ترسیم نقشه کانون‌های بحران کارگری در ایران (بخش ششم)

ترجیع‌ بند پایانی سلسله گزارشهای ترسیم نقشه کانون‌های بحران کارگری در ایران، مروری بر اعترضات صنفی معلمان در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۹ است. اعتراضاتی که گاه در راستای برآورده ساختن مطالبات معیشتی سازماندهی شده و گاهی فراترازآن؛ ساختار نظام آموزشی و کالایی‌سازی آموزش را هدف قرار داده است.

گروههای مختلفی از معلمان از قبیل معلمان استخدامی، معلمان بازنشسته، معلمان حق‌التدریس، مربیان پیش‌دبستانی، معلمان ضمن خدمت  و آموزشیاران نهضت سوادآموزی به سیاستها و روندهای موجود در حوزه آموزش و همچنین بی توجهی سیاستگذاران به مطالبات صنفی خود اعتراض کردند.

«افزایش بودجه»، «اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری»، «تسریع اجرای کامل رتبه‌بندی»، «کیفیت بخشی به آموزش» و «لزوم آموزش رایگان» از جمله مهمترین مطالبات معلمان است که بسیاری از آنها همچنان نیز برآورده نشده است.

اعتراضات صنفی در طول بازه زمانی مورد مطالعه این گزارش یعنی فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۹  در سطوح مختلف، با شدت بیشتری و به صورت سراسری توسط کانون صنفی و شورای هماهنگی صنفی معلمان ساماندهی شده و بارها با برخورد و سرکوب نیروهای امنیتی مواجه شده است.

اما برای بررسی آنچه بر جنبش صنفی معلمان ایران گذشته و شناسایی کانون‌های بحران آن باید زمینه‌های شکل‌گیری این جنبش و شیوه کنشگری فعالان آن در سالیان اخیر مورد بررسی قرار گیرد.

مروری بر روند دگردیسی جنبش تاریخی-صنفی معلمان

تاریخ مبارزات صنفی معلمان، تقریبا با آغاز آموزش و پرورش نوین در ایران گره خورده است. افزایش حقوق، پرداخت مطالبات عقب افتاده، فراهم کردن شرایط آموزش رایگان و با کیفیت در سراسر کشور و … از خواسته های تاریخی معلمان بود که تا امروز هم پیگیری شده است. در ایرانِ پس از انقلاب ۵۷ و در سالهای جنگ هشت ساله ایران و عراق، فعالیت صنفی چندان مجالی برای ظهور و بروز نیافت اما پس از پایان جنگ و بازسازی در دولت هاشمی رفسنجانی، اصلاحات اقتصادی به سود سرمایه داری اوج گرفت و همزمان با گسترش شکاف اقتصادی و افزایش فاصله دستمزد از سبدمعیشت، شرایط زندگی طبقه متوسط که معلمان نیز جزیی از آن  بودند، دستخوش تغییراتی شد.

خصوصی‌سازی آموزش با برنامه نخست توسعه (۱۳۷۲-۱۳۶۸ )تثبیت شد و با ابلاغ سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی (۱۳۸۵-۱۳۸۴ ) به نحو گسترده‌ای ادامه یافت. همزمان با موج تأسیس مدارس غیرانتفاعی، بسیاری از مدارس دولتی نیز واگذار شدند، و در نهایت، پای بخش خصوصی نیز از طریق طرح‌هایی همچون «خرید خدمات آموزشی» و «معلمان حق التدریس»به مدارس دولتی باز شد.

به تناسب این تغییرات در ساختار نظام آموزشی کشور، به تدریج معلمان نیز در سطوح مختلف دچار بحرانهای شغلی شدند و فعالیت صنفی معلمان از سالهای ابتدایی دهه هفتاد به راه افتاد. به باور برخی فعالان صنفی در صورتیکه جنبش اجتماعی را ” کوشش جمعی برای پیشبرد منافع مشترک، یا تامین هدفی مشترک، از طریق عمل جمعی خارج از حوزه ی نهادهای رسمی” تعریف کنیم، می‌توان از وجود “جنبش معلمان” ایران دفاع کرد و پذیرفت که این جنبش هم از نزدیک به سه دهه پیش آغاز شده است. اما اگر جنبش اجتماعی را کنشی جمعی به شمار آوریم که باید از ویژگی هایی همچون سازماندهی نسبی، آرمان ها و ایدئولوژی برخوردار باشد در این صورت بعید است که کوشش گروهی- صنفی معلمان را بتوان جنبشی اجتماعی دانست چرا که دست کم در بحث ایدئولوژی، سازگاری آن با کنش صنفی، به آسانی امکان پذیر نیست.

برای تشریح  این موضوع بهتر است روند کنشگری و تشکل‌یابی معلمان در دو دهه اخیر مورد واکاوی قرار گیرد. تشکل یابی در حوزه آموزش و پرورش از ابتدا عمدتا با دو رویکرد از سوی فعالان صنفی معلمان دنبال شده است. ۱- در جهت پیگیری مطالبات صنفی و تشکیلاتی،  ۲- در راستای توجه به نیازهای صنفی در متن فعالیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی ،اقتصادی و در مواردی در پیوند با سایر گروهها، تشکل‌ها و حتی جنبش‌های اجتماعی.

تشکل هایی مانند کانون صنفی معلمان، انجمن اسلامی معلمان، کانون فرهنگیان حزب اعتدال و توسعه، سازمان معلمان ایران، مجمع فرهنگیان ایران اسلامی از جمله تشکل‌های صنفی معلمان هستند که در دهه‌های اخیر به تدریج شکل گرفته‌اند.در این میان شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران هم که از سال  ۱۳۸۰ آغاز به کار کرد، در نتیجه به هم پیوستن چند تشکل از چند استان کشور و تنظیم  یک اساسنامه وآیین نامه اجرایی  و صدور بیانیه‌های مشترک و در راستای رساندن معلمان و دانش آموزان به حقوق قانونی خود نقطه اتصال تشکلهای استانی به یکدیگر است. بر اساس آنچه در سایت شورای هماهنگی نوشته شده، اکنون حدود بیست تشکلِ فعال عضو این شورا هستند.

اما در میان تشکل‌های نام برده شد، کانون های صنفی معلمان شناخته شده‌ ترین تشکل‌های صنفی سراسر کشور بین معلمان هستند که با وجود این شهرت، در مدت فعالیت خود با مشکلاتی مواجه شده‌اند. کانون‌های صنفی به ویژه در دوره های دولت نهم و دهم به شدت در انزوا قرار گرفتند و هزینه های زیادی بر فعالان آنها تحمیل شد. دولت احمدی‌نژاد از‌‌‌ همان ابتدای کار نتوانست انتقادات تشکل‌های صنفی از آموزش و پرورش را برتابد، بنابراین به برخوردهای قضایی با منتقدان و فعالان صنفی روی آورد. محدودیت‌های تشکل‌های صنفی از سال ۸۵ شروع شد و در سال ۸۶ به اوج خود رسید و از آن زمان، این تشکل‌ها عملا با برچسب فعالیتهای  مانند مخل «امنیت ملی» و… روبرو شدند و حتی اجازه برگزاری مجمع عمومی از آنها گرفته و فعالیت آنها عملا متوقف شد. علاوه بر برخوردهای قضایی با فعالان صنفی و منتقدان، در ادارات  آموزش و پرورش نیز با آن‌ها برخورد می‌شد تا جایی که صلاحیت بسیاری از معلمان برای معاونت یک آموزشگاه ساده  نیزتایید نمی‌شد و فرهنگیان زیادی از گرفتن پست‌های مدیریتی و حتی غیر مدیریتی محروم شدند.

