نقش یک شرکت بیمه نیوزیلندی در جابهجایی نفت تحریمشده ایران و روسیه
تانکرهای نفت در سایه، دهها میلیارد دلار نفت ایران و روسیه را قاچاقی به آسیا حمل کرده و از تحریمهای غرب گریختهاند. رویترز میگوید این کشتیها توسط یک شرکت بیمه کوچک در نیوزیلند به هم مربوطند.

تانکرهای حامل نفت در شب ـ عکس از شاتراستاک
بهگزارش خبرگزاری رویترز، کریسمس گذشته، تانکر یوگ (Yug) پس از تخلیه دو میلیون بشکه نفت تحریمشده ایران، از بندر چینی چینگدائو خارج شد. در نزدیکی قطب شمال، کشتی دیگری که نفت خام روسیه را حمل میکرد، در آبهای یخی به سمت هند در حرکت بود. شش هزار مایل دورتر، کشتی سومی محموله نفت ایران خود را در سواحل مالزی تخلیه میکرد.
این سه تانکر، مالک، اپراتور و مشتریان متفاوتی داشتند. اما یک چیز در آنها مشترک بود: شرکت بیمه کوچکی که دفتر مرکزی آن در نیوزیلند قرار دارد و توسط برخی از بزرگترین شرکتهای بیمه اتکایی جهان حمایت میشود.
این شرکت به نام «ماریتایم میوچوال» (Maritime Mutual) توسط پاول رانکین، شهروند ۷۵ ساله بریتانیایی و اعضای خانوادهاش اداره میشود و بیش از دو دهه است که انواع کشتیها، از یدککشها و کشتیهای مسافربری گرفته تا کشتیهای باری را بیمه کرده است.
بر اساس بررسی رویترز از هزاران مدرک از سوابق کشتیرانی و بیمه، صدها معامله نفتی و تعیین تحریمها، و مصاحبه با بیش از دهها نفر از آگاهان شرکت، «ماریتایم میوچوال» با فراهم کردن پوشش بیمهای لازم برای لنگر انداختن کشتیهای گریخته از تحریمهای غرب در بنادر، به تجارت دهها میلیارد دلار نفت ایران و روسیه کمک کرده است.
بسیاری از این کشتیها به آنچه در کشتیرانی بهعنوان «ناوگان سایه» (shadow fleet) شناخته میشود تعلق دارند؛ تانکرهایی که محمولههای تحریمشده را از کشورهایی مانند ایران، روسیه و ونزوئلا حمل میکنند و با استفاده از موقعیتهای مکانی، اسناد و نامهای جعلی تجارتی خود را پنهان میکنند.
پوشش بیمهای «ماریتایم میوچوال»، بهرغم تحریمهایی که هدفشان جلوگیری از کمکهای مالی ایران به شبهنظامیان ضدغرب در خاورمیانه و تحلیل بردن ذخایر مالی روسیه برای جنگ اوکراین است، نقش حیاتی در کمک به این ناوگان سایه ایفا کرده است.
گزارش رویترز نشان میدهد که این شرکت، که کسبوکار اصلی آن بیمه متقابل دریایی (MMIA) در یک ساختمان اداری خاکستری تیره در اوکلند مستقر است، در مقطعی تقریباً از هر شش تانکر ناوگان سایه که توسط دولتهای غربی مانند ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و بریتانیا تحریم شدهاند، یک مورد را بیمه کرده است.
دیوید تاننبام، مدیر مشاور تحریمها در «بلکستون کامپلینس سرویسز» و متخصص سابق تحریمها در وزارت خزانهداری آمریکا، با اظهارنظر در مورد یافتههای رویترز گفت که این امر «ماریتایم میوچوال» را به یکی از «بازیگران قدرت بزرگ» در صنعت تبدیل میکند. او افزود: «این اعداد بزرگتر از بسیاری بازیگران ناوگان سایه هستند که ما آنها را بهعنوان بازیگران اصلی میشناسیم.»
