سازمان حقوق بشر ایران خواستار بسته‌شدن زندان قرچک شد

سازمان حقوق بشر ایران با انتشار گزارشی از جانباختن دو زندانی زن در روزهای اخیر اعلام کرد زندان قرچک ورامین باید فوراً بسته شود. این سازمان تأکید کرده است که دو زن زندانی در این زندان به دلیل بی‌توجهی مسئولان درمانی جان باخته‌اند و شرایط غیرانسانی حاکم بر قرچک، جان صدها زندانی دیگر را تهدید می‌کند.

به گفته این نهاد حقوق بشری، سمیه رشیدی، زندانی سیاسی، پس از وخامت حال بدون اعزام به بیمارستان در کما رفت و جان خود را از دست داد. همچنین زندانی دیگری که سازمان حقوق بشر او را به نام جمیله ع. معرفی کرده است نیز در پی ساعت‌ها بی‌توجهی مسئولان در بند جان باخت. شاهدان گفته‌اند که زندانیان با گریه و اعتراض خواستار کمک شدند اما هیچ اقدامی صورت نگرفت.

قوه قضائیه جمهوری اسلامی مرگ سمیه رشیدی را به «مشکلات جسمانی پیش از بازداشت» نسبت داده و اتهام او را «ارتباط با منافقین» اعلام کرده است. در ادبیات حکومتی جمهوری اسلامی ایران به طور معمول برای نام بردن از «سازمان مجاهدین خلق ایران» و هوادارن آن از این عنوان استفاده می‌شود.

سمیه رشیدی، زندانی سیاسی ۴۲ ساله، روز پنجشنبه ۳ مهر در بیمارستان جان باخت. او که از بیماری صرع رنج می‌برد، از اردیبهشت‌ماه به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به دلیل شعارنویسی بازداشت و ابتدا در اوین و سپس در زندان قرچک ورامین محبوس شده بود. بر اساس گزارش‌ها، رشیدی در طول بازداشت بارها دچار حملات شدید صرع شد، اما مسئولان زندان قرچک از اعزام فوری او به مراکز درمانی خودداری کرده بودند. او در روزهای گذشته پس از بازگشت از پزشکی قانونی، در حالی که دچار تشنج شده بود، به‌جای انتقال مستقیم به بیمارستان برای تعویض لباس به بند فرستاده شد و در همان فاصله حال او وخیم شد و به کما رفت. خانواده این زندانی سیاسی نیز تحت فشار قرار گرفته‌اند که علت مرگ او را «خطای پزشکی بیمارستان» اعلام کنند.

محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در واکنش به این رخدادها خواستار تشکیل کمیته حقیقت‌یاب مستقل برای بررسی علت مرگ این دو زندانی شد و تأکید کرد:

این گزارش یادآور می‌شود که شرایط قرچک بارها مرگ زندانیان را رقم زده است؛ از جمله مرگ فرزانه بیجنی‌پور(بیژنی‌پور) در دی ۱۴۰۳ که پس از بی‌توجهی‌های مکرر پزشک زندان و خودداری از اعزام به بیمارستان جان باخت.

سازمان حقوق بشر ایران پیش‌تر زندان قرچک را «جهنم زنان و کودکان» نامیده و از جامعه جهانی خواسته بود برای پایان دادن به فعالیت این زندان اقدام کند. در این گزارش آمده است که این زندان نه‌تنها ابتدایی‌ترین استانداردهای انسانی را رعایت نمی‌کند، بلکه مکانی برای نقض گسترده حقوق زنان و مادران است.

این سازمان بار دیگر خطاب به نهادهای بین‌المللی تأکید کرد:

وضعیت اسفبار زندان قرچک نخستین بار زمانی به رسانه‌ها رسید که تعدادی از زندانیان سیاسی زن در سال ۱۳۹۰ به‌طور موقت از زندان رجایی شهر به این زندان منتقل شدند. نگار حائری، زندانی سیاسی سابق که مدتی در زندان زنان قرچک محبوس بوده، می‌گوید: «دفعه اول که دستگیر شدم، بازجوی من در ۲۰۹ گفت اینجا آخر دنیاست. من واقعاً فکر می‌کردم آنجا آخر دنیاست. اما بعدها که به قرچک منتقل شدم و ۱۶ روز آنجا بودم، عمق درد را حس نکردم. وقتی ده ماه آنجا بودم، دیدم که آنجا آخر دنیاست، نه ۲۰۹. جایی که آدم‌ها با دنیای بیرون کاملاً قطع رابطه کرده‌اند. انگار هیچ دنیای دیگری جز زندان وجود ندارد.» ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار هم می‌گوید: «زندان زنان قرچک حتی شبیه زندان نیست. سوله‌ای است که بیشتر به یک ویرانه می‌ماند.»

حامد فرمند، فعال حقوق کودک و مدیرعامل موسسه بین المللی کودکان زندانیان زندان در گزارشی درباره این زندان نوشته است: زنان قرچک (زندان زنان یا ندامتگاه شهرستان ری) به عنوان تنها زندان زنان ایران شناخته می‌شود. سایر مراکز نگهداری زنان زندانی، بند زنان از زندان‌های سراسری هستند. این زندان که در رسانه‌هایی رسمی به عنوان نمونه زندانی با امکانات مناسب تبلیغ می‌شود، از طرف زندانیان سابق به عنوان «کهریزک دوم» یا «جهنم» شناخته می‌شود. این زندان که اوایل دهه ۵۰ ساخته شده است، ابتدا مرغداری، سپس به عنوان مرکز ترک اعتیاد مردان مورد استفاده بوده و از سال ۱۳۹۰ به عنوان زندان زنان تغییر کاربری داده است.