روز جهانی مهاجران ـ افزایش بی‌سابقه اخراج مهاجران افغانستانی: ۲,۳ میلیون نفر در یک سال

سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) اعلام کرده است که روند بازگشت مهاجران افغان در سال ۲۰۲۵ به‌گونه‌ای بی‌سابقه افزایش یافته؛ بازگشتی که به‌گفته این نهاد، برای بسیاری از خانواده‌ها نه یک انتخاب، بلکه تنها راه باقی‌مانده بوده است.

این سازمان روز پنج‌شنبه ۲۷ آذر/۱۸ دسامبر، همزمان با «روز جهانی مهاجران»، در گزارشی گفت خانواده‌هایی که سال‌ها در بیرون از کشور زندگی کرده بودند، ناگزیر به افغانستان بازگشته‌اند؛ در حالی که شماری دیگر به‌دلیل بحران‌های اقتصادی، شوک‌های اقلیمی و وضعیت‌های اضطراری ناگهانی، از جمله زمین‌لرزه‌های ویرانگر در شرق و شمال کشور، بار دیگر آواره شده‌اند.

به گفته سازمان بین‌المللی مهاجرت، بسیاری از بازگشت‌کنندگان بدون شغل و منبع درآمد و در مواردی با آسیب‌های جسمی و روانی وارد افغانستان شده‌اند؛ مسئله‌ای که ادامه زندگی را برای آن‌ها دشوارتر کرده است.

این نهاد هشدار داده که همزمان با افزایش موج بازگشت، فشار بر گذرگاه‌های مرزی نیز به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است و خانواده‌ها اغلب با کم‌ترین دارایی‌های ممکن وارد افغانستان می‌شوند.

با این حال، سازمان بین‌المللی مهاجرت تأکید کرده است که بخشی از اخراج‌شدگان با مهارت‌ها، تجربه‌ها و اراده‌ای به کشور برگشته‌اند که می‌تواند در بازسازی جوامع محلی و تقویت اقتصاد نقش داشته باشد؛ به‌ویژه جوانانی که در پی یافتن فرصت‌های امن‌تر برای ساختن آینده‌ای بهتر هستند. این نهاد افزوده است که با همکاری نهادهای همکار، خدمات نجات‌بخش را برای بازگشت‌کنندگان فراهم کرده است.

در همین حال، برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) اعلام کرده است که در سال ۲۰۲۵ حدود ۲,۳ میلیون مهاجر افغان به کشور بازگردانده شده‌اند.

به‌گفته این نهاد، «روز جهانی مهاجران» در حالی فرا می‌رسد که جامعه افغانستان از پیش تحت فشار بوده و اخراج گسترده مهاجران، رقابت بر سر مسکن، آب، شغل و خدمات بهداشتی را افزایش داده است.

برنامه توسعه سازمان ملل متحد تأکید کرده که راه‌حل‌های پایدار باید از مناطق بازگشت آغاز شود؛ آن‌هم در شرایطی که بازگشت‌ها در فصل زمستان با چالش‌های جدی همراه است.

«روز جهانی مهاجران» در حالی فرارسیده است که رسانه‌های زیر کنترل طالبان از ادامه ورود روزانه خانواده‌های مهاجر از ایران و پاکستان خبر می‌دهند. خبرگزاری باختر گزارش داده است که تنها در روز چهارشنبه ۲۶ آذر / ۱۷ دسامبر، ۸۶۳ خانواده مهاجر به افغانستان بازگردانده شده‌اند.

بر اساس این گزارش، از گذرگاه‌های مرزی با ایران ۳۸ خانواده از طریق پل ابریشم نیمروز و ۳۷ خانواده از طریق اسلام‌قلعه هرات وارد کشور شده‌اند.

در مقابل، از گذرگاه‌های مرزی با پاکستان ۱۷۴ خانواده از اسپین‌بولدک قندهار، ۵۳۹ خانواده از تورخم ننگرهار و ۷۵ خانواده از بهرامچه هلمند به افغانستان بازگشته‌اند.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که روز سه‌شنبه نیز نزدیک به ۹۰۰ خانواده و یکشنبه گذشته بیش از ۵۰۰ خانواده مهاجر به افغانستان اخراج شدند.

اخراج مهاجران افغان از ایران و پاکستان همچنان ادامه دارد و در روزهای اخیر افزایش یافته است.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) نیز تأیید کرده است که بازگشت مهاجران افغان از پاکستان همچنان ادامه دارد و روزانه حدود هفت هزار تن از این کشور وارد افغانستان می‌شوند؛ آماری که نگرانی‌ها درباره توان جذب و حمایت از بازگشت‌کنندگان را بیش از پیش افزایش داده است.