رویترز و نشریه کشتیرانی «لویدز لیست» (Lloyd's List) پیش از این گزارش داده بودند که «ماریتایم میوچوال» تعداد انگشتشماری از تانکرهای گریخته از تحریمها را پوشش داده و جزئیاتی از مالکیت و ساختار شرکتی آن را فاش کرده بودند. این گزارش، نخستین گزارشی است که ابعاد استفاده ناوگان سایه از «ماریتایم میوچوال» و شرکتهای بزرگ غربی را مستند میکند که با ارائه بیمه اتکایی مورد نیاز برای پوشش پرداختهای احتمالی عظیم، از این شرکت حمایت میکنند.
تحقیقات نیوزیلند و انکار شرکت
بر اساس گفته فرد مطلعی که مستقیماً با موضوع آشناست، نیوزیلند با همکاری شرکای خود از جمله استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا، در حال تحقیق درباره «ماریتایم میوچوال»، بهدلیل نگرانیهای مربوط به احتمال کمک به نقض تحریمها و عدم انجام تعهدات این شرکت برای جلوگیری از پولشویی و تأمین مالی تروریسم است. این تحقیق پیش از این گزارش نشده بود.
«ماریتایم میوچوال» در بیانیهای که به رویترز ارسال کرده، هرگونه اقدامی که تحریمهای بینالمللی قابل اجرا را نقض کرده باشد، قاطعانه تکذیب کرد. این شرکت اعلام کرد که در قبال نقض تحریمها «سیاست عدم مدارای مطلق» دارد و بر اساس «استانداردهای انطباق سختگیرانه که برای اطمینان از پایبندی کامل به تمام قوانین و مقررات قابل اجرا طراحی شدهاند»، فعالیت میکند.
«ماریتایم میوچوال» در مورد تحقیقات نیوزیلند اظهار نظری نکرد. پاول رانکین، بنیانگذار شرکت و خانوادهاش نیز به درخواستها برای اظهارنظر پاسخ ندادند.
بر اساس گفته شخص دومی که از این تحقیق مطلع است، پلیس نیوزیلند بهعنوان بخشی از تحقیقات خود در مورد نقض ادعایی تحریمهای روسیه، در ۲۴ مهر / ۱۶ اکتبر از اماکن «ماریتایم میوچوال» بازرسی کرده است.
این شخص گفت که افسران گروه جرایم مالی در جریان بازرسیها از دفاتر «ماریتایم میوچوال» در اوکلند و کرایستچرچ و یک محل اقامت در اوکلند، اسناد و سوابق را ضبط کردهاند. آنها سه نفر را مورد بازجویی قرار دادهاند اما هنوز هیچ اتهام کیفری مطرح نشده است. رویترز نتوانست هویت این سه نفر را مشخص کند. «ماریتایم میوچوال» تأیید کرد که پلیس در ۲۴ مهر / ۱۶ اکتبر وارد دفتر شرکت در اوکلند شده است.
شعبه نیوزیلند «ماریتایم میوچوال» در تاریخ ۲۹ مهر / ۲۱ اکتبر، در بیانیهای به رویترز اعلام کرد که هیئت مدیره آن یک روز قبل تصمیم گرفته است که هیچ پوششی برای کشتیهایی که توسط ارائهدهندگان اطلاعات کشتیرانی «ویندوارد» (Windward) و «لویدز لیست» بهعنوان بخشی از ناوگان سایه شناسایی شدهاند، و همچنین برای هیچ کشتی حامل نفت خام یا فرآوردههای نفتی روسیه ارائه ندهد.
این شرکت گفت که تمام فعالیتهای بیمه متقابل دریایی (MMIA) مطابق با تحریمها بوده است و این تصمیم را بهدلیل زمان مدیریت و انطباق نامتناسب مرتبط با تانکرها اتخاذ کرده است. ارائه خدماتی مانند بیمه به کشتیهای موجود در لیست سیاه غرب، تحریمها را نقض میکند. بسیاری از دولتهای غربی همچنین ارائه خدماتی که حمل و فروش هرگونه فرآوردههای نفتی ممنوعه ایران و روسیه را ممکن میسازد ـ حتی اگر خود کشتی تحریم نشده باشد ـ ممنوع کردهاند.
