چرا اسرائیل به ایران حمله کرد؟
مایکل بکر، استاد حقوق بین‌الملل، می‌گوید که هیچ نشانه‌ای از حمله قریب‌الوقوع ایران وجود نداشته و استناد به تهدید آینده نمی‌تواند توجیهی برای حمله پیش‌دستانه باشد.
بخش سیاست
۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ تهران (عکس از MEGHADAD MADADI / TASNIM NEWS / AFP)
در بامداد جمعه، ۲۳ خرداد، ارتش اسرائیل مجموعه‌ای از حملات هوایی سنگین را علیه مواضع نظامی، هسته‌ای، مناطق غیر نظامی و فرماندهی ایران انجام داد؛ حملاتی که نه تنها چندین سردار ارشد سپاه پاسداران را به کام مرگ فرستاد، بلکه چندین دانشمند هسته‌ای کلیدی ایران را نیز هدف قرار داد.
قربانیان این حمله تنها چهره‌های نظامی و هسته‌ای نبوده‌اند. شهروندان غیرنظامی در شهرهای مختلف ایران هم کشته شدند. از گرافیست و دانشجوی عادی تا کودکان.
این عملیات که گفته می‌شود ماه‌ها در حال طراحی و برنامه‌ریزی بوده، موجب بالاگرفتن تنش‌ها در خاورمیانه و هشدارها درباره خطر جنگ منطقه‌ای شده است. اما اسرائیل چرا اکنون و با این شدت به ایران حمله کرد؟
تهدید هسته‌ای؛ روایت همیشگی اسرائیل
از دهه ۱۹۹۰، اسرائیل بارها نسبت به برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده و آن را تهدیدی برای موجودیت خود خوانده است. ایران همواره تاکید کرده که برنامه هسته‌ای‌اش اهداف صلح‌آمیز دارد، اما اسرائیل می‌گوید شواهدی دارد که نشان می‌دهد تهران به دنبال توانمندی تولید سلاح هسته‌ای است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در سخنرانی اخیرش مدعی شد که ایران می‌توانست «در عرض چند ماه» به بمب هسته‌ای دست یابد. منابع اطلاعاتی ارتش اسرائیل نیز گفتند که ایران به اندازه کافی مواد شکافت‌پذیر برای ساخت ۱۵ بمب هسته‌ای در اختیار دارد. اظهارات و ارزیابی‌های نتانیاهو در مورد قریب‌الوقوع بودن یک خطر موجودیتی مشابه اظهاراتی است که پیش از حمله به عراق و لیبی هم انجام می‌داد.
در واکنش به این ادعاها، ایران هرگونه تلاش برای تولید سلاح هسته‌ای را رد کرده و تاکید کرده که به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) متعهد به استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای است.
موضع نهادهای بین‌المللی چیست؟
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که ایران در برخی موارد از تعهداتش تخطی کرده و همکاری کامل با بازرسان نداشته، اما هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ایران سلاح هسته‌ای تولید کرده باشد ارائه نکرده است. از سوی دیگر، گزارش اطلاعاتی دولت ایالات متحده نیز در مارس ۲۰۲۵ اعلام کرد که ایران در حال حاضر برنامه ساخت سلاح هسته‌ای ندارد و رهبر جمهوری اسلامی هنوز اجازه ازسرگیری این برنامه را صادر نکرده است.
در این گزارش و گزارش‌های پیشین به یک برنامه امکان‌سنجی و مقدماتی ساخت تسلیحات هسته‌ای اشاره می‌شود که جمهوری اسلامی از سال ۲۰۰۳ (۱۳۸۲ شمسی) آن را به طور کامل کنار گذاشته است.
«اختاپوس» و محور مقاومت
نتانیاهو بارها ایران را «سر اختاپوس» خوانده است؛ منظور او این است که ایران در مرکز شبکه‌ای از گروه‌های شبه‌نظامی و ضد اسرائیلی در منطقه قرار دارد: حزب‌الله لبنان، حماس، جهاد اسلامی فلسطین، انصارالله یمن و گروه‌های شیعی در عراق و سوریه. اسرائیل معتقد است که حمله مستقیم به ایران، می‌تواند همزمان بازوهای این شبکه را تضعیف کرده و تعادل قدرت منطقه‌ای را به نفع اسرائیل تغییر دهد.
از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که جنگ غزه آغاز شد، اسرائیل توانست بسیاری از فرماندهان حماس و حزب‌الله را ترور کند. این دستاورد‌ها با واکنش شدیدی از سوی جمهوری اسلامی روبه‌رو نشد و همین برخی مقامات اسرائیلی را به این نتیجه رسانده که زمان مناسب برای ضربه به تهران فرا رسیده است.
انگیزه‌های سیاسی درونی در اسرائیل
در داخل اسرائیل، نتانیاهو با چالش‌های گسترده‌ای مواجه است. از یک‌سو، حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که منجر به کشته شدن بیش از ۱۱۰۰ اسرائیلی شد، اعتبار امنیتی دولت او را زیر سؤال برد. از سوی دیگر، نتانیاهو با پرونده‌های فساد روبه‌رو است و حفظ ائتلاف شکننده‌اش نیازمند مدیریت بحران و انحراف افکار عمومی است.
برخی تحلیل‌گران سیاسی معتقدند که نتانیاهو با بهره‌برداری از بحران نظامی، هم رهبری سیاسی خود را تقویت می‌کند و هم از احتمال فروپاشی دولت یا برگزاری انتخابات زودهنگام جلوگیری می‌کند. جالب آن‌که حتی اپوزیسیون چپ‌گرا نیز در روزهای اخیر از عملیات علیه ایران حمایت کرده‌اند.
آیا اسرائیل قوانین بین‌المللی را نقض کرده است؟
بر اساس منشور سازمان ملل، هر کشوری تنها زمانی مجاز به استفاده از نیروی نظامی است که در برابر حمله‌ای مسلحانه دفاع کند یا با مجوز شورای امنیت اقدام کند. مایکل بکر، استاد حقوق بین‌الملل، می‌گوید که هیچ نشانه‌ای از حمله قریب‌الوقوع ایران وجود نداشته و استناد به تهدید آینده نمی‌تواند توجیهی برای حمله پیش‌دستانه باشد. به گفته او، حملات اخیر اسرائیل به ایران، ممکن است مصداق نقض حقوق بین‌الملل تلقی شوند، به‌ویژه در شرایطی که مذاکرات میان تهران و واشنگتن درباره برنامه هسته‌ای هنوز ادامه داشت.
نظرها
نظری وجود ندارد.