با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، در ابتدا فضای یاس و ناامیدی به فضای امید و امیدواری تبدیل شد تا جایی که بسیاری از تشکل‌های صنفی معلمان در سراسر کشور برای برگزاری مجمع عمومی به وزارت کشور مراجعه کردند و برخی از آنها  پس از کش و قوس‌های فراوان سرانجام توانستند بعد از ده سال مجمع عمومی خود را برای ادامه فعالیت برگزار کنند. با این حال فشارهای سیاسی بر فعالان صنفی معلمان کم و بیش وجود داشت و پرونده قضایی بسیاری از آن‌ها هنوز در جریان بود. سایه نگاه سیاسی بر فعالیت صنفی معلمان همچنان احساس می‌شد زیرا مدیریت آموزش و پرورش در شهرستان‌ها تغییر آنچنانی نکرده بود.

بازگشت دوباره فعالان کانون های صنفی به صحنه فعالیت، با سرنوشت مشابه دوره احمدی‌نژاد مواجه شد و پس از تجمعات اسفند ۹۳ در بهار و تابستان ۹۴ احکام چند تن از فعالانی که قبلا بازداشت و محاکمه شده بودند به اجرا گذاشته شد و چند تن دیگر از فعالان، برای نخستین بار بازداشت شدند. در مقطعی چهار دبیر کل کانون صنفی معلمان در زندان بودند و روند پرونده سازی برای فعالان صنفی معلمان تا امروز ادامه دارد. اما در نتیجه محدودیتهایی که دولتهای احمدی‌نژاد و روحانی برای فعالیت صنفی معلمان به وجود آوردند، کانونها و تشکل‌های صنفی فرهنگیان دچار دگردیسی‌های درون تشکلیلاتی هم شدند.

اگر در دهه هشتاد شمسی مطالبات صنفی معلمان ( از قبیل دغدغه‌های معیشتی،رفع محدودیت از فعالیتهای صنفی و درخواست اجرای قوانین مرتبط با همسان‌سازی وضعیت درآمدی کارکنان دولت)، توسط کانون‌ها و شوراهای صنفی ذیل گفتمان‌ جامعه مدنی و نخبه‌گرایی و در بطن مطالبات طبقه متوسط بازنمایی و هدایت می‌شد، با سرکوب گسترده، اعمال محدودیت برای فعالیت تشکل‌ها ، پرونده‌سازی برای تعدادی از فعالان صنفی و مضمحل شدن(ضعیف و کوچک شدن) طبقه متوسط در پی بحرانی شدن شرایط اقتصادی، از ۱۳۹۳  تا ۱۳۹۹ روند بازتعریف جایگاه اجتماعی و شغلی معلمان از سوی برخی از فعالان صنفی با تغییر در مدل کنشگری صنفی آنها آغاز شد. گروههایی از معلمان،  با تعمیق و گسترش فعالیت صنفی به صورت شبکه‌ای و با استفاده از ظرفیت‌های اینترنت از جمله رسانه‌های اجتماعی خود را با خواستها و مطالبات «طبقه کارگر» بازتعریف کردند. این مساله باعث پررنگ شدن شکاف‌های ایدئولوژیک میان فعالان در درون کانون‌های صنفی و شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان شد.

در این میان عملا کانون‌های صنفی و فعالان آنها به دو طیف چپ و راست تقسیم شدند. فعالان «گرایش راست» کانون که بیشتر به احزاب اصلاح طلب نزدیک هستند، بر این باورند ایدئولوژی، به ویژه از نوع چپ آن، جلوی انعطاف‌های بایسته در کار صنفی را می‌گیرد و بر تنش میان فرهنگیان و حاکمیت می افزاید و میدان کار صنفی را به میدانی برای قهرمان پروری، بزرگ نمایی و دروغ گویی بدل می‌سازد. در عین حال باور آنها، طیف دست چپی مفهوم هایی مانند “جامعه مدنی” را قبول ندارند و به جای آن بیشتر بر کار سندیکایی با الگو گرفتن از جریان های کارگری تاکید می کنند.

