کارگران راه‌آهن: ما ساکت نمی‌نشینیم

پرداخت دستمزد هزاران تن از کارکنان راه‌آهن، دو ماه یا بیشتر، به تعویق افتاده است. مشکل بیمه، تعویق سنوات و سایر ملحقات مزد به این مشکل افزوده می‌شود. فشار کار برخی کارگران از جمله ماشینیست‌ها افزایش یافته و مشکل نبود آب و قطع برق و گرمای تابستان بویژه در مناطق گرم هم مزید بر علت شده است. مدت قراردادهای کار مدام کوتاه تر می‌شود، و در شرایطی که برخی کارگران بدون قرارداد کار می‌کنند، و مهمانداران قطار در برخی مناطق قراردادهای ۱۵ روزه دارند، صحبت از امنیت شغلی هم بی‌معناست. علاوه بر این، حذف حدود ۴۰۰ واگن فرسوده از ناوگان حمل و نقل، که جایگزینی نخواهند داشت، آغاز شده است. این یعنی در تداوم خود بیکاری قریب به سه هزار مهماندار، و کارگر برق‌کار و تعمیرکار.

شرکت حمل و نقل ریلی راه‌آهن (رجا)  علت اصلی تعویق مطالبات کارگران را کمبود بودجه اعلام کرده است.

مدیر عامل شرکت تراورس در نشست‌هایی با نمایندگان کارگران، از رایزنی با مسئولان راه‌آهن و وزارتخانه‌ها و مجلس خبر داده و اظهار امیدواری کرده است مشکل تأخیر پرداخت حقوق‌ها «به احتمال قوی» برطرف شود. هر چند که به تاکید افزوده است حتی اگر همه وعده‌های دولت عملی و چک هم در وجه شرکت تراورس صادر شود، کافی نیست و حقوق معوقه کارگران زمانی پرداخت می شود که دولت منابع مالی را به حساب شرکت واریز کرده باشد.

کارگران و کارکنان راه‌آهن که این روزها در تامین هزینه‌های اولیه زندگی نیز مانده‌اند، در مواردی به قرض از دوستان و آشنایان و فروش طلاهای همسر و فرزندانشان روی آورده‌اند. آن‌ها می‌گویند گویا برای مسئولان امری عادی است که حقوق ما با چند ماه تاخیر پرداخت شود. کوه مشکلات ویرانگر بر سر ما و خانواده‌هایمان آوار شده و هیچکس پاسخگو نیست، آن‌ها فقط وعده می دهند، اما شکم کارگران با وعده سیر نمی شود. ما ساکت نمی‌نشینیم.

کارگران خط و ابنیه راه‌اهن به اعتصاب سراسری فراخوانده‌اند. مهمانداران و ماموران فنی و پشتیبانی قطارها نیز در صدد سازماندهی تجمعی در تهران هستند.

یکی از اعضای «شورای هماهنگی کارگران و کارکنان نگهداری خط و ابنیه فنی راه‌آهن » در گفت‌وگو با زمانه مطالبات و مشکلات کارگران و مهمانداران راه‌آهن را شرح می‌دهد:

مطالبات انباشته کارگران و مهمانداران راه‌آهن سراسری(رجا)

حدود ۷ هزار پرسنل شامل کارگر و کارمند در راه‌آهن به کار اشتغال دارند. روند خصوصی‌سازی در اواخر دهه هفتاد در راه‌آهن‌ کشوری نیز مانند اغلب موارد دیگر بحث انگیز و همراه با رانت خواری و فساد بوده است که خود حدیث دیگری است.

 کارگران و کارکنان نگهداری خط و ابنیه فنی راه‌آهن به طور عمده از طریق شرکت تراورس و شرکت گسترش راه‌آهن  در راه‌آهن  سراسری به کار اشتغال دارند و کارهای مختلفی مثل ریل‌گذاری ساخت تراورس بتونی و چوبی انجام می دهند. موتوریست ها، شامل برق و تعمیرات، و کارگران علایم و الکترونیک و سوانح و راهبان از دیگر گروه‌های کار در راه‌آهن هستند.

