انتخابات پارلمانی هلند: لیبرال‌ها و راست‌های افراطی برابر شدند

صبح پنج‌شنبه ۸ آبان / ۳۰ اکتبر، یک روز پس از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمان هلند با شمارش ۹۷.۷ درصد کل آرا، میزان آرای حزب لیبرال «دموکرات‌های ۶۶» (D66) و «حزب برای آزادی» (PVV)، حزب راست افراطی، برابر شد. هر دو حزب ۲۶ کرسی از ۱۵۰ کرسی پارلمان را به‌دست آوردند. این در حالی است که برای راست‌های افراطی این نتیجه به معنای از دست دادن ۱۱ کرسی است، اما «دموکرات‌های ۶۶» ۱۷ کرسی به‌دست آورده است. روب یتن، رهبر این حزب بهترین بخت را برای نخست‌وزیر شدن دارد. این موفقیت برای «دموکرات‌های ۶۶» که هرگز قبلاً در انتخاباتی پیروز نشده بود، دستاوردی تاریخی محسوب می‌شود.

پیش از انتخابات نظرسنجی‌ها حاکی از آن بود که «حزب برای آزادی» به‌رهبری خیرت ویلدرس با اختلافی اندک در انتخابات پیشتاز است و چهار حزب میانه‌رو از جناح‌های راست و چپ اصلی تنها چند کرسی با او فاصله دارند.

حزب «مردم برای آزادی و دموکراسی» (VVD)، حزب راست-لیبرال حاکم کنونی، از ۲۴ کرسی به ۲۲ کرسی سقوط کرد، و ائتلاف چپ-سبز و حزب کارگر (PvdA) پنج کرسی از دست داد و از این پس تنها ۲۰ نماینده خواهد داشت. فرانس تیمرمانس، رهبر اصلی این ائتلاف، که به‌عنوان کمیسر سابق اتحادیه اروپا، سرشناس‌ترین سیاستمدار هلندی در سطح بین‌المللی است، یک ساعت پس از اعلام نخستین نتایج انتخابات، استعفا داد و از سمت ریاست حزب کناره‌گیری کرد.

افزایش قابل توجه آرای دموکرات‌های مسیحی

یکی دیگر از برندگان بزرگ انتخابات پارلمانی هلند، حزب دموکرات مسیحی (CDA) بود که از پنج کرسی به ۱۸ کرسی صعود کرد. هنری بونتنبال، رهبر اصلی آن، مشابه روب یتن در حزب «دموکرات‌های ۶۶»، خود را به‌عنوان «پلی» در جامعه بسیار قطب‌بندی‌شده هلند معرفی کرد ـ استراتژی‌ای که ظاهراً پس از دوره آشفته حکومت ائتلاف راست به رهبری راست‌های افراطی «حزب برای آزادی» مؤثر بود. در همین حال، از کاهش آرای «حزب برای آزادی»، احزاب راست لیبرال‌های محافظه‌کار (JA21) که از این پس به جای یک نماینده، ۹ نماینده خواهد داشت، و همچنین «فوروم برای دموکراسی» (FvD) با گرایش راست افراطی (به جای سه نماینده، هفت نماینده) سود بردند.

این انتخابات برای «جنبش دهقان-شهروند» (BoerBurgerBeweging) و «قرارداد اجتماعی جدید» (Nieuw Sociaal Contract) که پس از آخرین انتخابات در سال ۲۰۲۳ بخشی از ائتلاف راست بودند، با ناامیدی پایان یافت. «جنبش دهقان-شهروند» دست‌کم سه کرسی از هفت کرسی خود را حفظ کرد و «قرارداد اجتماعی جدید» ۲۰ کرسی قبلی خود را از دست داد و کاملاً از پارلمان حذف شد.

رقابت شانه‌به‌شانه در صدر، شامگاه چهارشنبه، زمانی‌که نخستین نتایج اعلام شد بروز کرد و به نظر می‌رسید که با پیروزی «دموکرات‌های ۶۶» همراه باشد. این حزب برای مدت طولانی با دو کرسی پیش بود. پس از نیمه‌شب بود که با شمارش آرای بیشتر در شهرداری‌ها، «حزب برای آزادی» توانست به آن نزدیک شود.