این گروه از معلمان بدون در نظر گرفتن شکاف‌های درآمدی و تحلیل رفتن طبقه متوسط در جریان بحرانهای اقتصادی، همچنان فرهنگیان را در خاستگاه و پایگاه اجتماعی در زمره طبقه متوسط می‌دانند و معتقدند کنشگری صنفی باید ضدرادیکالیسم، در راستای مطالبات صنفی و مبتنی بر گفتمان جامعه مدنی و نخبه گرایی باشد. در نتیجه این رویکرد،آنها معتقدند کنشگری صنفی به معنای  به کارگیری گفتمان و ادبیات تند و همه بخش های قدرت را به یک چوب راندن نیست و برگزاری اعتراض و تجمع صنفی تنها در صورتی ضرورت دارد که بسیج حداکثری برای طرح مطالبات صورت گرفته باشد. طیف راست کانون صنفی معلمان، عمده کنشگری‌های خود را در قالب بیانیه‌نویسی در خصوص مطالبات صنفی گروههای مختلف معلمان شاغل و بازنشسته، برگزاری تجمعاتِ اعتراضی در موارد ضروری(با تاکید بر بسیج حداکثری در شهرها و استانهای کشور) و در مواردی معدود رایزنی با مدیران و سیاستگذاران حوزه آموزش و پرورش سازماندهی کرده است که البته در بسیاری از موارد هم نتوانسته به دستاوردی پیش‌برنده دست یابد. گرچه در بطن حرکت اصلاحی خود به دنبال دستاوردهای کوچک و تدریجی و مبتنی بر تعامل با سیاستگذاران است.

در مقابل این گروه، فعالان گرایش چپ کانون قراردارند  که بیشتر گرایش سوسیالیستی و مارکسیستی دارند که معتقدند سلطه گفتمان جامعه مدنی در میان فعالان کانون‌های صنفی، منجربه نادیده گرفتن بخش بزرگی از بدنه نظام آموزش و پرروش و به حاشیه رانده شدن مطالبات مزدی و معیشتی معلمان شده است. از دیدگاه این گروه نخبه‌گرایی در ساختار کانونهای صنفی به مماشات با سیاستهای دولت انجامیده و موجب شده، کانون‌های صنفی به ویترینی برای نمایش حکمرانی مطلوب دولت در مواجه با نهادهای صنفی ( به خصوص در دوره حسن روحانی) تنزل پیدا کنند. در حالیکه با وجود گستردگی شعب و دفاتر در شهرها و استانها در عمل نتوانسته‌اند طیف وسیعی از معلمان را نمایندگی کنند.

این گروه از فعالان صنفی با در نظر گرفتن پارادایم‌های مسلط بر نظام آموزش وپرورش ایران از جمله کالایی‌سازی آموزش، افزایش برون‌سپاری‌ خدمات آموزشی و ظهور گروههایی چون معلمان حق التدریس، ضمن خدمت و غیره، عقب افتادگی دستمزد از معیشت و رفع محدودیت از فعالیتهای صنفی معلمان و آزادی معلمان زندانی در طول سالهای مورد مطالعه این گزارش(۹۲ تا ۹۹ )  تلاش کردند مطالبات صنفی معلمان را ذیل گفتمان مطالبات کارگران بخش آموزش دنبال کنند. طیف چپ کانون‌های صنفی معلمان عمده کنشگری‌های خود را در قالب بیانیه‌نویسی در خصوص مطالبات صنفی معلمان شاغل و بازنشسته، مشکلات اقتصادی طبقه کارگر و همراهی با سایر جنبش‌های اجتماعی،برگزاری تجمعات اعتراضی و فراخوان تحصن معلمان در مدارس، کمپین‌سازی در شبکه‌های اجتماعی از قبیل هشتگ‌زنی، طوفان توئیتری و جمع آوری امضاء برای آزادی معلمان زندانی و پیگیری مطالبات صنفی سازماندهی کرده‌اند. با این حال و با وجود اینکه طیف چپ کانون توانستند روند پیگیری و انعکاس مطالبات معلمان را از حالت متمرکز (نخبه‌گرا و با مرکزیت کانون تهران) خارج کنند و در راستای اهداف صنفی،سیاسی و اقتصادی، پراکندگی بیشتری ایجاد کنند اما در بسیج حداکثری چندان موفق نبودند. به عنوان مثال؛ تحصن صنفی معلمان در پی فراخوان شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان بیش از آنکه پیشبردی در مطالبات صنفی معلمان ایجاد کند، در فراروایتهای خبری خلاصه شد. فعالیتهای سازماندهی شده از سوی طیف چپ معلمان، با وجود اینکه در شرایط امروز ایران (افزایش بحران اقتصادی و تعمیق خط فقر) بیشتر امکان جلب توجه و بسیج صنفی را دارد، به دلیل عملکرد فراصنفی، فراتشکیلاتی و تا حدودی رادیکالیزه شده  این طیف ، با وجود هدفگذاری مبتنی بر نزدیک شدن به مطالبات بدنه آموزش و پرورش از سوی آنان؛ همچنان کمتر از سوی بخش وسیعی از معلمان با پاسخ مثبت روبرو شده است.

بدون در نظر گرفتن شکافهای ایدئولوژیک باید گفت که هر دو گروه در انعکاس مطالبات صنفی معلمان شاغل وبازنشسته در سالیان مورد مطالعه این گزارش، در سطح فراگیر عمل کرده‌ و یکی از تازه‌ترین اشکال کنشگری صنفی را در تاریخ جنبش‌های اجتماعی معاصر ایران سازماندهی کردند. استفاده از قدرت نفوذ شبکه‌های اجتماعی برای توزیع و تکثیر خبرها،یادداشتها و واکنش‌های فعالان صنفی، جمع‌آوری امضاء از طریق کمپین‌ های آنلاین ، هماهنگی برای انجام اعتصابها و تحصن‌های صنفی از جمله اقداماتی است که با وجود ناموفق بودن در بسیج حداکثری و عدم تحقق بسیاری از مطالبات صنفی، به دلیل استمرار و تداوم آن، تجربه‌ای نسبتا قابل قبول در کارنامه فعالیت صنفی معلمان به ثبت رسانده است. مروری بر کنشگری‌ها و فعالیتهای صنفی معلمان در سالهای اخیر نشان می‌دهد، گروههای مختلف معلمان در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۹  نسبت به بحرانها و چالشهای فراروی آموزش و پرورش ایران و بی‌توجهی نسبت به مطالبات خود واکنش نشان دادند. این واکنش‌ها گاه در قالب بیانیه و طومارنویسی منعکس شد و گاه به تجمعات پی درپی اعتراضی در مقابل نهادهای حکومتی انجامید.

از یک سو معلمان استخدامی آموزش و پرورش نسبت به عقب افتادن مزد از معیشت و عدم اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری معترض بودند و از سوی دیگر معلمان حق التدریس و خرید خدمتی که آموزش وپرورش آنها را با وعده استخدام به خدمت گرفته بود با تاخیر در اجرای قانون استخدام و تعویق در پرداخت مطالبات مواجه شدند و نسبت به بلاتکلیفی شغلی خود اعتراض کردند.

شناسنامه اعتراضات معلمان در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۹

گروه معترضان:

معلمان شاغل، بازنشسته، حق‌التدریس، پیش‌دبستانی، نهضت سوادآموزی، ضمن خدمت

گستردگی اعتراضات:

در فاصله سالهای ۹۳ تا ۹۹ در بسیاری از شهرهای کشور تجمع و تحصن اعتراضی برگزار شد.  یکی از بزرگترین اعتراضات صنفی معلمان در اردیبهشت، مهر و آبان ۹۷ سامان داده شد.