عضو «شورای هماهنگی کارگران و کارکنان نگهداری خط و ابنیه فنی راه‌آهن » درباره قرارداد کار کارگران به زمانه می گوید: در برخی مناطق مانند آذربایجان، شرکت گسترش راه‌آهن  قرارداد کار معین با پایه سنوات به کارگر می دهند اما به جای اضافه‌کاری و اضافه‌کاری تعطیل ،تعطیل کاری پرداخت می‌کند که نرخ آن پایین‌تر است.

یکی از پیمانکاران، شرکت مهتاب مدت قراردادها را از ۶ ماه به ۳ ماه تبدیل کرده است. این شرکت می‌خواهد مسیر جنوب را واگذار کند.  درصوتی که واگن‌های بالای عمر ۴۰ سال را از دور خارج کند حدود ۱۰۰ نفر بیکار می‌شوند.

حقوق ماهیانه کارگران حدود یک و نیم تا دو میلیون تومان است. کارگران هنوز حقوق ماه‌های فروردین و اردیبهشت را دریافت نکرده‌اند.

کارگران پاس‌کاری می‌شوند. شرکت تراورس سنوات ۶ سال را نپرداخت. بعد کارگران در نواحی آذربایجان با شرکت گسترش آهن راه قرار داد بستند. سپس شرکت گاز وارد ماجرا شد و نصف حقوق کارگران را سلماس را پرداخت کرد اما کارگران عجب شیر حقوقی دریافت نکردند.

کارگران راه‌آهن  زاگرس هنوز حقوق اردیبهشت را دریافت نکرده اند. حق سنوات آن‌ها از سال ۹۱ پرداخت نشده. حق اضافه کاری دریافت نکرده‌اند و بیمه تکمیلی هم ندارند.

مزدهای معوقه و تامین معیشت

زندگی کارگرانی که چند ماه حقوق نگرفته اند چگونه تامین می‌شود؟ یکی از کارکنان راه‌آهن به طنز نوشته است:

«از مسئولین محترم بخاطر پرداخت نکردن حقوق کمال تشکر را داریم، چون کمتر حرص و جوش میخوریم. آخر وقتی پرداختش می کنند دو سوم حقوق مان را بانک بجای قسط کم می کند و باقی‌اش را هم طلبکاران می برند، ازشما مسئولین بی‌کفایت ممنونم که نمی گذارید زیاد حرص بخوریم.»

عضو شورای هماهنگی کارگران و کارکنان نگهداری خط و ابنیه فنی راه‌آهن در پاسخ این سوال که گذران زندگی کارگران چگونه است، می گوید:

«کارگران راه‌آهن در مناطق مختلف زندگیشان فرق می کند مثلا در اصفهان شغل دوم دارند. در قسمت هایی مثل اراک و لرستان که از مناطق محروم هستند وقتی چند ماه حقوق نمی گیرند باید برای خرید نان هم پول قرض کنند. مدیران شرکت‌ها هیچ کمکی به آنها نمی کنند و در صورت اعتراض، برایشان غیبت می زنند و از همان حقوقی که هنوز به کارگران پرداخت نشده کم می کنند. یعنی به این شکل کارگران را تنبیه می کنند که اعتراض نکنند.

یک ماه پیش کارگران ما در راه‌آهن  زاگرس دست به اعتصاب زدند. مهندس انصاری به آنجا رفت و به مسئول شورای زاگرس آقای سعید شهنوازی اخطار کرد که در صورت تداوم اعتراضات، کارگران غیبت می خورند و کارگران ما مجبور شدند به سر کار برگردند.

همچنین در شاهرود کارگران ما دست به اعتصاب زدند. آن‌ها ۵۰ نفر بودند که به سر کار نرفتند. چون برای این کارگران غیبت زده بودند. این کارگران در این حرکت اعتراضی پیروز شدند و حقوق عقب افتاده خود را گرفتند و غیبت آنها را هم برداشتند.

