دستاوردها و ناکامی‌های نشست صلح اوکراین در واشنگتن
ضمانت‌های امنیتی، آتش‌بس، واگذاری اراضی: تا رسیدن به صلح در جنگ اوکراین هنوز پرسش‌های زیادی بی‌پاسخ مانده است. در نشست صلح اوکراین در واشنگتن در کدام موضوعات پیشرفت حاصل شد؟
بخش سیاست
از چپ به راست: اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، الکساندر استوب، رئیس‌جمهور فنلاند، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، و مارک روته، دبیرکل ناتو ـ ۱۸ اوت ۲۰۲۵ در تالار کراس کاخ سفید در واشنگتن ـ عکس از خبرگزاری آناتولی که در اختیار خبرگزاری فرانسه قرار داده است.
با اینکه هنوز صلحی در چشم‌انداز نیست، اما برای نخستین بار از آغاز حمله روسیه به اوکراین در حدود سه و نیم سال پیش، روند مذاکراتی جامعی با حضور تمام طرف‌ها در حال شکل‌گیری است.
پیش‌تر در روز جمعه ۲۴ مرداد / ۱۵ اوت دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، رهبر آمریکا و روسیه، مستقیماً در آلاسکا با یکدیگر گفت‌وگو کردند. اکنون، دیداری بین ترامپ، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، و سیاستمداران ارشد اروپایی در واشنگتن برگزار شد. این نشست به‌طور مشخص چه دستاوردهایی داشت و چه مسائلی همچنان حل‌نشده باقی مانده است؟
آیا پوتین و زلنسکی با یکدیگر دیدار خواهند کرد؟
به نظر می‌رسد چنین اتفاقی رخ خواهد داد. رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که آماده‌سازی برای دیدار دوجانبه این دو رئیس‌جمهور را آغاز کرده است. مکان و زمان دقیق این دیدار هنوز مشخص نیست، اما به‌گفته فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، این ملاقات ظرف دو هفته آینده انجام خواهد شد. طبق برنامه ترامپ، پس از آن نیز یک نشست سه‌جانبه با حضور خودش برگزار خواهد شد.
با این حال، این برنامه ظاهراً هنوز قطعی نیست. پس از تماس تلفنی ترامپ با پوتین، کرملین در ابتدا از دیداری در سطح ریاست‌جمهوری صحبتی نکرد. اگرچه پوتین بارها اعلام کرده که آماده دیدار با زلنسکی است، اما همواره شرط گذاشته که قبل از آن مسائل اساسی باید حل‌وفصل شوند. در مقابل، زلنسکی در کاخ سفید مجدداً تأکید کرد که مایل به دیدار با پوتین و حضور ترامپ در آن است، آن هم بدون هیچ پیش‌شرطی.
ضمانت‌های امنیتی برای اوکراین چه شکلی خواهند داشت؟
با «ضمانت‌های امنیتی»، کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی می‌توانند به یک کشور تعهدات الزام‌آوری برای حفاظت از آن در برابر تهدیدهای خارجی بدهند. در مورد اوکراین، دو گزینه اصلی پتانسیل ایجاد درگیری دارند:
• تعهدات مشابه ماده ۵ پیمان ناتو: این ماده بیان می‌کند که در صورت حمله به یک عضو، متحدان می‌توانند روی کمک یکدیگر حساب کنند و حمله به یک عضو، حمله به همه تلقی می‌شود. مارک روته، دبیرکل ناتو، در واشنگتن تأکید کرد که اگرچه عضویت کامل اوکراین در ناتو مطرح نیست، اما تعهدات «مشابه ماده ۵» همچنان روی میز است. جزئیات این تعهدات اکنون مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت. زلنسکی اعلام کرد که این ضمانت‌های امنیتی باید ظرف ۱۰ روز آینده تدوین شوند.
• نیروهای حافظ صلح برای اوکراین: مارک روته و دونالد ترامپ به‌روشنی مشخص نکردند که شکل دقیق این نیروها چگونه خواهد بود. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، از «نیروهای پشتیبان در دریا، هوا و زمین» صحبت کرد که می‌توانند توسط متحدان اوکراین تأمین شوند. به‌گفته مکرون، داشتن یک ارتش قوی اوکراینی که بتواند در برابر هر حمله‌ای مقاومت کند نیز بخشی از ضمانت‌های امنیتی ضروری است. زلنسکی نیز دیدگاهی مشابه داشت. روته در شبکه خبری فاکس‌نیوز تأکید کرد که پس از توافق صلح، روسیه نباید هرگز حتی برای یک وجب از خاک اوکراین تلاش کند. به‌گفته روته، در این نشست صحبتی از استقرار نیروهای آمریکایی در اوکراین نشد.