پراکندگی استانی اعتراضات:

معلمان عمدتا در شهرهای تهران، البرز، کردستان، مشهد، لرستان، قزوین، لرستان، کرمانشاه، گیلان و فارس به تحصن‌ها و تجمعات اعتراضی پیوستند.

علت اعتراضات:

جبران عقب ماندگی دستمزد از معیشت و بالارفتن حداقل دستمزد، بهبود حقوق و بیمه‌های درمانی، تبدیل وضعیت نیروهای حق التدریسی، پیش دبستانی، نهضت سوادآموزی، همسان‌سازی حقوق بازنشستگان با شاغلین، رتبه‌بندی و لغو کلیه اشکال کالایی‌سازی آموزش

نحوه اعتراض:

طومار نویسی،  تجمع در مقابل ادارات آموزش و پرورش، تجمع در مقابل مجلس شورای اسلامی، تحصن در دفاتر مدارس، کمپین‌ های آنلاین در شبکه‌های اجتماعی(فراخوان کنش جمعی برای حمایت از یک مطالبه صنفی)

مروری به مهمترین مطالبات معلمان

 مهمترین مطالباتی که معلمان در تجمعات صنفی خود در طول سالهای اخیر مطرح کردند، عبارتند از: 

دفاع  از حق آزادی انجمن ها و اعتراض به سرکوب فعالان صنفی معلمان

پایان اعمال فشار علیه کانون های صنفی فرهنگیان و رفع موانع موجود در مسیر فعالیت کانون های صنفی معلمان و همکاری در جهت برگزاری هرچه سریعتر مجامع عمومی این تشکل ها و برخورداری از حق سازماندهی و اعتصاب در صدر مطالبات صنفی معلمان قرار دارد. معلمان خواستار آزادی همکاران دربند خود، توقف تهدید، اخراج و پرونده‌سازی امنیتی برای فعالان صنفی  هستند. آنها می‌خواهند به جای تشکلهای دولت‌ساخته، شرایط برای فعالیت اتحادیه‌های مستقل و آزاد ایجاد شود.

حق تحصیل رایگان و توقف خصوصی سازی مدارس

رفع تبعیض از نظام آموزش، توقف روند کالایی‌سازی آموزش، حق برخورداری همگان از آموزش رایگان مطابق با اصل ۳۰ قانون اساسی، نوسازی مدارس فرسوده، ایجاد شرایط لازم برای بازگشت کودکان بازمانده از تحصیل به کلاس‌های درس و افزایش سهم آموزش در بودجه سالانه، از جمله مطالبات معلمان در سالهای گذشته بوده است

روند موقتی‌سازی قراردادهای کار در سه دهه گذشته ، معیشت بخش گسترده‌ای از این معلمان را متزلزل کرده است.دستمزد مناسب، مزایا ، امنیت شغلی و تبدیل وضعیت برای معلمان حق‌التدریس، پیش دبستانی،خریدخدمت و آموزشیاران نهضت در سراسر ایران، تبدیل قراردادهای موقت به قراردادهای دائم و روشن شدن وضعیت استخدامی از محرکهای اصلی اعتراض نیروی کار در بخش آموزش در سالهای گذشته بوده است. طیف گسترده‌ای از معلمان، از مربیان نهضت‌ سوادآموزی گرفته تا معلمان مدارس حق التدریس، خواستار قرارداد دائم کار و وجود  وحدت رویه در استخدام هستند. معلمان خواستار افزایش حقوق متناسب با افزایش هزینه‌های زندگی و برخورداری از بیمه درمانی و تکمیلی مناسب و کارآمد هستند. مطالبات مربوط به تأمین بودجه برای اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری، و خواست اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان نیز عموما در همین راستا از سوی آنان مطرح می‌شود. گرچه پس از سالها اعتراض سرانجام در سوم آذر ماه ۹۸ طرح رتبه‌بندی معلمان در هیأت دولت به تصویب نهایی رسید، اما شیوه اجرای آن از دی ماه ۹۸ اعتراضاتی را در میان معلمان برانگیخته است.