رویترز به هیچ نتیجهگیری مستقلی در مورد قانونی بودن فعالیتهای «ماریتایم میوچوال» نرسیده است.

نقش حیاتی بیمه و بزرگی مقیاس پوشش
پیش از این، «ماریتایم میوچوال» به رویترز گفته بود که پیش از صدور بیمه، رویه دقیق پذیرش و تعهد به مراقبت (due diligence) برای بررسی مالکان کشتی، ذینفعان نهایی و خود کشتیها دارد. این شرکت افزود شرایط قراردادهای آن حکم میکند که پوشش بیمه برای هر کشتی یا مالکی که مشخص شود تحریمها را نقض کرده است، فوراً لغو شود.
رویترز نتوانست با مالک کشتیِ «یوگ»، که قبلاً با نام «مور» (Mur) شناخته میشد، تماس بگیرد و اپراتور آن به پرسشهای ایمیلشده پاسخ نداد. مقامات دولتی روسیه و ایران نیز به درخواستها برای اظهارنظر در مورد «ماریتایم میوچوال» پاسخ ندادند. روسیه تحریمهای غرب را غیرقانونی دانسته و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور این کشور، از موفقیت مسکو در دور زدن تحریمها تمجید کرده است.
بررسی رویترز از «ماریتایم میوچوال» تصویر کاملی از اقدامات این شرکت ارائه نمیدهد. این خبرگزاری نتوانست همه صدها تانکری که شرکت «ماریتایم میوچوال» مدعی پوشش آنهاست را شناسایی کند. برخلاف اکثر رقبا، «ماریتایم میوچوال» راهی برای عموم مردم برای بررسی اینکه آیا یک تانکر پوشش بیمهای دارد یا خیر، ارائه نمیدهد. همچنین این اطلاعات را با ارائهدهندگان عمده دادههای کشتیرانی مانند S&P Global Market Intelligence و Lloyd’s List Intelligence به اشتراک نمیگذارد. «ماریتایم میوچوال» در مورد اینکه چرا لیست کشتیهای بیمهشده خود را منتشر نمیکند یا اطلاعات را با ارائهدهندگان دادهها به اشتراک نمیگذارد، اظهار نظر نکرد.
بیمه اصلی «ماریتایم میوچوال» – که به آن بیمه حفاظت و غرامت (Protection and Indemnity Insurance - P&I) گفته میشود – خود کشتی یا محموله آن را پوشش نمیدهد. این بیمه، کشتی و مالک آن را در صورت آسیبهای ناخواسته به افراد، اموال یا محیط زیست، بیمه میکند. در حالی که پوشش بیمه حفاظت و غرامت برای تانکرهای کوچکتر میتواند دهها هزار دلار در سال هزینه داشته باشد، منابع صنعتی میگویند که برای کشتیهای بسیار بزرگ و قدیمی بسته به عواملی مانند سن، اندازه و مالک کشتی میتواند از ۲۰۰ هزار دلار نیز فراتر رود.
دیوید تاننبام گفت که بیمه حفاظت و غرامت برای فعالیت کشتیهای ناوگان سایه حیاتی است. او گفت: «بدون آن، آنها در آب مُردهاند. حتی بنادر ایران و روسیه هم به کشتی بدون بیمه اجازه ورود به آبهای خود را نمیدهند.»
رویترز در ژانویه گذشته برای اولین بار در جریان تحقیقی درباره نحوه جابهجایی نفت خام ایران در سراسر جهان، اسناد کشتیرانی را یافت که نشان میداد «ماریتایم میوچوال» تانکرهای حامل نفت تحریمشده را بیمه کرده است.
لیست کامل مشتریان آن در دسترس نیست. اما رویترز با استفاده از منابع مختلف، فهرستی از ۲۳۱ تانکر که «ماریتایم میوچوال» از سال ۲۰۱۸ آنها را پوشش داده است، تهیه کرد: ایمیلهایی از تاجران نفت ایران که توسط هکرها افشا شدهاند و جزئیات بیمهگران آنها را نشان میدهند؛ دادههای بنادر و گمرکات روسیه؛ پایگاههای داده کشتیرانی؛ اسناد شرکتها؛ و بازیگران صنعت. رویترز این فهرست را با «مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک» (CREA)، اتاق فکری در هلسینکی فنلاند که بخش انرژی را رصد میکند، به اشتراک گذاشت.
«مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک» مشخص کرد که از آن ۲۳۱ کشتی، ۱۳۰ کشتی پس از اعمال تحریمها علیه تهران در نوامبر ۲۰۱۸ و علیه مسکو در دسامبر ۲۰۲۲، محصولات انرژی ایران یا روسیه را حمل کردهاند.
«مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک» با استفاده از پایگاههای دادههای تجاری معاملات نفتی و قیمتهای تاریخی نفت خام، محاسبه کرد که کشتیهای بیمهشده توسط «ماریتایم میوچوال» از زمان اعمال تحریمها، دستکم ۱۸.۲ میلیارد دلار نفت و فرآوردههای انرژی ایران و ۱۶.۷ میلیارد دلار محصولات انرژی روسیه را حمل کردهاند.
اغلب اوقات، ۳۰ تانکر یا بیشتر، تحت پوشش «ماریتایم میوچوال» در هر روز معینی محصولات انرژی ایران و روسیه را جابهجا میکردند. در یکم آوریل ۲۰۲۴ (۱۳ فروردین ۱۴۰۳)، این تعداد ۴۱ کشتی بود. رویترز محاسبات «مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک» را تأیید کرد.
«ماریتایم میوچوال» در مورد ارقام «مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک» اظهار نظری نکرد. این شرکت در بیانیه خود گفت که گواهینامههای کتبی (attestations) برای اطمینان از انطباق کشتیهای حامل نفت روسیه با تحریمهای غرب دریافت میکند.
«ماریتایم میوچوال» به رویترز گفت: «هیچ پوششی برای کشتیای که به هر نحو دیگری غیر از انطباق کامل با تمام قوانین تحریمیِ قابل اجرا عمل کند یا به هر نحو دیگری بیمه متقابل دریایی را در معرض خطر تحریم قرار دهد، وجود ندارد، از جمله کشتیهای ذکرشده در استعلام شما، و همچنین هر کشتی حامل نفت ایران.»
در لیست سیاه غرب
«ماریتایم میوچوال» در آوریل گذشته به رویترز گفت که حدود ۶۰۰۰ کشتی را بیمه میکند. این شرکت گفت که تانکرها – کشتیهایی که برای حمل محمولههای مایع مانند نفت خام طراحی شدهاند – تقریباً ۸ درصد از کل آن را تشکیل میدهند. این یعنی حدود ۴۸۰ تانکر.
بررسی رویترز نشان داد که بسیاری از کشتیهایی که «ماریتایم میوچوال» پوشش داده است، اکنون تحریم شدهاند. بر اساس دادههای «پول استار گلوبال» (Pole Star Global)، تا ۹ مرداد / ۳۱ ژوئیه، ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و دیگران ۶۲۱ تانکر ناوگان سایه را تحریم کرده بودند.
رویترز با استفاده از «لویدز لیست اینتلیجنس سیسرچر» (Lloyd's List Intelligence Seasearcher) و پایگاههای داده رسمی تحریمها، ۹۷ تانکر تحت تحریم را شناسایی کرد که در مقطعی پوشش «ماریتایم میوچوال» را داشتهاند، از جمله ۴۸ کشتی که در روزی که حداقل توسط یکی از دولتهای غربی در لیست سیاه قرار گرفتند، بیمه این شرکت را حمل میکردند. رویترز نتوانست مشخص کند که آیا تانکرهای باقیمانده در زمان تحریمشدن توسط این شرکت پوشش داده میشدند یا خیر.
«ماریتایم میوچوال» در پاسخ به درخواست برای اظهارنظر در مورد این یافتهها گفت که از سال ۲۰۲۲ پوشش ۹۲ کشتی را بهدلیل تحریمشدن آنها لغو کرده است. رویترز نتوانست این رقم را تأیید کند زیرا «ماریتایم میوچوال» از ارائه لیست کامل تانکرهایی که بیمه کرده بود، خودداری کرد.
در یک مورد، واشنگتن تانکر «فنگهوانگ» (Fenghuang)، متعلق به یک شرکت هنگکنگی را در ۵ اسفند ۱۴۰۳ / ۲۴ فوریه ۲۰۲۵ تحریم کرد. دقیقاً یک هفته بعد، پس از رسیدن به بندر «ناخودکا» در شرق روسیه، این کشتی که قبلاً با نام «ققنوس یک» (Phoenix I) شناخته میشد، اعلام کرد که پوشش بیمهای «ماریتایم میوچوال» را دارد. «ماریتایم میوچوال» گفت که بیمه «فنگهوانگ» را ۲۵ بهمن ۱۴۰۳ / ۱۴ فوریه ۲۰۲۵ آغاز کرده و ۱۰ روز بعد زمانی که تانکر تحریم شد، پوشش را لغو کرده است.
ریسک تحریم برای بیمهگران اتکایی
«ماریتایم میوچوال» مانند دیگر بیمهگران حفاظت و غرامت (P&I)، ریسک پرداختهای بالا ناشی از حوادث را از طریق بیمه اتکایی (reinsurance) توزیع میکند؛ سامانهای که طبق آن شرکتهای بیمه، بخشی از سود خود را در ازای دریافت کمک برای پوشش هرگونه ادعای خسارت، به شرکتهای بیمه دیگر پرداخت میکنند.
بر اساس دستورالعملهای منتشرشده توسط بسیاری از دولتهای غربی، بیمهگران اتکایی مشمول انطباق با تحریمها هستند. ولید طاهرخِلی، از مدیریت شرکت حقوقی «الدویگ لا» (Eldwick Law) در لندن که در زمینه تحریمها تخصص دارد، گفت که اگر بیمههای حفاظت و غرامت «ماریتایم میوچوال» کشتیهایی را که تحریمها را نقض کردهاند، پوشش دهند، بیمهگران اتکایی آن و همچنین کارگزارانی که به «ماریتایم میوچوال» در ترتیب دادن بیمه اتکایی کمک میکنند، ممکن است با اقدامات اجرایی مواجه شوند.
بر اساس وبسایت «ماریتایم میوچوال»، این شرکت توسط اعضای «لویدز لندن» (Lloyd's of London)، یکی از بزرگترین بازارهای بیمه جهان، با بیش از ۵۰ شرکت بیمهگر عضو، بیمه اتکایی شده است. بر اساس گفتههای افراد آشنا با بازار بیمه اتکایی، اعضای «لویدز» که «ماریتایم میوچوال» را بیمه اتکایی کردهاند شامل بزرگترین شرکت بیمه اتکایی جهان، «گروه مونیخ ری» (Munich Re Group) آلمان، همتای آلمانی آن «هانوفر ری» (Hannover Re)، و شرکتهای بریتانیایی «اماس اَملین» (MS Amlin) و «ایتریم» (Atrium) هستند.
«آئون» (Aon)، شرکت بزرگ بیمه بریتانیایی-آمریکایی، و «لاکتون» (Lockton) آمریکا، بهعنوان کارگزاران «ماریتایم میوچوال» عمل کردهاند. «ایتریم» تأیید کرد که «ماریتایم میوچوال» را بیمه اتکایی میکند. کارگزار «آئون» نیز گفت که این شرکت مشتری آن است. «اماس اَملین» بدون ارائه جزئیات گفت که «ماریتایم میوچوال» را بیمه اتکایی کرده بود اما به این رابطه پایان داده است.
افزایش درآمد با تحریمها
پاول رانکین بریتانیایی، کهنهکار بیمه دریایی، دفتر مرکزی «ماریتایم میوچوال» را در سال ۲۰۰۴ میلادی در اوکلند تأسیس کرد. در سالهای اولیه، بیشتر درآمد «ماریتایم میوچوال» از بیمه کشتیهای قدیمیتر و ناوگانهای کوچکتر با حق بیمههای پایینتر نسبت به ارائهدهندگان بزرگ بیمه حفاظت و غرامت (P&I) بهدست میآمد، که معمولاً در صنعت بهعنوان «باشگاهها (clubs)» شناخته میشوند. از آن زمان، تمرکز این شرکت تغییر کرده است. هشت منبع صنعت کشتیرانی که با «ماریتایم میوچوال» آشنا هستند، گفتند که این شرکت بخش زیادی از درآمد خود را با ناوگان سایه انجام میدهد.
