موضوع تابعیت مهاجران در لایحه جدید ساماندهی اتباع خارجی منتفی است

لایحه «ساختار، وظایف و اختیارات سازمان ملی مهاجرت» با هدف ساماندهی جامع امور مربوط به اتباع و مهاجران خارجی در ایران، پس از رأی موافق نمایندگان مجلس به تشکیل این سازمان، در کمیسیون مشترک مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است. با این حال، مهم‌ترین نکته‌ای که توسط اعضای هیأت‌رئیسه کمیسیون مشترک تأکید شده، این است که موضوع اعطای «تابعیت ایرانی» به مهاجران در چارچوب این قانون جدید مطرح نیست.

محمد سراج، نماینده تهران و عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون مشترک بررسی این لایحه، با اشاره به این‌که موضوع «تابعیت» در این قانون مطرح نیست، گفت:

او توضیح داد که در این قانون، موضوعاتی نظیر «تعداد و توزیع اتباع در سطح کشور؛ محل سکونت؛ نوع نیازها (مانند نیازهای آموزشی، بهداشتی و...)؛ نحوه تعیین و تأمین این نیازها و چگونگی جانمایی آنان» مورد توجه قرار گرفته و تمام امور مربوط به اتباع در چارچوب این سازمان جدید ساماندهی خواهد شد.

او افزود: «هدف این است که یک قانون جامع و کارآمد برای این حوزه تدوین شود.»

مجلس شورای اسلامی در نشست ۱۲ آبان خود به تشکیل این سازمان ملی مهاجرت رأی داد. این سازمان ملی «مسئولیت ساماندهی امور مهاجران، هماهنگی و هم‌افزایی میان دستگاه‌های ذی‌ربط، راهبری، برنامه‌ریزی و تعامل مؤثر با نهادها و سازمان‌های بین‌المللی» را بر عهده خواهد داشت.

بر اساس لایحه تشکیل سازمان ملی مهاجرت، این سازمان از نظر تشکیلاتی در سطح ملی سازماندهی شده و متناظرین استانی آن نیز به‌صورت مستقل زیر نظر سازمان مادر انجام وظیفه می‌کنند. رئیس سازمان، به‌عنوان معاون وزیر کشور و با حکم ایشان منصوب می‌شود و اداره سازمان را برعهده خواهد داشت.

منابع مالی سازمان ملی مهاجرت نیز متنوع بوده و شامل اعتبارات دولتی، هدایا و کمک‌های اشخاص حقیقی و حقوقی (داخلی و بین‌المللی) و همچنین وجوه حاصل از ارائه خدمات به مهاجران و اتباع خارجی است.

بررسی و تصویب لایحه جدید ساماندهی اتباع خارجی، به کمیسیون مشترک محول شده است تا پس از تصویب نهایی، به صورت آزمایشی به‌اجرا درآید. کمیسیون مشترک تاکنون جلسه‌های متعددی را با حضور نمایندگان وزارت کشور، وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های مرتبط برگزار کرده است. هفت ماده از لایحه تاکنون بررسی شده و پیش‌بینی می‌شود بررسی مواد باقی‌مانده از هفته آینده از سر گرفته شود و کمیسیون مشترک امیدوار است ظرف یک ماه و نیم آینده، بررسی این لایحه را به اتمام برساند.

در حال حاضر، مهاجران در ایران می‌توانند برای دریافت تابعیت ایرانی از طریق داشتن شرایطی مانند اقامت قانونی و مداوم دست‌کم ۵ سال در ایران، سن بالای ۱۸ سال، نداشتن سوءپیشینه کیفری و تمکن مالی کافی؛ ازدواج با یک شهروند ایرانی، با رعایت شرایط خاص؛ و تولد در موارد استثنایی اقدام کنند.

مراحل کلی دریافت تابعیت شامل ثبت درخواست، ارائه مدارک، بررسی توسط مراجع امنیتی و وزارت کشور، و در صورت موافقت، صدور شناسنامه توسط ثبت احوال است.

نادر یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور خردادماه سال جاری گفته بود که «سقف نهایی اقامت اتباع خارجی در ایران ۲,۷ میلیون نفر تعیین شده و افراد فاقد مجوز باید طبق برنامه زمان‌بندی از کشور خارج شوند».

جمهوری اسلامی در یک سال اخیر اخراج گسترده مهاجران و پناهجویان افغانستانی را آغاز کرده است. نادر یاراحمدی در یکم آبان‌ماه جاری گفته بود: