تحرک دیپلماتیک: سفر لاریجانی به عراق و لبنان

سیاست خارجی و امور امنیتی و نظامی، زیر نظر خامنه‌ای، رهبر نظام اسلامی است و ارتباط آنها با رئیس جمهوری و کابینه او تشریفاتی است. در حوزه زیر نظر رهبر مهره‌چینی و تقسیم کار از قاعده‌ مدون بر همگان آشکاری پیروی نمی‌کند. در نمونه علی لاریجانی، کسی که شورای نگهبانِ پیرو اوامر رهبری صلاحیت او را برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری تأیید نکرد، اینک در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی به مأموریت حساسی رفته است: بازیابی موقعیت در منطقه پس از شوک جنگ ۱۲ روزه.

سفر به عراق

علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، دیروز  (۲۰ مرداد، ۱۱ اوت) عازم عراق شد. امضای تفاهم‌نامه امنیتی مشترک میان ایران و عراق که پیشتر طرح آن فراهم شده بوده، در کانون برنامه سفر لاریجانی به بغداد قرار داشت. مراسم امضای این توافق با نظارت نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، برگزار شد. از سوی عراق تفاهم‌نامه امنیتی را مشاور امور امنیت ملی، قاسم الاعرجی، امضا کرد.

سایت کردستان۲۴ (اربیل) نوشته است که «این سند بخشی کلیدی از تلاش‌های گسترده‌تر برای جلوگیری از تهدیدات در مرز طولانی و حساس دو کشور است. این اقدام، هماهنگی امنیتی را رسمیت بخشیده و یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سفر لاریجانی به بغداد محسوب می‌شود.»

لاریجانی در مورد این تفاهم‌نامه گفته است: «محور تفاهم‌نامه با کشور عراق، جلوگیری دو کشور از صدمه زدن دیگران به امنیت این دو کشور است.»

با نظر به اشاراتی که به امنیت مرزی می‌شود و مذاکراتی که حکومت ایران با مقامات اقلیم کردستان عراق داشته است، به نظر می‌رسد کنترل بیشتر بر روی مرزها موضوع اصلی تفاهم‌نامه امنیتی باشد.

در جریان جنگ ۱۲ روزه در رسانه‌های بین‌المللی مدام به استفاده جنگنده‌های اسرائیلی از آسمان عراق اشاره می‌شد. مقامات عراقی و ایرانی با صراحت به این موضوع نپرداخته‌اند. مقامات عراقی اما به روشنی از این سخن گفته‌اند که مانع انجام حملاتی از خاک عراق به اسرائیل و پایگاه‌های آمریکایی شده‌اند. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در مصاحبه‌ای با آسوشیتدپرس که در رسانه‌های داخل ایران هم منعکس شده، گفته است: گروه‌های مسلح در عراق در طول جنگ ۱۲ روزه بین تهران و تل‌آویو، تلاش کردند موشک و پهپاد به سمت اسرائیل و پایگاه‌های عراقی که نیروهای آمریکایی را در خود جای داده بودند، شلیک کنند اما «ما بیش از ۲۹ تلاش در این جهت را خنثی کردیم.»

در حالی که اکنون قضیه خلع سلاح گروه‌های مسلح شیعی طرفدار حکومت ایران، به ویژه حشد الشعبی، موضوع داغی در عراق است، در گزارش‌هایی که در مورد سفر لاریجانی به بغداد منتشر شده، گفته نشده که آیا در این مورد هم بحثی صورت گرفته است یا نه.

در بیانیه دفتر رسانه‌ای نخست‌وزیر عراق بر «تلاش‌های مستمر عراق برای توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های مختلف به نحوی که منافع دو ملت عراق و ایران را تأمین کند» تأکید شده است. در بیانیه همچنین گفته شده که موضع «قاطع و ثابت» عراق  مخالفت با هرگونه تجاوز به ایران و مخالفت با هر اقدامی است که منجر به تشدید درگیری‌ها در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی شود. نخست‌وزیر عراق همچنین گفته است که عراق پشتیبان گفت‌وگو میان ایران و آمریکا است.

سفر به لبنان

در عراق، حشد الشعبی، در لبنان، حزب‌الله. قضیه حزب‌الله مهمتر و پیچیده‌تر است. برجستگی موضوع در لبنان چنان است که موضع نسبت به حزب‌الله مترادف می‌شود با موضع نسبت به اینکه دولت در لبنان چه سر و سامانی بیابد، و همچنین مترادف با اینکه موضع نسبت به حکومت ایران و روابط لبنان با آن چه باشد.

لاریجانی گفته است که همکاری ایران با دولت لبنان «طولانی و عمیق» است. او افزوده: «ما در موضوعات مختلف منطقه‌ای مشورت می‌کنیم. در این چارچوب مشخص، با مقامات و شخصیت‌های بانفوذ لبنانی گفت‌وگو خواهیم داشت.» او اشاره‌ای به بحرانی بودن روابط نکرده است، و آن هم در شرایطی که دولت لبنان خلع سلاح حزب‌الله، متحد دیرینه جمهوری اسلامی ایران، را در برنامه کار خود گذاشته است.

اخیرا علی اکبر ولایتی، مشاور خامنه‌ای، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، خلع سلاح حزب‌الله را خوابی خوانده که «تعبیر نخواهد شد». او گفته: «این نخستین بار نیست که برخی در لبنان چنین مباحثی را مطرح می‌کنند؛ اما همچنان‌که پیش‌تر نیز این طرح‌های ضدلبنانی به نتیجه نرسید، این بار نیز به مقصد نخواهد رسید و مقاومت در برابر این توطئه‌ها ایستادگی خواهد کرد.»

این گفته ولایتی با واکنش تند یوسف راجی، وزیر امور خارجه لبنان، مواجه شد. راجی اظهارات ولایتی را «مداخله آشکار و غیرقابل قبول در امور داخلی لبنان» خواند و افزود: «این نخستین مداخله از این دست نیست».