکرد شهرداری را برجسته کرده است.

ادعاهای متناقض و ابهام در دلیل قطع درختان

بنا به این گزارش، در حالی‌که شهرداری منطقه ۱۱ تهران دلیل این اقدام را «رفع خطر» و مقابله با «درختان آفت‌زده و بیمار» اعلام کرده و به «درخواست‌های مکرر مردمی» اشاره دارد، اظهارات شاهدان عینی و کارشناسان، روایت دیگری را به دست می‌دهد. کسبه قدیمی خیابان فلسطین، که دهه‌هاست شاهد رشد این درختان بوده‌اند، معتقدند مشکل اصلی به اقدامات شهرداری بازمی‌گردد. آن‌ها با اشاره به سنگفرش‌کردن کف جوی‌ها می‌گویند: «از زمانی که کف جوی‌ها را سنگ کردند، به ریشه درختان آب نرسید.»

افزون بر این، برخی از اهالی به فرسودگی، خطر سقوط درختان یا حتی آسیب ناشی از موش‌ها اشاره می‌کنند. این اظهارات نشان می‌دهد که در سطح شهر، هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی شفاف و قانع‌کننده‌ای درباره دلیل واقعی این رویدادها صورت نگرفته و شهروندان مجبورند خود به‌دنبال پاسخی برای این ابهامات بگردند.

مستندات کجاست؟

شهرداری تهران و حسین پیراردی، معاون خدمات شهری منطقه ۱۱ پایتخت، ادعا می‌کنند که درختان به‌دلیل بیماری‌های قارچی، پس از تأیید وزارت جهاد کشاورزی، قطع شده‌اند. پیراردی می‌گوید این بیماری از طریق آب و ریشه به سایر درختان منتقل می‌شود و راهی جز قطع باقی نگذاشته است. با این حال، میترا حسینی، کارشناس محیط زیست، این ادعا را زیر سوال می‌برد. او معتقد است تاکنون هیچ تحقیق یا گزارش مکتوبی درباره وجود چنین آفت‌هایی در چنارهای تهران منتشر نشده و تنها منبع این ادعا، خود شهرداری است. حسینی به سابقه قطع درختان در خیابان ولیعصر به بهانه «سرطان رنگی» اشاره می‌کند و خواستار ارائه مستندات کتبی و علمی به جای ادعاهای شفاهی است.

این کارشناس تأکید می‌کند که بیماری با آفت تفاوت دارد و شهرداری باید دقیقاً مشخص کند که چه نوع قارچ یا آفتی با چه درصدی از آلودگی وجود دارد. او همچنین به این نکته اشاره می‌کند که بسیاری از آفت‌های ثانویه، نتیجه تنش‌های محیطی مانند نبود آبیاری مناسب و سنگفرش شدن پای درختان هستند. در واقع، بی‌توجهی و بی‌کفایتی در مدیریت شهری، درختان را مستعد آفت می‌کند و سپس به بهانه همین آفت‌ها، آن‌ها را قطع می‌کنند.

شفافیت، راهی برای حفاظت از میراث شهری

این رویدادها بار دیگر ضرورت شفافیت در مدیریت شهری را برجسته می‌کند. میترا حسینی، با اشاره به نمونه‌هایی مانند اصفهان، پیشنهاد می‌کند که درختان کهنسال و ارزشمند تهران باید پلاک‌گذاری شوند و دارای شناسنامه سلامت باشند. این پلاک‌ها می‌توانند با یک کد QR به اطلاعات کامل درباره قدمت، وضعیت سلامت و سابقه درمان هر درخت دسترسی عمومی را فراهم کنند. پلاک‌گذاری علاوه بر این‌که به شهروندان اجازه می‌دهد وضعیت درختان را پیگیری کنند، به کارشناسان مستقل نیز امکان اظهار نظر و پایش می‌دهد.

این اقدام به شهرداری نیز کمک می‌کند تا به جای اتکا به ادعاهای مبهم، بر اساس داده‌های دقیق و مستند اقدام کند. مصوباتی در سال‌های ۹۵ و ۹۸ نیز بر لزوم پلاک‌گذاری و ارائه سامانه سلامت درختان به شهروندان تأکید داشته‌اند، اما به‌نظر می‌رسد این مصوبات هنوز به طور کامل اجرایی نشده‌اند.

سربرداری درختان خیابان ایتالیا: رفع خطر یا تخریب؟

روزنامه همشهری در ۲۰ آبان ۱۴۰۲ گزارش مشابهی درباره درختان خیابان ایتالیا منتشر کرد که واکنش‌های زیادی برانگیخت. تصاویری که از درختان سربرداری‌شده منتشر شد، در فضای مجازی به‌عنوان تخریب شبانه فضای سبز شهری تعبیر شد، اما شهرداری تهران توضیحات متفاوتی ارائه داد.

مرتضی روحانی، شهردار منطقه ۶، با اشاره به خطرات احتمالی سقوط درختان خشک، این اقدام را «سربرداری» و به‌منظور «رفع خطر» دانسته و توضیح داده بود که این کار بر اساس رأی کمیسیون ماده ۷ شهرداری انجام شده و هدف آن جلوگیری از آسیب‌های جانی و مالی است. روحانی افزوده بود که شاخه‌های درختان خشک‌شده شبانه قطع می‌شوند تا اختلالی در ترافیک ایجاد نشود. او همچنین تأکید کرده بود که هر رأی صادره دارای کد شناسه درخت است و پس از سربرداری، مراحل نظارتی برای بررسی دلیل خشک شدن درختان آغاز می‌شود.

در آن زمان، علیرضا جعفری، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران نیز هرگونه «درخت‌کشی» را تکذیب کرده بود. او گفته بود که قطع کامل درختان تنها پس از تأیید کمیسیون‌های مربوطه و در صورت تشخیص غیرزنده بودن درخت صورت می‌گیرد. حسن اختر دانش، معاون وقت خدمات شهری منطقه ۶، نیز تأیید کرده بود که درختان خشک‌شده با تأیید اداره فضای سبز سربرداری شده و یک درخت سالم نیز صرفاً هرس شده است.

این مسئولان با اشاره به آسیب‌های واردشده به درختان قدیمی شهر، از جمله ساخت‌وسازهای نادرست و کمبود آب، به حوادثی مانند قطع نخاع یک شهروند در اثر سقوط درخت در مهرآباد جنوبی اشاره می‌کردند تا ضرورت این اقدامات را توجیه کنند.

چشم‌انداز تلخ آینده

قطع درختان در خیابان فلسطین، تنها یک رویداد محلی نیست، بخشی از یک الگوی تکراری است که در سال‌های اخیر در خیابان‌های تهران نیز مشاهده شده است. این روند، یادآور خاطرات تلخی از نابودی میراث طبیعی و شهری پایتخت است.

هرچند شهرداری‌ها ادعا می‌کنند هدفشان «رفع خطر» و جلوگیری از آسیب‌های جانی و مالی است، اما کارشناسان معتقدند این اقدامات اغلب نشان‌دهنده نبود مدیریت صحیح و پیشگیرانه است.

در شهری که سال به سال گرم‌تر و آلوده‌تر می‌شود، از دست دادن درختان کهنسال نه تنها به زیبایی شهر آسیب می‌زند، بلکه بر کیفیت زندگی شهروندان و محیط زیست نیز تأثیر مستقیم دارد.