صدها دانشجوی افغانستانی در ایران در «تعلیق» زندگی می‌کنند
صدور و تمدید اقامت تحصیلی دانشجویان افغانستانی در دانشگاه‌های ایران متوقف شده است. این بلاتکلیفی نه‌تنها تحصیل، بلکه زندگی روزمره آن‌ها را مختل کرده است.
بخش حقوق
دانشجویان افغانستانی در ایران ـ عکس از آرشیو
روزنامه «اطلاعات روز» افغانستان در گزارشی به‌قلم محرم‌علی عالمیان از وضعیت ناگوار دانشجویان افغانستانی در ایران خبر داده است.
بر اساس این گزارش، صدها دانشجوی افغانستانی که در سطوح مختلف (از کارشناسی تا دکترا) در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحصیل هستند، ماه‌هاست که در وضعیت بلاتکلیفی اداری و اقامتی به‌سر می‌برند.
گزارش‌های متعدد حاکی از آن است که هم‌زمان با تشدید تنش‌های منطقه‌ای اخیر و سیاست‌های جدید ایران در قبال مهاجران، سازمان امور دانشجویان و وزارت علوم ایران، روند رسیدگی به پرونده‌های اقامت این دانشجویان را به‌طور ناگهانی و بدون اعلام رسمی متوقف کرده‌اند.
این تصمیم نه‌تنها سرنوشت تحصیلی هزاران دانشجوی افغانستانی را در هاله‌ای از ابهام فرو برده، بلکه آن‌ها را از اولیه‌ترین حقوق شهروندی و ضروری مانند اقامت قانونی، دسترسی به حساب بانکی و سیم‌کارت محروم ساخته است.
توقف اداری و پاسخ‌های مبهم
بر اساس گزارش روزنامه «اطلاعات روز» افغانستان، پرونده‌های دانشجویان در دانشگاه‌های بزرگ ایران از جمله تهران، قم، البرز و دیگر استان‌ها، در سازمان امور دانشجویان و اداره پلیس مهاجرت ایران در وضعیت «در حال بررسی» باقی مانده و عملاً هیچ پاسخ قطعی یا پیگیری جدی برای حل مشکل صورت نمی‌گیرد.
دانشجویان پیگیر پس از مراجعه‌های مکرر به نهادهای مربوطه، با پاسخ‌های مبهم و سردرگم‌کننده‌ای مانند «منتظر دستور جدید از وزارت علوم باشید»، «سیستم بسته است» یا «سیستم جدید برای دانشجویان بین‌المللی ایجاد شده»، مواجه می‌شوند. این در حالی است که هیچ‌کدام از این نهادها، بیانیه رسمی یا توضیح روشنی در مورد این توقف ناگهانی منتشر نکرده‌اند.
زنجیره‌ی مشکلات: از مسدودی بانک تا خطر بازداشت
توقف تمدید اقامت، مشکلات زنجیره‌ای و جدی در زندگی روزمره دانشجویان افغانستانی ساکن ایران ایجاد کرده است.
دانشجویان بدون اقامت معتبر، در معرض خطر طرح‌های جمع‌آوری اتباع بی‌مدرک توسط مأموران پلیس قرار دارند، زیرا نیروی انتظامی تنها گذرنامه دارای اعتبار را ملاک قرار می‌دهد.
تمدید اقامت نیز شرط اصلی ادامه فعالیت حساب‌های بانکی است. با مسدود شدن کارت‌ها، دانشجویان عملاً از خرید مصارف روزانه، پرداخت اجاره، شهریه و انجام هرگونه امور مالی که نیازمند خدمات بانکی است، بازمانده‌اند.
همچنین، تمدید نشدن مدارک اقامتی موجب شده است که برخی شرکت‌های مخابراتی اقدام به مسدودسازی سیم‌کارت‌های دانشجویان افغانستانی کنند. این امر، ارتباط حیاتی آن‌ها با خانواده‌هایشان در افغانستان، دانشگاه و هم‌کلاسی‌هایشان را مختل کرده است.
افزون بر این، دانشگاه‌ها نیز با استدلال اینکه «مسئله اقامت از صلاحیت وزارت علوم خارج است»، از هرگونه مداخله خودداری می‌کنند، اما در عمل، دانشجویان بدون اقامت معتبر، حتی از حقوق اولیه خود همچون گرفتن کارت دانشجویی، خوابگاه یا گواهی اشتغال به تحصیل نیز محروم شده‌اند.
نقض اصول حقوقی و بی‌طرفی آموزشی
این وضعیت از منظر حقوقی به‌شدت نگران‌کننده است. بر اساس ماده ۱۳ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، دولت‌ها مکلف‌اند آموزش عالی را برای همگان، از جمله مهاجران و پناهندگان، در دسترس قرار دهند. همچنین، دانشجویان خارجی که با مجوز رسمی وزارت علوم وارد کشور شده‌اند، باید از حمایت قانونی اقامت تحصیلی برخوردار باشند و نباید قربانی سیاست‌های ناگهانی و مبهم دولت میزبان شوند.
مدافعان حقوق مهاجران معتقدند رفتار با دانشجویان خارجی باید بر پایه اصل «بی‌طرفی آموزشی» باشد؛ به این معنی که آموزش و علم نباید فدای سیاست‌ها، تنش‌های امنیتی یا روابط دیپلماتیک میان کشورها شود. دانشجویان افغانستانی هیچ نقشی در تحولات منطقه‌ای ندارند و نباید بهای اختلافات سیاسی را بپردازند.
در چنین شرایطی، سکوت نهادهای رسمی و بی‌توجهی رسانه‌های داخلی ایران سبب به حاشیه راندن این معضل شده است.
دانشجویانی که با امید فراگیری علم و بازسازی آینده کشورشان وارد ایران شده‌اند، اکنون در موقعیتی قرار گرفته‌اند که نه توان بازگشت دارند و نه امکان ادامه تحصیل و زندگی را در ایران. این مسئله به‌ویژه در مورد دختران دانشجو که در افغانستان از تحصیل محرومند مهم است.
این بلاتکلیفی نشانه‌ای از بی‌ثباتی در سیاست مهاجرت و بی‌توجهی به کرامت انسانی مهاجران است و آینده صدها جوان مستعد را به‌خطر انداخته است.
نظرها
نظری وجود ندارد.