گزارش ماه (نوامبر ۲۰۲۵) آهراز
تشدید نگرانیها درباره وضعیت زندانیان سیاسی ترک آذربایجانی و تداوم نقض حقوق بنیادین آنان در زندان اوین
نهاد حقوق بشری مردم آذربایجان در ایران -آهراز، گزارش خود در مورد وضعیت حقوق بشر ترکهای آذربایجانی در ایران طی ماه نوامبر ۲۰۲۵، را منتشر کرد.
آهراز
خاطره زندان، علیه فراموشی ــ طرح: زمانه
نهاد حقوق بشری مردم آذربایجان در ایران (آهراز) نسبت به وخامت وضعیت زندانیان سیاسی ترک آذربایجانی محبوس در زندان اوین و تشدید فشارها بر فعالان مدنی، خانوادهها و بازداشتشدگان اخیر، عمیقاً ابراز نگرانی میکند. بر اساس اطلاعات موثق، مجموعهای از نقضهای مستمر و سازمانیافته از جمله محرومیت از درمان، انتقالهای تنبیهی به سلول انفرادی، ضربوشتم بازداشتشدگان، اعمال محدودیتهای غیرقانونی، و تبعیض ساختاری علیه اسامی ترکی، در ماه نوامبر ۲۰۲۵ گزارش شده است.
۱. وضعیت زندانیان اعتصابکننده و فعالان محبوس در اوین
طی هفتههای اخیر، چندین زندانی سیاسی ترک آذربایجانی در اعتراض به روند غیر عادلانه دادرسی، رفتارهای فراقانونی نهادهای امنیتی و محرومیت از درمان، دست به اعتصاب غذا زدند. علیرغم بازگشت برخی از آنان به بند عمومی پس از وعدههای مسئولان، ودود اسدی و طاهر نقوی همچنان به اعتصاب خود ادامه میدهند و وضعیت جسمی هر دو بهشدت وخیم گزارش میشود.
- ودود اسدی: این زندانی سیاسی مبتلا به آلرژی شدید، مشکلات کبدی و تالاسمی مینور است و آسیب ستون فقرات در پی حمله موشکی به اوین وضعیت او را شکنندهتر کرده است. او چندینبار در پی وخامت حال به بهداری منتقل شده است.
- طاهر نقوی: این وکیل دادگستری پس از انتقال به قرنطینه، از اعتصاب تر وارد اعتصاب خشک شد و با وجود ضعف شدید، از ادامه اعتصاب دست نکشیده است. او شرایط بند ۲۴۰ را «غیرانسانی» توصیف کرده است.
- عبدالعزیز عظیمی قدیم: بارها در جریان اعتصاب دچار بیهوشی شده و منابع از سقوط خطرناک قند خون و ناتوانی حرکتی او خبر دادهاند. در همین دوره، پسر او نیز با اعلام اعتصاب غذا به حمایت از فعالان اعتصابکننده پیوسته است.
- آیاز سیفخواه: در پی اعتصاب غذا دچار افت شدید فشار خون شده و با وجود هشدار پزشکان مبنی بر خطر جانی، همچنان به اعتراض ادامه میدهد.
- سالار طاهر افشار، مرتضی پروین و محمود اوجاقلو: این فعالان نیز در مقاطع مختلف در حمایت از اسدی و نقوی دست به اعتصاب غذا زدهاند و پس از بازگشت به بند عمومی همچنان با محدودیتها و مشکلات درمانی مواجهاند.
- آراز امان: خانواده این زندانی سیاسی هدف تهدیدهای صریح امنیتی قرار گرفتهاند.
علاوه بر این افراد، چندین زندانی ترک دیگر همچنان دوران محکومیت خود را در شرایط ناعادلانه میگذرانند:
باقر حاجیزاده مزرعه (۱۳ سال حبس)، فاطمه آتشی خیاوی (۲ سال حبس)، کرم مردانه مستعلیبیگلو (۱۳ سال حبس)، سید محمدرضا فقیهی (۵ سال حبس)، عبدالله واحدی (۱ سال حبس).
علیرضا فرشی نیز با وجود طی مراحل قانونی، به دستور مستقیم نهادهای امنیتی از حق مرخصی محروم مانده است؛ محرومیتی که دادیار ناظر زندان آن را نتیجه «حساسیتبرانگیز بودن پست اینستاگرامی» آقای فرشی دانسته است.
۲. بازداشت، ضربوشتم و اتهامسازی علیه فعالان در مقابل زندان اوین
در روز ۱۰ نوامبر ۲۰۲۵، چهار فعال شناختهشده ترک آذربایجانی، عباس لسانی، علی خیرجو، یوسف کاری و بهزاد دشتی، در مقابل زندان اوین بازداشت شده و بهطور شدید مورد ضربوشتم قرار گرفتند. گزارشها حاکی از شکستگی بینی، آسیب به گردن و دندهها، کبودیهای گسترده و حتی بیحسی دست به دلیل بستن سفت دستبند فلزی است. با وجود درخواست رسمی آنان برای اعزام به پزشکی قانونی، بازپرس پرونده این درخواست را رد کرده و ادعا کرده است: «شما مقاومت کردهاید و مأمورین همین کار را کردهاند.» اتهامات سنگین امنیتی از جمله تشکیل گروه غیرقانونی، اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور و اخلال در نظم عمومی علیه این فعالان مطرح شده است؛ در حالی که این افراد صرفاً برای حمایت از زندانیان اعتصابکننده در محل حضور داشتند.
۳. تداوم تبعیض ساختاری علیه اسامی ترکی و محرومیت کودکان از شناسنامه
دو کودک ترک آذربایجانی همچنان به دلیل انتخاب نامهای ترکی از حق اولیه داشتن شناسنامه محروماند:
- علیهان: سه ماه است که ثبتاحوال خوی از صدور شناسنامه به بهانه «ترکی بودن نام» خودداری میکند.
- آرکا: با وجود حکم دادگاه مبنی بر الزام ثبتاحوال تبریز به صدور شناسنامه، این کودک ۱۵ ماه است که همچنان بدون هویت رسمی رها شده است.
این موارد مصداق روشن تبعیض اتنیکی و نقض حقوق بنیادین کودک بر اساس کنوانسیون حقوق کودک است.
جمعبندی
انباشت نقضهای گزارششده در رابطه با وضعیت زندانیان سیاسی ترک آذربایجانی در زندان اوین، ضربوشتم فعالان در مقابل زندان، منع درمان و دسترسی به حقوق اولیه، و افزایش تبعیض علیه کودکان ترک در ثبتاحوال، مجموعاً تصویری نگرانکننده از تشدید سرکوب سیستماتیک در ماههای اخیر ارائه میدهد. آهراز خواستار پایان فوری برخوردهای خشونتبار، تضمین درمان و امنیت زندانیان، آزادی بازداشتشدگان اخیر، و رفع تبعیضهای اداری و امنیتی علیه شهروندان ترک آذربایجانی است.
نظرها
نظری وجود ندارد.