بازگشت تحریم‌ها و سرنوشت جمهوری اسلامی؛ ۴۰۰ کیلو اورانیوم ۶۰ درصدی ایران کجاست؟
با بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران و بی‌نتیجه ماندن مذاکرات در نیویورک، سرنوشت ۴۴۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی ایران به پرسش اصلی دیپلماسی و امنیت منطقه‌ای بدل شده است. در حالی که آمریکا و اروپا خواستار شفاف‌سازی درباره این ذخایرند، بازارهای داخلی به سرعت واکنش نشان داده‌اند: قیمت دلار در نخستین روز اعمال تحریم‌ها با جهشی ناگهانی به بیش از ۱۱۰ هزار تومان رسید و پیش‌بینی‌ها از عبور آن از مرز ۱۶۵ هزار تومان و تورم بالای ۹۰ درصد خبر می‌دهد.
بخش خبر
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، ساعاتی پیش از ترک نیویورک، آخرین پیشنهاد آمریکا پیش از اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را غیرقابل‌قبول خواند. به گفته پزشکیان، آمریکا پیشنهاد داده بود در ازای تحویل اورانیوم غنی‌شده ایران، تحریم‌ها را سه ماه تعلیق کند.
به نظر می‌رسد کشورهای غربی به دنبال پاسخ به پرسشی هستند که از زمان حمله اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران بی‌جواب مانده است: ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد ایران کجاست؟
از زمان حمله اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، این پرسش به یکی از موضوعات کلیدی در بحران هسته‌ای ایران تبدیل شده است. سؤالی که نه تنها ابعاد فنی و امنیتی دارد، بلکه بر روند تحریم‌های بین‌المللی و دیپلماسی هسته‌ای ایران نیز تأثیرگذار است. اهمیت این موضوع تا آنجاست که آمریکا در آخرین پیشنهاد خود، تعلیق تحریم‌ها را به سرنوشت این ذخایر اورانیوم پیوند زد.
سه روز پیش از بازگشت تحریم‌ها، در حالی که به نظر می‌رسید مذاکرات ایران و آمریکا متوقف شده است، «استیو ویتکاف»، نماینده ترامپ در امور خاورمیانه، از تمایل آمریکا برای مذاکره با ایران خبر داد و گفت: «با آنها در تماسیم.» ایران نیز این اظهارات را تکذیب نکرد.
ایران همه چیز را از چشم آمریکا می‌بیند. حتی با وجود اینکه سه کشور اروپایی بودند که روند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فعال کردند، پزشکیان در سخنرانی خود در سازمان ملل بریتانیا، فرانسه و آلمان را متهم کرد که «به دستور آمریکا مکانیسم ماشه را کشیدند». او امروز نیز تأکید کرد: «در نیویورک با اروپایی‌ها به نتیجه رسیدیم ولی آمریکا نگاهش چیز دیگری بود.»
در هر صورت، عدم توافق با غرب، ایران را به لبه پرتگاهی بازگردانده است که زمانی اصلاح‌طلبان محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت را متهم می‌کردند با «کاغذپاره» خواندن تحریم‌های سازمان ملل، کشور را به آن نقطه کشانده بود.
با این حال، مقام‌های دولت پزشکیان نیز می‌گویند تحریم‌های جدید چندان تأثیری نخواهد داشت و عملاً دامنه آن بیشتر از کارزار «فشار حداکثری» دولت ترامپ و «تحریم‌های یک‌جانبه» آمریکا نیست.
صبح روز نخست بازگشت تحریم‌ها، فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، در جمع خبرنگاران گفت: «مدت‌هاست با تحریم زندگی می‌کنیم. با توجه به فعال شدن مکانیسم ماشه، پیش‌بینی‌های قبلی در دولت انجام شده است.»
با این حال، رسانه‌های داخلی از جمله اقتصاد آنلاین پیش‌بینی کرده‌اند که با فعال‌سازی مکانیسم ماشه ــ که دولت ایران آن را «فرگشت» می‌نامد ــ قیمت دلار در بازار آزاد بار دیگر روند صعودی و حتی جهشی یک‌باره را تجربه خواهد کرد.
اقتصاد آنلاین تخمین زده است که دلار در بازار آزاد به ۱۶۵ هزار تومان خواهد رسید و تورم از ۹۰ درصد عبور می‌کند.
در حال حاضر، قطعه سکه امامی با افزایش ۳ میلیون و ۹۹۵ هزار تومانی به ۱۱۲ میلیون و ۸۸۵ هزار تومان رسید و قیمت دلار نیز در ساعات اولیه روز نخست بازگشت تحریم‌ها با افزایش ۱۹۰۰ تومانی به ۱۱۰ هزار و ۱۹۰ تومان فروخته شد.
اکنون، ساعاتی پس از بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل، دولت و قوه قضائیه در تلاش‌اند با کنترل التهاب در فضای سیاسی و اقتصادی، از جهش ناگهانی قیمت‌ها جلوگیری کنند. در همین حال، دادستانی عمومی و انقلاب اعلام کرد: «ضمن رصد فضای مجازی، برای برهم‌زنندگان امنیت روانی جامعه پس از اعلام خبر اعمال غیرقانونی مکانیسم ماشه پرونده قضایی تشکیل و با متخلفان برخورد خواهد شد.»
این در حالی است که در صحنه سیاست خارجی، تنش به‌شدت افزایش یافته است. ایران در نخستین واکنش به بازگشت تحریم‌ها، سفرای خود را از بریتانیا، فرانسه و آلمان فراخوانده است. روشن نیست آیا این به معنای قطع روابط ایران با قدرت‌های اروپایی خواهد بود یا نه.
کشورهای غربی ایران را متهم می‌کنند که به تعهدات هسته‌ای خود پایبند نبوده است. خواست‌های اروپا نیز تقریباً در راستای همان پرسش اصلی است که آمریکا در آخرین پیشنهادش مطرح کرده بود: سرنوشت اورانیوم‌های با درصد غنای بالا چه شده است؟
سه کشور اروپایی از ایران خواسته‌اند تا به بازرسان آژانس اجازه دهند از تأسیسات هسته‌ای بازرسی کنند. ایران می‌گوید بازرسان در ایران حضور دارند اما شرط ادامه بازرسی‌ها را تعلیق مجدد تحریم‌ها اعلام کرده بود.
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، میزان ذخایر اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد ایران ــ که به «درجه تسلیحاتی» ۹۰ درصد نزدیک است ــ در ماه‌های منتهی به حمله اسرائیل به‌شدت افزایش یافته بود. این گزارش می‌گوید ایران تا ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ حدود ۴۴۰.۹ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد تولید کرده است؛ تنها یک گام تا غنای تسلیحاتی.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵ اعلام کرد اسرائیل به اهداف خود در زمینه خنثی‌سازی تهدیدات هسته‌ای و موشکی ایران نزدیک شده است. او افزود ایران همچنان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی خود را در سایت‌های نطنز، فردو و اصفهان نگهداری می‌کند و این ذخایر پس از حملات هوایی اخیر جابه‌جا نشده‌اند.
سرانجام، دو روز پیش، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ایران، اعلام کرد ذخایر اورانیوم غنی‌شده «مدفون» شده‌اند و دسترسی به آنها وجود ندارد.
به نظر می‌رسد در حال حاضر سرنوشت این ۴۴۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد، آینده سیاست خارجی و داخلی جمهوری اسلامی را تعیین خواهد کرد؛ اورانیومی که حجم آن به اندازه‌ای است که می‌تواند در پشت یک کامیون کوچک باری جای گیرد.
نظرها
نظری وجود ندارد.