مرگ ۵۹ هزار نفر در ایران به‌دلیل آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳

معاون بهداشت وزارت بهداشت اعلام کرد در سال ۱۴۰۳ حدود ۵۸ هزار و ۹۷۵ نفر در ایران بر اثر مواجهه با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (PM2.5) جان خود را از دست داده‌اند؛ یعنی به‌طور میانگین ۱۶۱ مرگ در روز و حدود ۷ مرگ در هر ساعت به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود.

به گزارش خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، دکتر علیرضا رئیسی با تشریح تازه‌ترین نتایج گزارش ملی آلودگی هوا گفت: 

او افزود مرکز سلامت محیط و کار معاونت بهداشت این گزارش را هر سال تهیه می‌کند و گزارش امسال شامل تحلیل داده‌های شش آلاینده اصلی هوا (PM2.5، PM10، O₃، CO، NO₂ و SO₂)، ارزیابی وضعیت ایستگاه‌های پایش، برآورد جمعیت در معرض آلودگی و مدل‌سازی داده‌ها در مناطق فاقد ایستگاه است.

به گفته معاون وزیر، میانگین روزانه ذرات معلق در کلانشهرهای ایران چندین برابر حد مجاز سازمان جهانی بهداشت (WHO) بوده است. در سال گذشته، شهرهای تهران، اصفهان، کرج، مشهد، اهواز، تبریز، اراک، کرمانشاه، قم و یزد بین ۲۶۸ تا ۳۶۲ روز از سال، غلظتی بالاتر از حد توصیه‌شده ۱۵ میکروگرم در مترمکعب را تجربه کردند. حتی در مقایسه با استاندارد ملی ۲۴ ساعته نیز این شهرها در ۱۲۳ تا ۲۰۰ روز از سال از حد مجاز فراتر رفته‌اند.

آلوده‌ترین و پاک‌ترین شهرها

کمترین میانگین سالانه ذرات معلق در ایستگاه‌های اسفراین، شاهرود، سنندج و رشت با مقادیری بین ۶ تا ۱۰ میکروگرم ثبت شده که کمتر از حد ملی (۱۲ µg/m³) اما همچنان بالاتر از رهنمود  (۵ µg/m³) سازمان بهداشت جهانی است. در مقابل، رامهرمز، بهبهان، هندیجان، اهواز، قرچک، باقرشهر، منطقه ۱۹ تهران و شهرری با غلظتی ۴ تا ۹ برابر استاندارد جهانی، آلوده‌ترین نقاط کشور بوده‌اند.

در میان مراکز استان‌ها نیز، اهواز با میانگین سالانه ۴۲ میکروگرم در مترمکعب آلوده‌ترین شهر کشور اعلام شد؛ پس از آن اصفهان (۳۴)، تهران (۳۲.۹)، اراک (۳۲)، کرج (۳۱) و مشهد (۲۹) در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در مقابل، سنندج (۹) و رشت (۱۱) پاک‌ترین مراکز استان در سال ۱۴۰۳ بوده‌اند.

رئیسی گفت در شهرهای تهران، قم، تبریز، همدان، ارومیه، رشت و سنندج میانگین ذرات معلق نسبت به سال قبل افزایش یافته است. به گفته او، ۱۰۰ درصد جمعیت شهری ایران در معرض آلودگی بالاتر از رهنمود جهانی قرار دارند؛ ۹۶ درصد از شهروندان با غلظتی بیش از استاندارد ملی و ۱۰ درصد نیز با غلظتی بالاتر از ۳۵ میکروگرم مواجه‌اند.

براساس گفته‌های معاون بهداشت وزارت بهداشت، از مجموع مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال گذشته، ۲۳ درصد ناشی از بیماری‌های قلبی، ۲۱ درصد سرطان ریه، ۱۷ درصد انسداد مزمن ریوی، ۱۵ درصد سکته مغزی، و ۱۳ درصد به‌دلیل عفونت‌های تنفسی تحتانی بوده است.

این مرگ‌ها خسارت اقتصادی نیز داشته است. خسارت اقتصادی ناشی از این مرگ‌ها در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۷.۲ میلیارد دلار برآورد شده که معادل ۴۷ میلیون دلار در روز یا بیش از ۱۳۹۴ همت با نرخ ارز نیمایی است.

به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت، این آمار نشان‌دهنده ضرورت اقدام فوری برای کاهش آلودگی هوا و سرمایه‌گذاری در کنترل منابع آلاینده است. او تأکید کرد که بدون اصلاح ساختار انرژی، حمل‌ونقل و نظارت شهری، تلفات و خسارات ناشی از آلودگی در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت.

آلودگی هوا یکی از معضلاتی است که حاکمیت و شهروندان ایران با آن درست به گریبان‌اند. با وجود تصویب «قانون هوای پاک» در سال ۱۳۹۶، اقدامات برای اجرای آن ناچیز بوده است. راهکارهای عملی و مؤثر مانند نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، استفاده از خودروهای برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر، و اجرای دقیق قوانین زیست‌محیطی عملاً اجرا نشده است.