ادامه فرافکنی مشکلات به سمت مهاجران افغان؛ وزیر کشور می‌گوید مهاجران «فرصت‌های شغلی و یارانه‌های ایرانیان را به خطر انداخته‌اند»

اسکندر مؤمنی، وزیر کشور، جمعه ۲۶ اردیبهشت در سفر به کرمان بار دیگر از اخراج پناه‌جویان افغانستانی در ایران سخن گفت و مدعی شد که آن‌ها باری بر دوش اقتصاد ایران هستند.

مؤمنی اعلام کرد که حدود دو میلیون تبعه غیرمجاز در کشور حضور دارند که به‌گفته او «فرصت‌های زیاد شغلی را گرفته‌اند و یارانه‌های زیادی نیز در شرایط کنونی کشور صرف آنان می شود». او گفت:

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که برخی مسئولان معتقدند حذف کامل نیروی کار خارجی غیرواقع‌بینانه است و به چرخه تولید آسیب می‌زند. 

سیدمالک حسینی، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار، ۱۹ اردیبهشت با اشاره به حضور اتباع خارجی در بازار کار تهران، گفت:

به‌گفته حسینی، «در بسیاری از مشاغل سخت مانند کشاورزی و ساختمان، نیروی داخلی تمایلی به کار ندارد و حذف اتباع به تولید آسیب می‌زند.»

او خواستار ساماندهی این نیروها از طریق بسته‌های تشویقی مانند مسکن و حمایت‌های رفاهی شد. 

روزنامه «هم‌میهن» نیز به‌تازگی از درآمدزایی کلان دولت و نهادهای وابسته از مهاجران خبر داد. براساس این گزارش، تنها در سال ۱۴۰۳ درآمد مستقیم دولت از صدور ویزا، مجوز کار، و جریمه‌های اقامتی به ده‌ها هزار میلیارد تومان رسیده است.

برخلاف گفتمان رسمی که مهاجران را «بار اقتصادی» معرفی می‌کند، آمارها نشان می‌دهد آن‌ها موتور محرک بخشی از صنایع و خدمات هستند. از جمله درآمدهای رسمی از مهاجران: ۱۳ هزار میلیارد تومان از صدور ۱.۲ میلیون ویزا، ۴۵۷۷ میلیارد تومان از شهریه‌های اجباری مدارس برای ۶۱۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی، ۱۲۰۰ میلیارد تومان از شهریه‌های دانشگاهی ۶۰ هزار دانشجو، و درآمدهای غیررسمی: جریمه‌های قضایی، بازار سیاه مجوزها، و مالیات‌های غیرمستقیم.

با این حال، سمیه گلپور، رئیس کانون رسمی انجمن‌های صنفی کارگران، معتقد است مهاجران با قبول دستمزدهای پایین و عدم پرداخت بیمه، بازار کار را به ضرر نیروی کار ایرانی مختل کرده‌اند. او به آمار «۸۰ درصدی زایمان‌های اتباع» در برخی بیمارستان‌ها اشاره کرد که فشار بر خدمات بهداشتی را افزایش داده است.

 طرح جدید اخراج اجباری مهاجران افغانستانی

در همین راستا، روزنامه «اطلاعات روز» افغانستان ۲۱ اردیبهشت / ۱۱ مه در گزارشی نوشت دولت ایران طرح جدیدی را برای اخراج اجباری مهاجران افغانستانی آغاز کرده است.

بر اساس این طرح، دارندگان برگه سبز سرشماری (اعم از مجرد و خانواده‌دار) باید تا ۱۵ جوزا (خرداد ۱۴۰۴) ایران را ترک کنند. به آن‌ها معرفی‌نامه‌ای برای سهولت دریافت ویزای بازگشت داده می‌شود، اما مهاجران بازگشته به افغانستان می‌گویند سفارت ایران در کابل از این طرح و ویزای بازگشت اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. 

برخی از مهاجران افغانستانی که در ایران کار می‌کردند می‌گویند اگر نتوانند به ایران برگردند، کارفرما حقوق آن‌ها را پرداخت نمی‌کند. آن‌ها حاضر به ترک ایران نیستند مگر این‌که تضمینی برای بازگشت وجود داشته باشد. 

در سال‌های اخیر، ایران سیاست‌های متغیری درباره مهاجران افغانستانی در پیش گرفته است؛ از طرح برگه سبز سرشماری تا اخراج‌های دسته‌جمعی و طرح سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون تومانی (که به سرعت متوقف شد). این تناقض‌ها در سیاست‌گذاری، مهاجران افغانستانی را در وضعیت بلاتکلیفی قرار داده و اعتماد آن‌ها به تعهدات دولت ایران را کاهش داده است. 

از سوی دیگر، حکومت طالبان با وجود بحران اقتصادی در افغانستان، بر بازگشت مهاجران تأکید دارد. برخی معتقدند طالبان تحت فشار ایران قرار گرفته و توان مقاومت در برابر خواسته‌های تهران را ندارد.