سردرگمی بغداد زیر فشار تهران و واشنگتن؛ مسدودسازی و لغو مسدودسازی دارایی گروه‌های نیابتی

براساس اطلاعیه روزنامه رسمی عراق، کمیته مسدودسازی دارایی‌های تروریستی در این کشور، «تمام دارایی‌های منقول، غیرمنقول و منابع اقتصادی» متعلق به حزب‌الله لبنان و انصارالله یمن (حوثی‌ها) را به‌دلیل «مشارکت در یک حمله تروریستی» مسدود کرد.

در شماره ۴۸۴۸ الوقائع العراقیة، روزنامه رسمی عراق، که در ۱۷ نوامبر منتشر شد، گزارش شده است که این کمیته — وابسته به دبیرخانه عمومی شورای وزیران عراق — در تاریخ ۱۲ اکتبر، به‌اتفاق آرا و بر اساس قانون مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم عراق (شماره ۳۹ سال ۲۰۱۵) و مقررات مسدودسازی دارایی‌های تروریست‌ها (شماره ۶ سال ۲۰۲۳)، تصمیم گرفته است «دارایی‌های منقول و غیرمنقول و منابع اقتصادی» متعلق به فهرستی از نهادها را مسدود کند.

در ردیف‌های ۱۸ و ۱۹ فهرست پیوست‌شده، نام حزب‌الله لبنان و انصارالله یمن درج شده و مشارکت این دو گروه در «ارتکاب اقدام تروریستی» به‌عنوان دلیل این تصمیم ذکر شده است.

گفته می‌شد که چنین اقدامی احتمالاً با استقبال واشنگتن روبه‌رو می‌شود؛ چراکه ایالات متحده آمریکا مدت‌هاست در تلاش است نفوذ ایران را در عراق و دیگر کشورهای خاورمیانه که تهران در آن‌ها متحدانی دارد کاهش دهد.

بازنگری

کمیته مسدودسازی دارایی‌های تروریستی سپس در اقدامی که به‌نظر نوعی عقب‌نشینی ضمنی می‌رسید، روز چهارشنبه ۱۲ آذر / ۳ دسامبر «بیانیه‌ای توضیحی» صادر کرد که در آن به «مسدودسازی وجوه و دارایی‌های فهرستی از نهادها و افرادی مرتبط با سازمان‌های تروریستی [داعش] و القاعده» اشاره شده بود.

در این بیانیه اذعان شد که «این فهرست شامل شماری از طرف‌ها و نهادهایی بوده است که هیچ فعالیت یا ارتباط تروریستی با سازمان‌های مذکور ندارند» — که ظاهراً اشاره‌ای غیرمستقیم به حزب‌الله و حوثی‌های یمن بود.

کمیته تأکید کرد که «موافقت طرف عراقی صرفاً محدود به درج نهادها و افرادی مرتبط با داعش و القاعده بوده است» و توضیح داد که «افزوده شدن سایر نهادها ناشی از انتشار فهرست پیش از بازبینی آن بوده است».

کمیته مسدودسازی دارایی‌های تروریستی در پایان اعلام کرد که «اطلاعات منتشرشده در روزنامه رسمی عراق اصلاح خواهد شد و آن طرف‌ها و نهادها از فهرست گروه‌های مرتبط با سازمان‌های تروریستی داعش و القاعده حذف خواهند شد».

این اقدام‌ها نشانه‌ای از سردرگمی دولت عراق در نوع روابطش با ایران و آمریکاست.

ایران، همسایه و متحد عراق، در میان تحریم‌های جهانی، این کشور را برای سرپا نگه‌داشتن اقتصادش حیاتی می‌داند. اما بغداد که شریک هر دو طرف —ایالات متحده و ایران— محسوب می‌شود، نگران گرفتار شدن در میان سیاست‌های دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای تحت فشار قرار دادن تهران است.

ایران از طریق شبه‌نظامیان قدرتمند شیعه و احزاب سیاسی مورد حمایت خود در بغداد، نفوذ نظامی، سیاسی و اقتصادی قابل توجهی در عراق دارد. اما افزایش فشارهای آمریکا طی سال گذشته در زمانی صورت گرفته که ایران با حملات اسرائیل به نیروهای نیابتی‌اش در منطقه، تضعیف شده است.

تصمیم دولت لبنان مبنی بر خلع سلاح حزب‌الله نیز برای جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی‌اش گران تمام شده است. علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل مردادماه گذشته، پیش از انتخابات عراق در تماسی تلفنی با نوری المالکی، نخست‌وزیر پیشین این کشور خلع سلاح حزب‌الله لبنان و حشدالشعبی عراق را بخشی از طرح آمریکا و اسرائیل برای تضعیف «جبهه مقاومت» دانسته و همراه با نوری المالکی تأکید کرده بود که «ملت‌های منطقه نباید اجازه دهند این پروژه خطرناک اجرایی شود».

در انتخابات پارلمانی عراق که ۲۰ آبان / ۱۱ نوامبر سال جاری برگزار شد، ائتلاف «بازسازی و توسعه»، متعلق به محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی با کسب بیش از ۱,۳ میلیون رأی پیروز شد.

سودانی برای پیروزی نهایی باید ائتلافی گسترده‌تر با دیگر گروه‌های شیعه، سنی و کُرد تشکیل دهد. این چالش در توزیع کرسی‌ها و عملکرد دیگر احزاب اصلی مشهود است. مشخصه سیاست‌ورزی سودانی، تلاش برای حفظ موازنه میان ایران و آمریکاست که هر دو در عراق نفوذ دارند.