افزایش تنش‌ها در کارائیب: از «تهدید استعماری» تا بررسی عملیات آمریکا در کنگره

هم‌زمان با گسترش عملیات نظامی آمریکا در منطقه کارائیب، کنگره ایالات متحده اعلام کرده است که مجموعه اقدامات وزارت دفاع در این منطقه را زیر نظر گرفته و مورد بررسی قرار می‌دهد. طی ماه‌های گذشته، نیروهای آمریکایی در حملاتی که آن را «مبارزه با قاچاق مواد مخدر» می‌خوانند، ده‌ها نفر را در قایق‌های کوچک در آب‌های بین‌المللی کارائیب کشته‌اند. منابع آمریکایی شمار این کشته‌شدگان را بیش از ۸۰ نفرگزارش کرده‌اند.

رسانه‌های آمریکایی نوشته‌اند که نگرانی‌هایی درباره احتمال صدور دستورهای سخت‌گیرانه در سطح وزارت دفاع مطرح شده است؛ موضوعی که پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، آن را رد کرده و تأکید کرده است که همه عملیات «مطابق قوانین بین‌المللی» انجام شده‌اند. با وجود این، کمیته‌های نیروهای مسلح دو مجلس نمایندگان و سنا اعلام کرده‌اند که بررسی کامل این عملیات ضروری است و باید با شفافیت بیشتری انجام شود.

ایالات متحده از سپتامبر سال جاری بزرگ‌ترین استقرار نظامی خود در کارائیب طی دهه‌های اخیر را آغاز کرده است. اعزام ناو هواپیمابر یو‌اس‌اس جرالد آر فورد و گروه ضربت همراه آن، استقرار جنگنده‌های اف-۳۵ در پورتوریکو و حضور چندین ناو جنگی نیروی دریایی آمریکا در آب‌های منطقه، سطح بی‌سابقه‌ای از قدرت‌نمایی نظامی ایجاد کرده است. واشنگتن این اقدامات را بخشی از مبارزه با شبکه‌های قاچاق مواد مخدر می‌داند، اما تاکنون شواهد عمومی روشنی درباره اینکه همه شناورهای هدف‌گرفته‌شده تهدیدی فوری بوده‌اند ارائه نشده است. برخی تحلیلگران نیز این تحرکات را در چارچوب فشار سیاسی بر دولت ونزوئلا ارزیابی می‌کنند.

در ادامه این فضای تنش‌آلود، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که «حریم هوایی و اطراف ونزوئلا باید کاملاً بسته تلقی شود» و به شرکت‌های هواپیمایی و خلبانان هشدار داد وارد آسمان این کشور نشوند. این اظهارات با انتقاد گسترده در داخل ایالات متحده مواجه شد. چاک شومر، سناتور دموکرات، هشدار داد که چنین رویکردی می‌تواند آمریکا را به «یک جنگ خارجی پرهزینه» نزدیک کند. برخی نمایندگان نیز گفتند رئیس‌جمهور بدون مجوز قانونی چنین تهدیداتی را مطرح کرده است.

در هفته‌های اخیر، چند شرکت هواپیمایی بین‌المللی پروازهای خود به ونزوئلا را متوقف کرده‌اند، هرچند داده‌های پروازی نشان می‌دهد برخی مسیرها همچنان فعال‌اند. در سطح جهانی نیز نگرانی‌های قابل توجهی درباره پیامدهای افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه مطرح شده است. روسیه نسبت به «بی‌ثبات‌سازی اوضاع ونزوئلا» هشدار داده و از واشنگتن خواسته است از اقداماتی که می‌تواند بحران را تشدید کند خودداری کند. دولت ونزوئلا نیز مجموعه این اظهارات و اقدامات را—به‌ویژه تهدید درباره حریم هوایی—«تهدیدی استعماری» و «نقض اصول حقوق بین‌الملل» خوانده است.

در داخل ونزوئلا، دولت نیکلاس مادورو معتقد است که هدف اصلی آمریکا تغییر رژیم است، نه مقابله با قاچاق مواد مخدر. در مقابل، ایالات متحده و برخی متحدانش نیز پس از انتخابات مورد مناقشه ونزوئلا، مادورو را رئیس‌جمهور مشروع این کشور نمی‌دانند. در حالی که واشنگتن ادعا می‌کند عملیات کارائیب «هدفمند» و «قانونی» است، منتقدان می‌گویند فقدان شواهد معتبر درباره ماهیت تهدید و نیز آمار بالای تلفات، پرسش‌های جدی درباره رویکرد جدید آمریکا در این منطقه ایجاد کرده است.

این روند—که در آن ابهامات حقوقی، عملیات نظامی گسترده و تهدیدات مستقیم علیه یک کشور مستقل به‌صورت هم‌زمان در جریان است—می‌تواند به نقطه‌عطفی در تنش‌های رو‌به‌افزایش میان ایالات متحده، ونزوئلا و چندین کشور دیگر تبدیل شود.