نشست پوتین و ترامپ: آنچه اروپایی‌ها از آن می‌ترسند

ملاقات رهبر آمریکا با همتای روس خود در ۱۶ ژوئیه اتفاق غیرمعمول و خاصی نیست. اما بافت و پس‌زمینه‌ این ملاقات ویژه و غیرعادی است.

رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، این کار را انجام داده. صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل، نیز این کار را انجام داده. با این وجود، وقتی پنجشنبه ۲۶ ژوئن تأیید شد که ترامپ با پوتین ملاقات خواهد کرد، واکنش اروپایی‌ها وعدم‌استقبال‌شان از این رویداد قابل‌فهم بود.

به هر حال، این اتفاق در بافت و پس‌زمینه‌ی خاصی روی می‌دهد. ترامپ درست زمانی قرار است پوتین را ملاقات کند که همچنان بر سر دخالت روسیه در انتخابات آمریکا به نفع خودش با سرویس‌های اطلاعاتی‌ آمریکا اختلاف دارد.

رئیس‌جهمور آمریکا در توییتر خود نوشته که روسیه «مدام می‌گوید که هیچ نقشی در انتخابات ما نداشته‌ است!»؛ این درحالی است که سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا خلاف این را می‌گویند و کشورهای اروپایی نیز خودشان در گذشته مجبور بوده‌اند با خطر مداخله‌ روسیه در انتخابات مقابله کنند.

ترامپ همچنان با متحدان اروپایی آمریکا اختلافات عمیقی دارد، بر سر مسائلی همچون سیاست‌های تجاری، تغییرات اقلیمی و معاهده‌ هسته‌ای با ایران.

با توجه به موضع مبهم و ضد و نقیض ترامپ در قبال ناتو، رهبران اروپا آشکارا این بحث را مطرح کرده‌اند که اروپا نیاز دارد روی پاهای خودش بایستد. تمام این قضایا اکنون فرصت بالقوه‌ای را در اختیار پوتین قرار می‌دهد، فرصتی ویژه به کسی که از مدت‌ها پیش به دنبال ایجاد تفرقه در بین کشورهای متحد غربی بوده است.

مصائب یک رئیس‌جمهور پیش‌بینی ناپذیر

ترامپ البته قبلاً پوتین را ملاقات کرده است — آنها سال گذشته در حاشیه اجلاس سران گروه ۲۰ در هامبورگ مفصل با یکدیگر صحبت کردند و چهار ماه بعدتر از آن هم در نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا–پاسفیک در ویتنام با یکدیگر دیدار داشتند— اما این اولین جلسه رسمی آنهاست.

این دو قرار است روز شانزدهم ژوییه در هلسینکی (شهری که سنت دور و درازی در میزبانی نشست‌های بین آمریکا و روسیه دارد) با یکدیگر ملاقات کرده و در مورد جنگ سوریه، روابط روسیه و آمریکا، و دیگر مسائل مرتبط با امنیت ملی به بحث و تبادل‌نظر بپردازند. کمی پیش از این نشست، ترامپ در اجلاس ناتو در بروکسل شرکت خواهد کرد و سرانجام عازم سفر انگلستان خواهد شد.

این نفس ملاقات با پوتین نیست که اروپایی‌ها را نگران کرده است، چرا که آنها خود به‌طور منظم با او دیدار می‌کنند. زمان این دیدار هم که با توجه به مشغولیت‌های دیگر ترامپ در اروپا قابل‌پیشبینی بود، چندان مایه‌ نگرانی آنها نیست. مشکل اینجاست که آنها نمی‌توانند نتیجه احتمالی این ملاقات را پیش‌بینی کنند. به هرحال، ترامپ مدام نشان داده که تمایل دارد حتی اروپایی‌ها را نیز غافلگیر کند. او تعرفه‌های واردات فولاد و آلمینیوم از اتحادیه اروپا و سایر متحدان آمریکا را به‌طرزبی‌سابقه‌ای افزایش داد. و تهدید کرد که همین کار را با اتومبیل‌های وارداتی از اروپا نیز خواهد کرد و بدین‌ترتیب آغاز یک جنگ تجاری تمام‌عیار را وعده داد.

او نشست ماه گذشته گروه ۷ را زودتر از موعد ترک کرد، البته نه پیش از درخواست پذیرش دوباره‌ی روسیه در گروه (عضویت روسیه در این گروه به خاطر حمله به خاک اوکراین و الحاق شبه‌جزیره‌ کریمه به خاک خودش به تعلیق درآمده است)؛ و درنهایت نیز امضایش در پای بیانیه پایانی گروه را پس گرفت. او به شوخی گفته که آمریکا باید اتحادش با ناتو را به همکاری‌های موردی تغییر دهد (و از قرار معلوم، گفته است که این اتحاد نظامی به بدی پیمان تجاری نفتاست).

همین پیش‌بینی‌ناپذیر بودن است که اروپایی‌ها از آن ترس دارند و تصور می‌کنند ممکن است در نتیجه‌ نشست هلسینکی گریبان‌گیر آنها شود. دنیل فراید، یکی از تحلیل‌گران برجسته شواری آتلانتیک و سفیر سابق آمریکا در لهستان، می‌گوید که «اروپایی‌ها به‌طور کلی نگران‌اند، اما نه به خاطر اینکه از رابطه رئیس‌جمهور آمریکا با روسیه می‌ترسند، بلکه از رابطه این رئیس‌جمهور خاص آمریکا با روسیه می‌ترسند، رئیس‌جمهوری که آنها از چارچوب استراتژیک‌ سیاست‌هایش اطلاع ندارند.» فراید کمی پیشتر با مقامات اروپایی در مورد این نشست صحبت کرده است. «اینکه می‌بینیم او به خاطر نزدیکی و صمیمیت با پوتین با دولت خودش دچار اختلاف شده و گرایش و تمایل اصیلی به اقتدارگرایی دارد، عمیقاً نگران‌کننده است.»

