در پی حمله‌های اسرائیل فشار بر پناه‌جویان افغانستانی در ایران بیشتر شده است: «آیا باید دوباره فرار کنیم؟»

«ما به این‌جا آمدیم چون دیگر در افغانستان احساس امنیت نمی‌کردیم. تنها بودیم، در حالی که سرکوب‌های طالبان روز به روز افزایش می‌یافت. اکنون چه باید بکنیم؟ دوباره فرار کنیم؟» این را خاطره احمدی* می‌پرسد. این زن ۵۰ ساله افغانستانی تنها دو ماه پیش با خانواده‌اش به تهران آمده است.

براساس گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، ۴,۵ میلیون افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند. دهه‌هاست که مردم از افغانستان به کشور همسایه می‌گریزند. بسیاری از آن‌ها به‌صورت غیرقانونی در ایران زندگی می‌کنند و به‌عنوان نیروی کار ارزان مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند.

بخش عمده‌ای از آسمان‌خراش‌های شهرهای بزرگ ایران در سال‌های اخیر بر دوش پناه‌جویان افغانستانی بنا شده است. در روزهای اخیر بسیاری از این کارگران مجبور بودند در محل‌های ساخت‌وساز یا کارخانه‌ها به‌دنبال پناهگاهی در برابر حملات هوایی [اسرائیل] باشند. اگرچه وضعیت بسیاری از پناه‌جویان در ایران بسیار بد است، اما از بسیاری جهات زندگی در آن‌جا هنوز بهتر از زندگی در وطن تحت حکومت طالبانِ اسلام‌گرای افراطی است.

از زمان به قدرت رسیدن مجدد طالبان در سال ۲۰۲۱، نه‌تنها جداسازی جنسیتی در کشور افزایش یافته و به‌مراتب سخت‌گیرانه‌تر از ایران است، بلکه سرکوب‌های خودسرانه نیز بیشتر شده است.

بازرسی‌های مکرر

خانه خاطره احمدی بارها توسط سربازان طالبان مورد حمله و بازرسی قرار گرفته است. او که با تلفن صحبت می‌کرد، اکنون به یاد می‌آورد:

او بیش از هر چیز از خود می‌پرسد که هدف اسرائیل و آمریکا از حملاتشان به ایران چیست؟ احمدی می‌گوید:

او به همه کسانی که اکنون به امید تغییر رژیم به لطف حمایت آمریکا یا اسرائیل هستند، از تجربه خود می‌گوید:

در دیدگاه رژیم تهران، به‌نظر می‌رسد که در داخل کشور عوامل متعددی برای وضعیت فعلی وجود دارند. پرسش مشخص [رژیم] این است: چه کسی در فهرست دستمزد موساد، سرویس اطلاعات خارجی اسرائیل، قرار دارد؟

نمایش در تلویزیون دولتی

چند روز پیش، چندین مرد افغانستانی در تلویزیون دولتی ایران به نمایش گذاشته شدند. آن‌ها تحت اتهامات واهی دستگیر شده و مسئول «ترور» یا «جاسوسی» معرفی شدند.

براساس گزارش‌هایی که نمی‌توان به‌طور مستقل تأیید کرد، بازرسی‌های متعددی در محله‌های پناه‌جویان افغانستانی انجام شده است.

محمد حلیم* که حدود دو سال پیش افغانستان را ترک کرده است، می‌گوید:

او پس از حملات هوایی اسرائیل همراه با دوستان ایرانی‌اش به شمال کشور فرار کرده است. حلیم در تماسی تصویری که توسط خط استارلینک امکان‌پذیر شده، در این‌باره افزود:

برخلاف ارتباطات از طریق خطوط اینترنت معمولی، چنین تماس‌هایی همچنان آنلاین صورت می‌گیرد و امکان برقراری ارتباط فراهم می‌آید. حلیم توضیح می‌دهد:

نژادپرستی ضدافغان در ایران از دیرباز هم در سطح اجتماعی و هم در سطح نهادی وجود داشته است. در چندین استان ایران، اقامت افغانستانی‌ها رسماً ممنوع است. حتی در برخی پارک‌های عمومی نیز از ورود افراد افغان‌تبار جلوگیری شده است. همچنین اردوگاه‌های متعددی برای پناه‌جویان افغانستانی دستگیرشده وجود دارد که سال‌هاست به‌صورت انبوه اخراج می‌شوند و در مرز ایران و افغانستان اغلب در معرض نقض شدید حقوق بشر توسط سربازان رژیم قرار می‌گیرند.

با این وجود، حلیم می‌گوید واقع‌بینانه است که برخی از افغان‌ها واقعاً علیه رژیم فعالیت کرده باشند. او نیز مانند بسیاری از ایرانی‌ها به این نتیجه رسیده است که موساد مدت‌ها قبل از حملات هوایی اخیر در داخل کشور فعال بوده است. او براساس شنیده‌های خود می‌گوید:

اگرچه این فرضیه قابل تأیید نیست، اما از نظر بسیاری از افغان‌ها مانند حلیم بعید به‌نظر نمی‌رسد. بیشتر پناه‌جویان افغانستانی در ایران در فقر زندگی می‌کنند و برای خود و خانواده‌هایشان، که بیشتر آن‌ها هنوز در افغانستان زندگی می‌کنند، به پول نیاز دارند. در چنین حالتی، دریافت پول از منابع مشکوک قابل درک و انسانی است.

تا همین اواخر، رژیم ایران نیز پناه‌جویان افغانستانی را با پول اغوا می‌کرد و به کام مرگ می‌فرستاد. در طول جنگ در سوریه، هزاران پناه‌جوی افغانستانی، از جمله افراد زیر سن قانونی، برای لشکر موسوم به «فاطمیون» به‌منظور دفاع از رژیم بشار اسد که اکنون سرنگون شده و متحد تهران بود، استخدام شدند. معمولاً به مردان جوان و خانواده‌هایشان وعده اجازه اقامت در ایران و دسترسی به آموزش داده می‌شد. بسیاری از آن‌ها هرگز بازنگشتند.

*نام‌های برده‌شده در این گزارش مستعار است.