دستگاه قضائی جمهوری اسلامی جعفر پناهی را به حبس و ممنوعیت خروج از کشور محکوم کرد

صدور یک حکم غیابی تازه برای جعفر پناهی، فیلمساز شناخته‌شده و برنده نخل طلای جشنواره کن، بار دیگر نام او را در مرکز توجه افکار عمومی قرار داد.

بر اساس اطلاعات منتشرشده از سوی وکیل او، مصطفی نیلی، شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران این کارگردان ۶۵ ساله را به اتهام «فعالیت تبلیغی علیه نظام» به یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم کرده است. افزون بر این، دادگاه برای همین مدت او را از عضویت در گروه‌ها و جمع‌های سیاسی و اجتماعی منع کرده است؛ حکمی که بدون حضور متهم صادر شده و وکیل او اعلام کرده است در مهلت قانونی نسبت به آن اعتراض خواهد کرد.

این حکم در شرایطی صادر شده که پناهی طی دو دهه گذشته بارها با محدودیت‌های قضائی و امنیتی روبه‌رو بوده و بخش مهمی از مسیر حرفه‌ای‌اش را زیر سایه همین محدودیت‌ها ساخته است.

او نخستین بار در سال ۱۳۸۸ در پی اعتراضات پس از انتخابات ریاست‌جمهوری بازداشت و بعداً به شش سال زندان و ۲۰ سال ممنوعیت فیلمسازی، فعالیت اجتماعی و خروج از کشور محکوم شد؛ حکمی که هرچند در تمام ابعاد اجرا نشد، اما عملاً مسیر فعالیت او را در ایران تحت‌ تأثیر قرار داد.

در سال ۱۴۰۱ نیز هنگامی که برای پیگیری بازداشت دو فیلمساز دیگر به دادسرا مراجعه کرده بود، خود بازداشت شد و مقام‌های قضائی اعلام کردند که حکم قدیمی‌اش به اجرا گذاشته شده است. او در آن مقطع چند ماه در زندان ماند تا سرانجام با فشارهای داخلی و بین‌المللی آزاد شد.

اتهامی که اکنون علیه او مطرح شده، به محتوای منتشرشده در صفحه اینستاگرام او در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل مربوط می‌شود؛ مطالبی که بنا بر گفته وکیلش، شامل انتقاد از عملکرد نهادهای حکومتی، اعتراض به صدور احکام اعدام، حمایت از زندانیان سیاسی و بیان دیدگاه‌هایی درباره وضعیت کشور بوده است. انتشار چنین مطالبی از پناهی با سابقه فعالیت‌های انتقادی او بی‌ارتباط نیست و دادگاه آن‌ها را مصداق «تبلیغ علیه نظام» دانسته است.

با این حال، این حکم در دوره‌ای صادر شده که پناهی یکی از موفق‌ترین سال‌های کاری‌اش را پشت سر گذاشته است. فیلم «یک تصادف ساده» به کارگردانی او در خرداد امسال موفق شد نخل طلای جشنواره کن را به‌دست آورد؛ افتخاری که جایگاه جهانی او را بیش از پیش تقویت کرد. پناهی پس از کسب جایزه، برخلاف توصیه‌هایی که از احتمال دشواری‌های حقوقی سخن می‌گفتند، به ایران بازگشت و در فرودگاه مورد استقبال گروهی از علاقه‌مندانش قرار گرفت. در همان روزها، انتشار ویدئوهایی از بدرقه‌کنندگان او و سردادن شعارهای اعتراضی بازتاب گسترده‌ای یافت.

پناهی در نشست خبری جشنواره کن روایت کرده بود که عوامل فیلمش در روند تولید با فشارها و احضارهای امنیتی روبه‌رو شده‌اند و او بارها مجبور بوده برای پیگیری وضعیت آن‌ها به وزارت اطلاعات مراجعه کند. همین فضای کاری پرتنش یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوی او با رسانه‌ها پس از نمایش فیلم بود.

با وجود تمامی این محدودیت‌ها، جعفر پناهی همواره تأکید کرده است که قصد ترک دائمی کشورش را ندارد.

اکنون با اعلام حکم تازه دادگاه انقلاب، آینده کاری و شخصی پناهی دوباره در معرض پرسش قرار گرفته است. از یک سو، او در عرصه بین‌المللی با موفقیت روبه‌روست و از سوی دیگر، در داخل کشور با روندی قضائی مواجه است که مشخص نیست در نهایت به چه نتیجه‌ای خواهد رسید. تنها چیزی که تاکنون روشن شده، این است که وکیل او قصد دارد از تمام راه‌های قانونی برای اعتراض به حکم استفاده کند؛ روندی که احتمالاً طی هفته‌ها و ماه‌های آینده خبرساز خواهد ماند.

در روزهای گذشته، فشار بر هنرمندان ایران بیشتر شده است. چند شب پیش گروهی از هنرمندان  سینما نیز در یک مهمانی خصوصی بازداشت شدند. این رویداد با واکنش گسترده در شبکه‌های اجتماعی همراه شد.