مخاطرات یک ملاقات به ظاهر عادی

این نگرانی بدون دلیل نیست. طی نشست تاریخی با رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، در ابتدای این ماه در سنگاپور، ترامپ از پیونگ‌یانگ تعهد مبهمی برای خلع‌سلاح هسته‌ای شبه‌جزیره کره دریافت کرد که البته در آن زمان و چگونگی این خلع‌سلاح مشخص نشده است. در عوض، ترامپ وعده داد مانورهای نظامی با کره جنوبی را به تعلیق بیاورد. ترامپ به کیم همان چیزی را داد که به آن نیاز داشت: فرصتی برای دیده شدن همچون یکی از اعضای مشروع و موجه جامعه جهانی، و نه به عنوان دیکتاتور درنده‌خوی کشوری مطرود و منفور. این برای رهبر کره شمالی یک پیروزی تبلیغاتی بود.

مخاطرات ملاقات با کسی مثل پوتین بیشتر است. برخلاف کیم، پوتین به هیچ وجه منفور و مطرود جامعه جهانی نیست، و دفعه اولش هم نیست که با رؤسای جمهور آمریکا سروکار دارد. این رئیس‌جهور خاص، یعنی ترامپ، ازپیش نشان داده که نسبت به زرق‌وبرق و تملق نفوذ‌پذیر است، چیزی که رهبر روسیه بی‌شک متوجه آن شده و در صدد استفاده از آن است. فراید می‌گوید که «پوتین می‌تواند جذاب و دلربا باشد. او هم باهوش است و هم طرفش را می‌شناسد. مردم از این می‌ترسند که او به‌راحتی بتواند به بهای ناچیزی ترامپ را وادار کند چیزی را تأیید کند یا چیزی به او بدهد؛ و این نه یک معامله خوب بلکه ساده‌لوحی و بلاهت خواهد بود.»

مثلاً، ترامپ ممکن است در هلسینکی کاری شبیه به آنچه در سنگاپور کرد را انجام دهد. می‌تواند قول دهد مانورهای نظامی ناتو به رهبری آمریکا در لهستان و کشورهای حوزه دریای بالتیک متوقف شود. او می‌تواند تحریم‌های آمریکا در مورد روسیه را سبک کند، بدون آنکه در مورد الحاق کریمه اوکراین به خاک روسیه که علت اصلی وضع این تحریم‌ها بودند تصمیمی اتخاذ شود. (از قرار معلوم، طی نشست ماه گذشته گروه ۷، ترامپ پرسیده که چرا رهبران این کشورها طرف اوکراین را گرفته‌اند، و اضافه کرده که کریمه متعلق به خاک روسیه است، چراکه همه در آنجا روسی صحبت می‌کنند.)

با وجود این، همه نسبت به این نشست بدبین نیستند. دبیر کل ناتو، ژنرال ینس سولتنبرگ، در سخنرانی‌اش در نشست اتحادیه اروپا در در بروکسل، ملاقات پیش‌رو را «نشانه‌ای مثبت» خواند و گفت این به نفع ناتو است که گفتگوی صریح و مستقیمی با روسیه داشته باشد. او گفت: «ما خواهان یک جنگ سرد جدید نیستیم». فراید می‌گوید که اینجا پای منافع آمریکا نیز در میان است. او گفت: «جان بولتون [مشاور امنیت ملی آمریکا] و ترامپ درست می‌گویند که زمینه‌هایی وجود دارد که ما با در آنها با روسیه همکاری کنیم. با این وجود، هیچ‌کدام از اینها به معنای آن نیست که ما باید در واکنش به تهاجمات و تعدی‌های روسیه — در قبال اوکراین، اروپا، در مورد مداخله در انتخابات و در برابر ایالات متحده— از فشارها بر این کشور کم کنیم.»

اینکه نشست نهایتاً چطور پیش برود به عملکرد ترامپ در جلسات و ملاقات‌های قبل از آن بستگی دارد. فراید می‌گوید اروپایی‌ها می‌ترسند که ترامپ در نشست ناتو در بروکسل رفتارش را در نشست گروه ۷ تکرار کند و متحدان آمریکا را به خاطر سوء استفاده از ایالات متحده سرزنش کند (در نشست گروه ۷، این بحث معطوف به مسائل تجاری بود و در بروکسل متوجه هزینه‌های دفاعی خواهد بود).

فراید می‌گوید: «اگر ترامپ با متحدانی آسوده‌خاطر و یکپارچه در پشت سرش نزد پوتین برود، می‌تواند موفق باشد. اما اگر رئیس‌جمهور در حالی نزد پوتین برود که متحدانش دچار تفرقه و نگرانی هستند، در موضع ضعف قرار خواهد گرفت؛ چون مطمئناً نمی‌خواهد چند ملاقات ناموفق پی‌درپی داشته باشد. این خطر وجود دارد که او امتیازهای یک‌طرفه‌ای به پوتین بدهد تا درچشم دیگران این ملاقات، نشست موفقی به نظر برسد.»

منبع: آتلانتیک

در همین زمینه