بحران آب و آغاز «جیره‌بندی غیررسمی» در شهرهای ایران؛ از تهران و راسک تا تبریز و کرمانشاه

گزارش‌های رسانه‌های داخلی ایران از تشدید بحران آب و اجرای انواع محدودیت و جیره‌بندی در چند شهر کشور حکایت دارد؛ از تهدید به قطع ۱۲ تا ۲۴ ساعته آب مشترکان پرمصرف در تهران تا کاهش فشار و قطعی مقطعی در تبریز و کرمانشاه و هشدار درباره ناهماهنگی تولید و مصرف در شهر راسک در سیستان‌ و بلوچستان.

در تهران، «بهنام بخشی»، سخنگوی شرکت آب و فاضلاب استان، اعلام کرده برنامه‌های «اصلاح الگوی مصرف» به طور رسمی برای مشترکان پرمصرف و بد‌مصرف در حال اجراست و اگر این مشترکان پس از سه بار اخطار پیامکی و مکتوب، رفتار مصرفی خود را اصلاح نکنند، با قطع آب بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت روبه‌رو می‌شوند.

به گفته او، از ابتدای آبان برای بیش از ۲۰۰ هزار مشترک بد‌مصرف اخطار صادر شده است و هم‌زمان وزیر نیرو نیز قبلا هشدار داده بود که مشترکان پرمصرف علاوه بر احتمال قطع آب، باید منتظر قبض‌های سنگین‌تر هم باشند.

در خبر دیگری از پایتخت ایران، مقام‌های مسئول از رسیدن مخازن سدها به «حجم استراتژیک» خبر می‌دهند؛ سطحی که کاهش بیش از آن می‌تواند هم امنیت شبکه تأمین آب و هم ایمنی خود سدها را تهدید کند.

راما حبیبی، معاون شرکت آب منطقه‌ای تهران، اعلام کرده است که ذخیره سدهای تامین‌کننده آب پایتخت، اکنون در آستانه‌ای قرار گرفته که دیگر برداشت بیشتر از آن، از نظر مدیریتی و فنی توصیه نمی‌شود. او گفته است:

به گفته حبیبی، هنوز هیچ‌یک از سدهای بزرگ تهران به صورت رسمی از مدار خارج نشده‌اند، اما در برخی از آن‌ها سطح آب آن‌قدر پایین آمده که «عملا امکان برداشت فنی از مخزن محدود شده است».

«حجم استراتژیک» در ادبیات مدیریت آب به بخشی از ذخیره مخزن گفته می‌شود که برای مواقع بحرانی، مثل خشکسالی‌های شدید یا سیلاب‌های سنگین، نگه داشته می‌شود و نباید وارد مصرف روزمره شهر شود.

در چنین شرایطی، شرکت آب و وزارت نیرو بیش از هرچیز روی «مدیریت فشار آب» تکیه کرده‌اند؛ ابزاری که بدون اعلام رسمی جیره‌بندی، عملا دسترسی مشترکان به آب را محدود می‌کند.

عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، توضیح داده است که کاهش فشار آب در پایتخت، به‌ویژه از نیمه‌شب تا سحر، همچنان ادامه دارد و در ساعات مختلف روز نیز با شدت کمتر اعمال می‌شود. او هشدار داده است اگر شهروندان به توصیه برای کاهش حدود ۱۰ درصدی مصرف توجه نکنند، دامنه این سیاست ممکن است به ساعات بیشتری از شبانه‌روز گسترش یابد.

هم‌زمان در حاشیه شرقی پایتخت، «علیرضا قاسمی»، مدیرعامل آبفای پردیس، از انجام حدود ۷۰۰ اقدام برای مدیریت فشار آب در این منطقه خبر داده است.

او می‌گوید همکاری حدود ۸۰ درصدی مردم باعث شده مصرف خانگی نزدیک به ۳۰ درصد کاهش یابد. قاسمی وضعیت اقلیمی تهران و مناطق اطراف را «بحران کم‌سابقه» توصیف کرده و توضیح داده است که کاهش بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته، در خوش‌بینانه‌ترین حالت، حدود ۴۰ درصد برآورد می‌شود؛ رقمی که فشار بر شبکه آب شرب را به‌طور محسوسی افزایش داده است.

در شمال‌غرب کشور، شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی در چند اطلاعیه پیاپی، از کاهش فشار و قطعی آب در بخش‌هایی از تبریز خبر داده است.

در تازه‌ترین اطلاعیه، این شرکت اعلام کرد به دلیل «کاهش بی‌سابقه» آب در پشت سدهای تامین‌کننده آب تبریز، ناچار است در ساعات ظهر روز شنبه اول آذر، فشار شبکه آب در خیابان‌های شمس تبریزی، ستارخان، منجم، بهار، سیاهپوش، قدس و نیز جاده فرودگاه، آناخاتون و محدوده پایگاه دوم شکاری را کاهش دهد و از ساکنان این مناطق خواست با صرفه‌جویی حداکثری و صبر و شکیبایی با شرکت آبفا همراهی کنند.

در اطلاعیه‌های روزهای گذشته نیز، کاهش فشار و قطعی مقطعی آب در مناطقی چون کوی استانداری، ولیعصر۲، دهخدا، سپهر صادرات، فرشته و برخی روستاهای اطراف تبریز اعلام شده بود.

در کرمانشاه نیز روابط عمومی آب و فاضلاب منطقه دو این شهر از قطعی یا افت فشار آب در شماری از محله‌ها خبر داده است. طبق اطلاعیه منتشرشده، روز جمعه ۳۰ آبان، به دلیل تعمیر شکستگی لوله ۲۵۰ میلی‌متری آزبست، ساکنان بخش‌هایی از محله‌های گلستان، بلوار اجاقی، ارشاد، کمربندی غربی، خیابان برق، چاله‌چاله، گلشن، گلریزان و ۲۲ بهمن بین ساعت ۱۱ تا ۱۳ با افت فشار یا قطعی آب مواجه بودند.

در جنوب‌شرقی کشور، شهر راسک در استان سیستان‌ و بلوچستان نیز با فشار مضاعف بر شبکه آب شرب روبه‌رو است. «اربابی»، رئیس اداره آب و فاضلاب راسک، در گفت‌وگویی که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های محلی داشت، تاکید کرده است که «در شرایط فعلی مصرف و تولید همخوانی ندارد و فشار زیادی بر شبکه وارد می‌شود».

او از مردم خواسته با نصب شیرآلات کاهنده، پرهیز از استفاده آب شرب برای آبیاری فضای سبز خانگی و مراجعه برای نصب کنتور در روستاهایی که هنوز بدون کنتور هستند، به مدیریت بحران کمک کنند. به گفته او، استفاده‌های غیرمجاز از شبکه آب یکی از چالش‌های جدی در این منطقه است و شفاف شدن میزان مصرف، شرط برنامه‌ریزی درست برای تولید و توزیع آب است.