اظهارات ضدونقیض درباره تجمع اتباع افغانستانی مقابل اداره مهاجرت در تهران

در روزهای اخیر خبرهایی از تجمع اتباع خارجی، به‌ویژه افغانستانی‌های ساکن ایران در مقابل اداره مهاجرت و پلیس اماکن عمومی منتشر شد. روز شنبه ۱۵ شهریور خبرگزاری دولتی ایرنا در گزارشی نوشت از ساعات اولیه صبح شنبه «چند صد نفر» از اتباع خارجی مقابل پلیس اماکن عمومی تجمع کردند؛ «موضوعی که برای برخی از شهروندان در نگاه نخست، به شکل یک تجمع تصور شد».

ایرنا افزود: «اما بررسی‌های میدانی نشان داد این ازدحام ناشی از امور اداری مربوط به تمدید اقامت بوده است.»

این خبرگزاری به‌نقل از اتباع خارجی حاضر در محل نوشت، «طبق اعلام دولت و پلیس، امروز آخرین فرصت برای انجام این فرایند بوده و افرادی که تا پایان روز مدارک خود را تمدید نکنند، باید خاک ایران را ترک کنند».

مسئول ارتباط با رسانه فرماندهی انتظامی کشور نیز به ایرنا گفت: «علت اصلی این ازدحام پایان مهلت قانونی برگه اقامت اتباع است که با مراجعه شمار زیادی از آن‌ها مواجه شد.»

با وجود انتشار چنین گزارشی از سوی رسانه رسمی دولت، خبرگزاری تسنیم دوشنبه ۱۷ شهریور ماجرا را جور دیگری بازتاب داد.

این خبرگزاری نزدیک به نیروهای نظامی و امنیتی به‌نقل از «یک مقام آگاه» نوشت: «بحث تمدید اقامت اتباع مجاز به هیچ عنوان مطرح نیست و هیچ فرم رسمی در این خصوص توزیع نشده است. آن‌چه در این روزها شاهد آن هستیم صرفاً روند خودمعرفی اتباع غیرمجاز و ساماندهی آنان برای بازگشت به کشورشان است.»

تسنیم افزود: «نزدیک شدن به زمان بازگشایی مدارس و هم‌زمان جدیت دستگاه‌های مختلف از جمله پلیس در اجرای طرح طرد اتباع غیرمجاز باعث شده بسیاری از اتباعی که حضورشان در کشور فاقد مجوز قانونی است، خود را به‌صورت داوطلبانه معرفی کنند.»

تسنیم «بازگشت داوطلبانه» مهاجران افغانستانی را «منطقی» خواند و دلیل آن را چنین عنوان کرد: «این اقدام منطقی این دسته از اتباع به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا به شکل سامان‌یافته‌تری به کشور خود بازگردند و نسبت به کسانی که در طرح‌های پلیس دستگیر می‌شوند شرایط بهتری داشته باشند.»

در همین حال پلیس اتباع و مهاجرت فراجا روز دوشنبه ۱۷ شهریور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که از این روز تا اطلاع ثانوی اقدام به ارائه خدمات مرتبط با معرفی و اخذ اسناد اتباع نخواهد کرد.

در ماه‌های اخیر، به‌ویژه پس از حملات ۱۲ روزه اسرائیل به ایران اخراج پناهجویان و مهاجران افغانستانی از ایران شدت بی‌سابقه‌ای گرفته است. در این مدت بارها گزارش‌هایی از نقض حقوق افغان‌هایی که اخراج می‌شوند منتشر شده و حتی برخی از آن‌ها از ضرب‌وشتم مأموران جمهوری اسلامی خبر داده‌اند. کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان نیز از «خروج گسترده، بی‌نظم و تحقیرآمیز افغان‌ها» از ایران و پاکستان انتقاد کرده بود.

با انتشار این گزارش‌ها و انتقادها مسئولان حکومتی ایران مدام تلاش می‌کنند چنان جلوه دهند که اخراج افغان‌ها «داوطلبانه» است و آن‌ها خود خواهان بازگشت به کشورشان هستند. مسئولان همچنین در هر گزارش و مصاحبه‌ای از بازگشت «با کرامت و منزلت» مهاجران افغانستانی سخن می‌گویند.

خبرگزاری تسنیم نیز برای بهره‌برداری تبلیغاتی از «تجمع اتباع» که حتی رسانه‌های دولتی نیز آن را به تمدید اقامت مربوط دانسته بودند؛ این تجمع را به استقبال مهاجران افغانستانی از «بازگشت داوطلبانه» نسبت داده است.

این در حالی است تبلیغات مداوم علیه مهاجران افغانستانی همچنان در رسانه‌ها و مطبوعات ایران ادامه دارد.

در یکی از آخرین نمونه‌ها، روزنامه جمهوری اسلامی دو روز پیش در یادداشتی از مسئولان حکومتی خواست تا اخراج «اتباع غیرمجاز» افغان را متوقف نکنند.

این روزنامه مدعی شد که تسهیلات برای مهاجران افغانستانی «بیش از ۱۰ درصد امکانات کشور» را به خود اختصاص داده و حتی نبود امنیت، کمبود کلاس‌های درس، کمبود کالاهای اساسی مانند نان و برنج و کمبود برق و آب هم با وجود مهاجران افغانستانی تشدید شده است.

روزنامه جمهوری اسلامی تا آن‌جا پیش رفت که نوشت: «مسئولان نظام باید علاوه بر تسریع در روند اخراج اتباع، پرونده‌ای برای آن دسته از مسئولان که با تصمیمات و اقدامات غلط باعث ورود و ماندگاری میلیون‌ها اتباع افغانی در کشور شدند... باز کنند و آن‌ها را محاکمه و مجازات نمایند.»

این یادداشت استدلال‌های خود را بر پایه داده‌ها و آمارهای یک‌سویه و گزینشی بنا کرد و دلایل متعدد مشکلات اقتصادی و معیشتی را که بیشتر آن‌ها به ناکارآمدی مسئولان حکومتی مربوط است، صرفاً به حضور مهاجران افغانستانی مربوط کرد. چنین روشی، به انگ‌زنی و کلیشه‌سازی درباره مهاجران منجر می‌شود و آن‌ها به‌عنوان عاملان اصلی مشکلات اجتماعی معرفی می‌شوند.