بیمه درمانی یکی از دیگر مشکلات کارگران راه‌آهن  تراورس است. امسال دفترچه‌های بیمه ما تمدید نشده است و به همین دلیل بایستی دارو را با حقوق خودمان دریافت کنیم؛ حقوقی که هنوز ۲ برج آن را طلب داریم. کارگران تراورس حتی بیمه سال ۹۵  را هم طلب دارند.

و سئوال این است: وقتی حقوق نمی گیریم چگونه باید زندگی کنیم؟ بله، هیچ زندگی و حیاتی برای ما متصور نیست.

تعداد ۵۰ نفر از کارگران آذربایجان با داشتن زن و بچه بدون اینکه حقوق آنها تسویه شود اخراج شدند. وقتی حقوق نمی دهند کارگران نمی توانند زندگی کنند و شرمنده زن و بچه‌های خود هستند.

من خودم یکی از آن‌ها هستم که از قسط وام بگیر تا پول آب و برق را نداده ام. حتی گاز خانگی‌ام را قطع  کردند تا با بدبختی پولش را جور کردم.»

فراخوان به تجمع اعتراضی

از یک سال پیش تا کنون فعالان کارگری راه‌آهن به شیوه‌های گوناگون سعی کرده اند اعتراضات و اقدامات کارگران در مناطق مختلف را هماهنگ کنند. در این میان شورای هماهنگی کارگران و کارکنان نگهداری خط و ابنیه فنی راه‌آهن و شوراها در مناطقی مانند سلماس و مرند و زاگرس و لرستان و شاهرود مستقل از شوراهای اسلامی کار شکل گرفته که اعتراضات را هماهنگ می کنند.

مدیریت در آستانه هر اعتراض کارگران تلاش می کند با پرداخت قطره چکانی کمی از مطالبات معوقه کارگران را امیدوار کند و با استفاده از شیوه‌های گوناگون مانند ردکردن غیبت برای کارگران معترض هزینه اعتراض و اعتصاب را بالا ببرد. با این حال کارگران از سال ۹۶ تا کنون علاوه بر طرح مطالبات خود با مدیریت شرکت، و نامه نگاری با نهادهای مسئول، اعتراض چندین تجمع و اعتصاب(سراسری) سازماندهی کرده اند که گاه به دریافت برخی مطالبات انجامیده و گاه با وعده و عید در نطفه خفه شده است.

در ماه‌های اخیر کارگران خط و ابنیه راه‌آهن چند اعتصاب (سراسری) سازمان داده‌اند.

[sliderpro id="587"]

خرداد امسال کارگران در پی اعتصاب در یازده ناحیه، موفق شدند حقوق یک ماه را بگیرند. اعتصاب و تجمعاتی نیز در مناطق مختلف برگزار شده است.

۶ تیر کارگران شرکت بالاست در تبریز در اعتراض به اخراج اعتصاب کردند. این شرکت قصد دارد ۱۵۰ کارگر را اخراج کند. نیروی انتظامی مانع گرفتن عکس و فیلم شد.

شورای هماهنگی کارگران و کارکنان نگهداری خط و ابنیه فنی راه‌آهن  برای ۸ تیر اعلام اعتصاب کرد. به گفته عضو شورا، پس از فراخوان اعتصاب «دولت وعده پرداخت مطالبات در ۱۰ تیر را داد و این باعث شد بعضی از شوراهای کارگری دست نگه دارند. ولی ۱۰ تیر هم خبری از حقوق نشد.»

مهمانداران، ماموران اعزام، فنی و پشتیبانی

مشکلات مهمانداران، ماموران اعزام، فنی و پشتیبانی گرچه با مسائل کارگران ابنیه مشابه است اما ویژگی‌های خود را نیز دارد.

