کاهش شدید درآمدهای نفتی ایران؛ کسری بودجه ممکن است به «دو میلیون میلیارد تومان» برسد

در حالی که محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت جمهوری اسلامی اخیراً وضعیت فروش نفت را «بسیار خوب» توصیف کرده بود، داده‌های رسمی نشان از کاهش شدید تحقق درآمدهای نفتی و عمومی دارد.

هادی قوامی، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، چهارشنبه ۱۴ آبان در تحلیل وضعیت مالی شش ماهه اول سال ۱۴۰۴، ارقام تازه‌ای ارائه کرد.

عدم تحقق درآمدهای نفتی

طبق بودجه امسال، از ردیف واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای که عمدتاً درآمد نفتی است باید ۹۳۰ هزار میلیارد تومان محقق می‌شد. قوامی اعلام کرد:

کاهش قیمت و حجم فروش

نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تأکید کرد که قیمت نفت ایران از ۷۱ دلار در سال گذشته به ۵۱ دلار کاهش یافته که نتیجه تخفیف‌های سنگین است. همچنین، حجم فروش نفت نیز از ۱,۸ میلیون بشکه در روز به ۱,۶ میلیون بشکه (و شاید کمتر) رسیده است.

او در پاسخ به ادعای وزیر نفت گفت:

هشدار نسبت به کسری بودجه

هادی قوامی با اشاره به کاهش ۲۰ دلاری قیمت هر بشکه و کاهش حجم فروش، کاهش منابع ارزی کشور و مشکلات تخصیص ارز برای کالاهای اساسی را نتیجه مستقیم این امر دانست. او هشدار داد:

این عدم تحقق مجموع درآمدها در شش ماهه اول به بیش از یک میلیون میلیارد تومان رسیده است.

همچنین، قوامی نسبت به تأمین هزینه‌ها از طریق استقراض از بانک مرکزی هشدار داد که نتیجه آن افزایش پایه پولی و رشد تورم خواهد بود.

تشدید تحریم‌ها و تخفیف‌های بی‌سابقه

رویترز هفته گذشته گزارش داد که همزمان با تشدید تحریم‌های آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا علیه ایران و روسیه، تخفیف‌های نفت ایران برای خریداران اصلی خود ـ به‌ویژه چین ـ به بیشترین سطح در بیش از یک سال گذشته رسیده است.

بر اساس داده‌های بازار، نفت سبک ایران اکنون با تخفیفی بیش از هشت دلار در هر بشکه نسبت به شاخص برنت عرضه می‌شود، در حالی که این رقم در مارس حدود سه دلار بود. این وضعیت به دلیل اشباع بازار چین از نفت روسیه که آن هم با تخفیف‌های سنگین عرضه می‌شود؛ افزایش ریسک نقض تحریم‌ها که خریداران چینی را وادار به درخواست قیمت‌های پایین‌تر می‌کند؛ و کاهش سهمیه واردات پالایشگاه‌های مستقل چینی است.

این عوامل سبب شده تا صادرات نفت ایران به چین در سپتامبر به ۱,۲ میلیون بشکه در روز کاهش رسید که پایین‌ترین میزان از ماه مه محسوب می‌شود.

به‌گزارش رویترز در سال‌های اخیر سپاه پاسداران کنترل خود بر صنعت نفت ایران را به‌طور قابل توجهی افزایش داده و نیمی از صادرات نفت را در اختیار دارد. سپاه پاسداران از ناوگانی از نفتکش‌ها بهره می‌برد که وزارت خزانه‌داری آمریکا آن را «ناوگان اشباح» خوانده است.

بدتر شدن اوضاع اقتصادی

در چنین وضعیتی بدتر شدن وضعیت اقتصادی ایران قابل پیش‌بینی است. به‌گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه مهرماه سال جاری، رشد  ۴۸,۶ درصدی داشته است. این بدان معناست که خانوارها برای تهیه همان سبد کالا و خدمات نسبت به مهر سال گذشته تقریباً ۵۰ درصد بیشتر هزینه کرده‌اند.

بر اساس این آمار، ورود تورم به کانال ۵۰ درصدی تا پایان سال، بسیار محتمل به نظر می‌رسد. آمارهای رسمی نشان می‌دهد آخرین‌بار در اردیبهشت ۱۴۰۲ نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه بالاتر از ۵۰ درصد گزارش شده بود.

با این حال یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران ۸ شهریورماه سال جاری بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را «بزرگ‌نمایی» توصیف کرده و گفته بود: «اقتصاد ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برخوردار است و به‌راحتی می‌تواند از این نوع تحریم‌ها عبور کند.»