هزینه‌های سرسام‌آور درمان سرطان؛ جان کودکان محک در خطر است

صدای بازی کودکان در حیاط کوچک بیمارستان محک با فضای بخش شیمی‌درمانی هم‌خوانی ندارد. پشت درهای شیشه‌ای، کودکانی روی صندلی‌های رنگی نشسته‌اند، سرم‌ها به بازوهای کوچکشان وصل است و مادران و پدران با نگاه‌های نگران بالای سرشان ایستاده‌اند. هر سرم، هر دارو، و هر جلسه درمانی برای این خانواده‌ها به معنای جنگی تازه با واقعیت تلخ زندگی است؛ جنگی که تنها با کمک‌های مردمی و خیریه‌ای مثل محک ادامه پیدا می‌کند.

این تصویر واقعی روزهای صدها خانواده ایرانی است. سرطان کودکان در آمارهای جهانی سهم کوچکی دارد، اما هر کودک بیمار یک جهان است؛ جهانی که با هزینه‌های سرسام‌آور دارو و درمان به‌راحتی فرو می‌پاشد.

گزارشی از روزنامه پیام ما به قلم یاسر مختاری نشان می‌دهد که موسسه محک طی سه دهه گذشته به تنها پناه خانواده‌های درگیر سرطان کودک بدل شده است. امروز محک در ۴۲ بیمارستان دولتی و دانشگاهی کشور حضور دارد و همه هزینه‌های دارو و درمان کودکان مبتلا به سرطان را به‌طور رایگان تامین می‌کند.

آراسب احمدیان، مدیرعامل محک، می‌گوید:

بر اساس آمار محک، در سال گذشته میانگین هزینه دارو و درمان یک کودک سرطانی ۱۳۰ میلیون تومان بوده است. برای خانواده‌ای از طبقه متوسط یا کم‌درآمد، چنین عددی برابر با فروپاشی مالی است.

بیمه خاموش؛ تهدیدی پنهان

پزشکان محک از اصطلاح «بیمه خاموش» استفاده می‌کنند؛ وضعیتی که در آن داروهای نوین سرطان در فهرست بیمه قرار نمی‌گیرند و خانواده‌ها ناچارند تمام هزینه را خودشان بپردازند. در ظاهر بیمه برقرار است، اما در عمل، بخش حیاتی درمان بی‌پشتوانه می‌ماند.

یک مادر در سالن انتظار بیمارستان می‌گوید:

این روایتی پر تکرار است؛ صدها خانواده همین جمله را با لحن‌های مختلف تکرار می‌کنند.

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه ۴۰۰ هزار کودک و نوجوان به سرطان مبتلا می‌شوند. در کشورهای توسعه‌یافته، بیش از ۸۰ درصد این کودکان بهبود می‌یابند. اما در ایران، به گفته‌ی پزشکان محک، تنها ۴۰ درصد کودکان سرطانی شانس بهبودی دارند. دلیل اصلی این فاصله، دسترسی محدود به داروهای نوین و نبود زیرساخت‌های کافی برای تشخیص زودهنگام است.

ماندانا تسبیحی، متخصص آنکولوژی محک، توضیح می‌دهد:

با وجود همه دشواری‌ها، محک تنها یک خیریه سنتی نیست. این مؤسسه از سال ۱۴۰۱ وارد مسیر «تحول دیجیتال» و «پیوستن به پروتکل‌های جهانی» شد. مدل درمان چندتخصصی (MDT) برای تومورهای مغزی در بیمارستان محک راه‌اندازی شد؛ مدلی که در آن همه پزشکان مرتبط با پرونده، از جراح مغز و اعصاب تا رادیولوژیست، با هم تصمیم می‌گیرند.

همچنین محک به سمت استفاده از هوش مصنوعی در تشخیص سرطان حرکت کرده است. پروژه‌ای در دست اجرا قرار دارد که بتواند با تحلیل تصاویر CT کودکان، ناهنجاری‌ها را به‌طور خودکار شناسایی کند و دسترسی پزشکان سراسر کشور به داده‌های علمی را ساده‌تر کند.

اما حتی نوآورترین ایده‌ها هم بدون پشتیبانی مالی پیش نمی‌روند. احمدیان می‌گوید جنگ ۱۲ ‌روزه اخیر و بحران اقتصادی کمک‌های مردمی به محک را ۲۵ درصد کاهش داد. با وجود این، اولویت نخست همچنان تامین داروهای حیاتی کودکان باقی مانده است.

او اضافه می‌کند:

میترا قالیبافیان، مسئول فنی بخش رادیوانکولوژی محک، به چالش دیگری اشاره می‌کند: کمبود دستگاه‌های رادیوتراپی.

امروز هر بسته داروی وارداتی، هر جلسه شیمی‌درمانی، و هر نوبت رادیوتراپی برای یک کودک ایرانی، به میزان کمک‌های مردمی وابسته است. این چرخه، هرچقدر هم که با فداکاری پزشکان و نیکوکاران ادامه یابد، بدون حمایت پایدار دولتی شکننده خواهد بود.

سرطان کودکان تنها یک موضوع پزشکی نیست؛ آزمونی است برای نظام سلامت و عدالت اجتماعی. اگر «بیمه خاموش» همچنان ادامه پیدا کند، جان کودکان به بخت کمک‌های مردمی گره خواهد خورد. اما اگر حمایت‌های پایدار شکل بگیرد، امید می‌تواند جای ترس را بگیرد.