مهمانداران، ماموران اعزام، فنی و پشتیبانی دو ماه یا بیشتر حقوق معوقه دارند، سنوات و ملحقات حقوق‌شان با تاخیر افتاده و سایه اخراج بالای سر حدود سه هزار تن از آنان قرار دارد.

مهمانداران به واسطه شرکت‌های پیمانکار عصردایا، کمند، مهتاب، گلشن، ترابرحق، نیروصنعت، شرکت آهودشت و غیره در راه‌آهن  کار می‌کنند؛ گاه با قراداد ۱۵ روزه و در مواردی بدون هر گونه قرارداد.

مهمانداران گرگان که سه ماه حقوق نگرفته‌اند، گفته‌اند قراردادهای ۱۵ روزه با آن‌ها بسته می‌شود.

مهمانداران شرکت پیمانکاری مهتاب هیچ قراردادی ندارند و بدون قرارداد کار می‌کنند.

یک مهماندار شاغل در شرکت آهودشت از پاسکاری کارگران میان شرکتهای پیمانکاری می‌گوید:

«شرکت آهودشت فروردین ماه تعداد ۲۵ نفر از پرسنل مهماندار و سرمهماندار را بصورت قرضی به شرکت نگین رز داده. حالا که شرکت نگین رز نیرو گرفته، به این ۲۵ نفر گفته به شما نیازی نداریم، برگردین به شرکت آهودشت. شرکت آهودشت هم میگوید شما ترک کار کردید و اخراج هستید. آین‌ها ۳ ماهه حقوق نگرفتن و بلاتکلیف مانده اند.»

موتوریست‌های همین شرکت گفته اند اخیرا فشار کار را بالا برده اند. زمان استراحت میان دو ماموریت موتوریست‌ها کم شده و اداره بازرسی راه‌آهن  در برابر شکایت کارگران به آن‌ها گفته اند کارفرمای شما یک شرکت خصوصی است.

در بیانیه کانون صنفی مهمانداران، مامورین اعزام به سیر و مأموران فنی و پشتیبانی به تاریخ ۱۷ خرداد امسال، مشکلات پرسنل چنین  مطرح شده است: کار بدون قرارداد کار، تاخیر در پرداخت حقوق و مطالبات، عدم پرداخت سنوات، افزایش فشار کار موتوریست‌ها.

قرار است در تابستان امسال واگن‌های سی سال به بالا بدلیل فرسودگی از دور خارج شوند. اجرای این تصمیم آغاز شده اما راه‌آهن بدلیل نبود نقدینگی، و تحریم‌ها قصد و یا توان آن را ندارد تا واگن‌های جدیدی را جایگزین کند. حذف حدود ۴۰۰ واگن از ناوگان راه‌آهن علاوه بر این که امکان جابجایی مسافران را محدود می کند، حدود سه هزار شغل را از میان می برد و درآمد راه‌آهن را بازهم کاهش خواهد داد.

عضو شورای کارگران ابنیه می گوید: « هم اکنون دو قطار ف ۴ اندیمشک و یک قطار از آذربایجان آزادرو و قطار میانه حدف شده اند».

 مسئولان: مشکل، زیان‌های انباشته و کمبود نقدینگی است

به گفته کارگران، شرکت تراورس تنها پرداخت حقوق و مزایای ماهانه کارگران به ۱۸ میلیارد تومان بودجه احتیاج دارد.

مدیر عامل شرکت تراورس در نشست هایی با شورای کارگران گفته است رایزنی هایی با مسئولان راه‌آهن  و وزارتخانه‌ها و مجلس داشته که امیدوار است پرداخت مطالبات کارگران عملی شود و «به احتمال قوی» مشکل تاخیر پرداخت حقوق‌ها برطرف شود. اما به گفته روابط عمومی شرکت حمل و نقل ریلی راه‌آهن ، این شرکت تا پایان سال ۹۵ حدود ۶۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته داشته و در ماه‌های اخیر هم با کمبود درآمد مواجه شده است.

بیشتر بخوانید: