رئیس مرکز امور اتباع: ۲۰ هزار کارفرما در ایران خواهان ورود اتباع افغانستانی به کشور بوده‌اند

نادر یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور روز جمعه ۲۸ آذر گفت:

بر اساس توضیحات نادر یاراحمدی، ویزای کار صرفاً برای سرپرستان خانوار افغانستانی صادر می‌شود؛ آن هم بدون حق همراهی خانواده. این کارگران مجازند تنها ۹ ماه در ایران کار کنند و سپس باید سه ماه به افغانستان بازگردند؛ کشوری که بنا بر تأکید سازمان ملل، هنوز برای بازگشت‌کنندگان «امن» نیست. همین قاعده رفت‌وبرگشت، عملاً نیروی کار را به کالایی موقت بدل می‌کند؛ نیرویی که نه فرصت ریشه‌دواندن دارد و نه امکان مطالبه حقوق پایدار.

یاراحمدی افزود:

سخنان یاراحمدی اگرچه در ظاهر از ساماندهی نیروی کار خارجی حکایت دارد، اما در بطن خود تصویری متناقض از سیاستی را ترسیم می‌کند که هم‌زمان به کارگران افغان نیاز دارد، آن‌ها را به انجام سخت‌ترین و کم‌دستمزدترین مشاغل می‌کشاند و در عین حال به‌دنبال سود و «ارزش افزوده» بیشتر است.

در حالی که مسئولان از «اولویت نیروی کار ایرانی» سخن می‌گویند، واقعیت بازار کار در ایران چیز دیگری است. بخش‌های حیاتی اقتصاد ایران ــ از ساختمان و کشاورزی گرفته تا کوره‌پزخانه‌ها، معادن، کارگاه‌های غیررسمی و مشاغل سخت شهری ــ سال‌هاست بر دوش کارگران افغانستانی می‌چرخد. کارهایی که اغلب ایرانیان به‌دلیل دستمزد پایین، شرایط ناایمن و فقدان شأن شغلی، تمایلی به انجام آن ندارند. این شکاف، به سود کارفرمایانی تمام شده که نیروی کار «ارزان، مطیع و بی‌صدا» می‌خواهند.

این نیروی کار، بیش از همه در معرض استثمار قرار دارد. گزارش‌ها و شواهد میدانی نشان می‌دهد بسیاری از کارگران افغان بدون قرارداد، بدون بیمه و حتی بدون حداقل‌های ایمنی کار می‌کنند. در صورت بروز حادثه، نه‌تنها خبری از حمایت‌های قانونی نیست، بلکه در مواردی خانواده‌های قربانیان حتی به دیه نیز دسترسی ندارند. اخراج‌های گسترده ماه‌های اخیر، این وضعیت را تشدید کرده و به افزایش نااطمینانی و سوءاستفاده از کارگران انجامیده است.

با این حال رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور می‌گوید «آموزش در کشور برای این افراد رایگان است و برای درمان هم از یارانه‌ها استفاده می‌کنند» و «اگر بیمه حوادث و تأمین اجتماعی کارگران اتباع برقرار شده باشد، حقوق کارگر افغانستانی واریز شده و مالیات نیز کسر شده باشد و مشکلی نباشد؛ اتباع پس از سه ماه استراحت در افغانستان می‌توانند مجدد به ایران برای ادامه کارشان بازگردند».

این سخنان در حالی بیان می‌شود که اخراج گسترده پناهجویان افغانستانی حکایت دارد. نادر یاراحمدی روز سه‌شنبه ۲۵ آذر اعلام کرد که از ابتدای اجرای طرح بازگشت، یک میلیون و ۶۰۰ هزار تبعه افغانستانی از ایران اخراج شده‌اند و روزانه بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر کشور را ترک می‌کنند. با این حال، او جمعیت اتباع افغانستانی ساکن ایران را همچنان حدود پنج میلیون نفر برآورد کرد.

در سطح منطقه‌ای و جهانی نیز فشار برای بازگشت پناهجویان افغان افزایش یافته است. برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) اعلام کرده است که در سال ۲۰۲۵ حدود ۲,۳ میلیون مهاجر افغان به کشور بازگردانده شده‌اند. سازمان ملل این بازگشت‌های اجباری را محکوم کرده و هشدار داده است که افغانستان از نظر امنیتی و اقتصادی آمادگی پذیرش این جمعیت را ندارد.