واکنش مسکو چیست؟
پوتین پس از دیدارش با ترامپ در آلاسکا از ضمانت‌های امنیتی برای اوکراین صحبت کرد، اما به جزئیات آن نپرداخت. وزارت خارجه روسیه در روز برگزاری مذاکرات واشنگتن مجدداً تأکید کرد که روسیه هیچ نیروی حافظ صلح از کشورهای عضو ناتو را پس از آتش‌بس در اوکراین نخواهد پذیرفت. مسکو هشدار داد که چنین سناریویی ممکن است به تشدید تنش‌ها و تبدیل درگیری به یک رویارویی جهانی منجر شود.
آیا آتش‌بسی در کار است؟
این مسئله کاملاً نامشخص است. اظهارات طرف‌های مختلف متناقض است. ترامپ در ابتدا خواستار آتش‌بس فوری در اوکراین شده بود. اما پس از دیدارش با پوتین، که در این مورد هیچ انعطافی نشان نداد، دیگر صحبتی از آن به میان نیامد.
اکنون، فریدریش مرتس در واشنگتن گفت: «نمی‌توانم تصور کنم که نشست بعدی بدون آتش‌بس برگزار شود.» با این حال، زلنسکی از شرط قدیمی خود مبنی بر اینکه آتش‌بس باید پیش از دیدار با پوتین برقرار شود، عقب‌نشینی کرد. او پس از مذاکرات در کاخ سفید گفت: «به نظر من، ما باید بدون هیچ پیش‌شرطی با هم ملاقات کرده و در مورد چگونگی ادامه این مسیر برای پایان دادن به جنگ فکر کنیم.»
واگذاری اراضی به روسیه به کجا رسید؟
روسیه همواره برای آتش‌بس، به‌رسمیت شناخته‌شدن اراضی‌ای که در اوکراین اشغال کرده است را شرط قرار داده است. مناطق اوکراینی لوهانسک، دونتسک، زاپوریژیا و خرسون که از سال ۲۰۲۲ ضمیمه روسیه شده‌اند، در قانون اساسی روسیه به‌عنوان مناطق جدید این کشور درج شده‌اند. مسکو در یادداشتی پیشنهاد داد که نیروهای اوکراینی باید به‌طور کامل از بخش‌هایی از لوهانسک و دونتسک که هنوز تحت کنترل کامل نیروهای روسی نیستند، خارج شوند. روسیه این عقب‌نشینی را شرط آتش‌بس دانست. در منطقه دونتسک، شهرهای استراتژیک مهم کراماتورسک و اسلوویانسک قرار دارند که همچنان در کنترل کی‌یف هستند و اوکراین قصد ندارد آن‌ها را واگذار کند.
حدس و گمان‌هایی مطرح است که روسیه ممکن است بخش‌های اشغالی از مناطق سومی، خارکف (خارکیف)، دنیپروپتروفسک و میکولایف را واگذار کند و در عوض، کنترل کامل دونتسک و لوهانسک را به‌دست آورد. آینده مناطق زاپوریژیا و خرسون نیز نامشخص است. بیش از ۵۰ درصد هر یک از این مناطق تحت کنترل روسیه است، اما پایتخت‌های آن‌ها همچنان در دست کی‌یف قرار دارد.
زلنسکی بارها تأکید کرده که قانون اساسی اوکراین اجازه چشم‌پوشی یا معاوضه اراضی را نمی‌دهد. او همچنین گفت که می‌خواهد در مورد مسائل ارضی مستقیماً با پوتین مذاکره کند. متحدان اروپایی نیز تأکید کردند که اوکراین باید خود در مورد واگذاری اراضی که روسیه خواهان آن است، تصمیم بگیرد.
اروپایی‌ها چقدر خوش‌بین هستند؟
پس از این نشست، حالتی از آسودگی خاطر قابل مشاهده بود. برای مثال، صدر اعظم آلمان گفت: «انتظارات من نه‌تنها برآورده شد، بلکه فراتر از آن بود.» او پنهان نکرد که از نتیجه نشست نامطمئن بوده و «می‌توانست به‌گونه‌ای دیگر نیز پیش برود.» مارک روته، دبیرکل ناتو، نیز پذیرش ترامپ برای مشارکت در ضمانت‌های امنیتی را گامی بزرگ دانست. او گفت: «این واقعاً دستاورد بزرگی است و تفاوت را ایجاد می‌کند.»
با این حال، لحن‌های متفاوتی نیز وجود داشت. الکساندر استوب، رئیس‌جمهور فنلاند، پس از نشست به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت که هدف‌های راهبردی اصلی پوتین تغییر نکرده است. رهبر کرملین می‌خواهد روسیه را به عنوان یک ابرقدرت ببیند. رئیس‌جمهور فنلاند که کشورش مرز مشترک با روسیه دارد، افزود: «او می‌خواهد غرب را تجزیه کند و استقلال اوکراین را از بین ببرد.»
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در مورد دیدار مورد نظر بین پوتین و زلنسکی محتاط بود. مکرون گفت که این دیدار برنامه‌ریزی‌شده یک پیشرفت است و او نمی‌تواند نتایج آن را پیش‌بینی کند. او افزود: «آیا این دیدار می‌تواند نهایی و قطعی باشد؟ من بسیار محتاط باقی می‌مانم.»
نظرها
نظری وجود ندارد.