دو شرکت وابسته به «ماریتایم میوچوال» در دبی وجود دارد: «امامای سرویسز» (MME Services) و بیمه اتکایی «ماریتام» Maritime Reinsurance. سه نفر گفتند که این شرکت بخش زیادی از کار ناوگان سایه خود را در آنجا انجام میدهد.
در ۱۱ سال منتهی به سال ۲۰۱۸، فروش بیمه «ماریتایم میوچوال» بهطور متوسط سالانه ۹,۵ درصد افزایش یافت و به ۱۴,۲ میلیون دلار رسید. از سال ۲۰۱۹، پس از اعمال تحریمهای آمریکا علیه ایران، درآمد آن بهطور متوسط سالانه ۴۱ درصد افزایش یافت و در سال گذشته به ۱۰۸,۵ میلیون دلار رسید. رشد درآمد در سال ۲۰۲۳، اولین سال کامل پس از اعمال تحریمهای روسیه، با ۶۰ درصد به اوج خود رسید. بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا (U.S. Energy Information Administration)، صادرات نفت ایران نیز در آن سال به ۴۲ میلیارد دلار رسید که نزدیک به سطوح قبل از اعمال تحریمها بود.
«ماریتایم میوچوال» با قاطعیت هرگونه تلاش فعالانه در کسب درآمد با ناوگان سایه را تکذیب کرد. این شرکت گفت که محرک مهم پشت رشد درآمد آن از سال ۲۰۱۹، افزایش قابل توجه شمار کشتیهای بزرگی بود که پس از لغو محدودیتهای بیمهگران اتکایی بر اندازه کشتیهایی که بیمه میشوند، تحت پوشش قرار گرفتند.
تحقیقات نیوزیلند آغاز میشود
«ماریتایم میوچوال» به مدت دو دهه از حیطه نظارت تنظیمکنندگان بیمه نیوزیلند خارج ماند زیرا مجوزی برای فروش بیمه در این کشور یا به نهادهای مستقر در آن نداشت.
اما در ۸ اکتبر ۲۰۲۴، ایمیلی از طرف یکی از اعضای صنعت دریایی کشور به دست رئیس بانک مرکزی نیوزیلند رسید. این ایمیل از ناظر خواست تا در مورد «ماریتایم میوچوال» تحقیق کند زیرا این شرکت از موقعیت مکانی خود در نیوزیلند «برای دادن اعتبار به شرکت» استفاده میکرد.
بانک مرکزی و سایر آژانسها اکنون در حال تحقیق درباره «ماریتایم میوچوال» بهدلیل نگرانیهایی هستند که ممکن است به نقض تحریمها کمک کرده باشد؛ در انجام اقدامات مناسب برای جلوگیری از تأمین مالی تروریسم کوتاهی کرده باشد؛ و خود را بهعنوان یک شرکت بیمه تنظیمشده در نیوزیلند معرفی کرده باشد.
نیوزیلند در فوریه ۲۰۲۴ به ائتلاف غرب برای اجرای سقف قیمت نفت روسیه پیوست. وزارت امور خارجه نیوزیلند گفت که جزئیات عدم انطباق ادعایی با تحریمهای روسیه را به اشتراک نخواهد گذاشت، اما تأیید کرد که آژانسها در حال تعامل با «ماریتایم میوچوال» در مورد «مسائل نظارتی» هستند.
وزارت خزانهداری بریتانیا اعلام کرد که «با توجه به اینکه انتشار اطلاعات را بهعنوان اقدامی مجرمانه برای دور زدن یا فرار از تحریمها میدانیم، معتقدیم که این اقدام (افشای اطلاعات) به نیت مجرمانه کمک میکند.»



نظرها
نظری وجود ندارد.