با این حال، با وجود نزدیکی آرا، تصویر متفاوتی از دو حزب در شب انتخابات مشاهده شد. «حزب برای آزادی» که در ماه ژوئن به‌دلیل اختلاف بر سر قوانین سخت‌گیرانه‌تر پناهندگی، دولت را ساقط کرده بود، جشن انتخاباتی برگزار نکرد در مقابل اما حال‌وهوای هواداران «دموکرات‌های ۶۶» پرشور بود.

ویلدرس از جشن انتخاباتی صرف‌نظر کرد

روب یتن، رهبر «دموکرات‌های ۶۶» که در دولت آخر مارک روته، نخست‌وزیر اسبق هلند وزیر اقلیم و انرژی بود، گفت هلند با این نتیجه در آستانه تغییر مسیر روشنی قرار دارد: میلیون‌ها رأی‌دهنده «صفحه (دوران) ویلدرس را ورق زدند» تا «نفرت و منفی‌بافی» را پشت سر بگذارند و بار دیگر با هم به آینده نگاه کنند.

روب یتن در اولین سخنرانی خود اعلام کرد که می‌خواهد «دوباره بزرگ فکر کند و بزرگ عمل کند» و برای همه هلندی‌ها، نه فقط برای رأی‌دهندگان خود، تلاش کند. او با این کار بر تمایل خود برای نخست‌وزیری تأکید کرد. یتن از «تمام نیروهای میانه مثبت» خواست تا برای همکاری گرد هم آیند.

در مقابل، خیرت ویلدرس شکست حزب خود، «حزب برای آزادی» را در محل فراکسیون حزبش اعتراف کرد. او دلیل شکست را عدم همکاری احزاب دیگر برای ائتلاف با «حزب برای آزادی» عنوان کرد. ویلدرس، ضمن بیان این‌که «دوست داشت نتیجه دیگری بگیرد»، از کناره‌گیری از دولت ائتلافی در تابستان گذشته دفاع کرد. او حزب خود را اپوزیسیون قوی روب یتن، نخست‌وزیر آینده اعلام کرد و گفت «حزب برای آزادی» کمترین توافق را با او دارد.

ناامیدی در اردوگاه چپ ـ سبز

در همین حال، خداحافظی فرانس تیمرمانس، رهبر اصلی ائتلاف چپ-سبز و حزب کارگر (PvdA) که در روتردام در مقابل هوادارانش حاضر شد، احساسی بود. او گفت: «نتوانستم افراد کافی را متقاعد کنم که به ما رأی دهند. به همین دلیل، یک قدم به عقب برمی‌دارم و رهبری جنبش ما را به نسل جدید واگذار می‌کنم». تیمرمانس که به وضوح متأثر به‌نظر می‌رسید، این را گفت و سپس با تعظیم در میان تشویق‌های زیاد حاضران صحنه را ترک کرد.

این شکست مجدد پس از سال ۲۰۲۳، نه‌تنها برای او بلکه برای ائتلاف چپ ـ سبز نیز یک ناامیدی بزرگ محسوب می‌شود. این‌که این شکست تا چه حد مانعی برای ادغام برنامه‌ریزی‌شده دو حزب چپ ـ سبز و کارگر در سال ۲۰۲۶ خواهد بود، بعداً مشخص خواهد شد.

از این پنج‌شنبه، رایزنی‌ها برای تشکیل دولت ائتلافی جدید در لاهه آغاز می‌شود. به احتمال زیاد دوباره به چهار حزب برای این ائتلاف نیاز خواهد بود. «دموکرات‌های ۶۶» و «حزب برای آزادی» در مرکز قرار دارند. پرسش این است که آیا آن‌ها اکثریت متمایل به راست را با حزب «مردم برای آزادی و دموکراسی» یا اکثریت متمایل به چپ را با ائتلاف چپ ـ سبز و حزب کارگر دنبال خواهند کرد.

یکی از میانه‌ترین تلاش‌ها برای تشکیل دولت، ائتلاف حزب «دموکرات‌های ۶۶» با حزب دموکرات‌های مسیحی (CDA)، ائتلاف چپ-سبز و حزب کارگر و حزب «مردم برای آزادی و دموکراسی» (VVD) است.