رفع تبعیض‌ بین کارکنان آموزش و پرورش با سایر کارکنان دولت 

معلمان شاغل و بازنشسته مطالبات مشترکی هم دارند. رفع تبعیض‌های ناروا بین کارکنان آموزش و پرورش با سایر کارکنان دولت، همترازی سطح حقوق بازنشستگان(به خصوص بازنشستگان سنوات قبل) با شاغلین، برخورداری از بیمه درمانی و تکمیلی که خدمات را به موقع و کم هزینه ارائه دهد، رفع هرگونه تبعیض در اجرای دقیق و عملیاتی نظام هماهنگ پرداخت، اجرای قانون بازنشستگی پیش از موعد فرهنگیان و پرداخت سریع و کامل پاداش بازنشستگی، متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان با شاغلان هم‌تراز و اجرای طرح رتبه بندی، رفع کلیه قوانین تبعیض آمیز علیه معلمان زن مانند حق عائله‌مندی، حذف فضای امنیتی از آموزش و پرورش کشور  و آزادی هرچه سریعتر فعالان صنفی که در زندان به سرمی‌برند از جمله مطالبات معلمان در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۹  است که بارها در تجمعات اعتراضی خود آنها را مطرح کرده‌اند اما تنها در برخی موارد به نتیجه مطلوب رسیده است. از جمله طرح‌هایی که معلمان سالها درخواست اجرای آن را داشتند، «طرح رتبه‌بندی معلمان» بود که بر اساس آن هر معلم متناسب با سوابق و صلاحیت های حرفه‌ای و تخصصی خود از حقوق و مزایا برخوردار می‌شود و به این شکل عقب افتادگی مزدی بسیاری از معلمان در سطوح شغلی مختلف تا حدودی ترمیم می‌شود. این طرح سرانجام در آذرماه سال ۹۸ به تصویب هیات دولت رسید و قرار شد که مبنای افزایش حقوق بر اساس رتبه بندی معلمان از مهر ۹۸ محاسبه شود. این طرح اگرچه هنوز تبدیل به قانون نشده اما کاستی‌های اجرای بخشنامه‌ای آن، اعتراضات برخی از گروههای صنفی معلمان را برانگیخته است. از جمله اینکه نیروهای خدماتی مدارس و بازنشستگان در این طرح جایی ندارند

قرارداد موقت معلمان

علاوه بر مطالبات صنفی معلمان شاغل و بازنشسته که منجر به شکل‌گیری اعتراضات گسترده در طول سالیان اخیر شد، برخی گروههای دیگر از جمله معلمان حق التدریس،پیش دبستانی، خرید خدمت و آموزشیاران نهضت سوادآموزی بارها مطالبات خود را در قالب برگزاری تجمعات اعتراضی بیان کرده‌اند. موقتی سازی قراردادها در نظام آموزش و پرورش فعلی ایران و تداوم برون سپاری‌ها از دلایل به وجود آمدن این دسته از نیروها بوده که در پی عدم تحقق مطالبات ، منجر به بروز اعتراضات کارگری در بین آنها شده است.

به گزارش خبرگزاری ایلنا، تعداد معلمان خرید خدمت در سراسر کشور، ۲۴ هزار نفر است. (ایلنا، ۹ اگوست ۲۰۲۰) ساعت کار معلمان خرید خدمات آموزشی با معلمان رسمی یکسان است، اما حقوق دریافتی آنها یک سوم معلمان رسمی است و تنها ۱۷۶ روز در سال حقوق و بیمه دریافت می‌کنند. معلمان خرید خدمت که به دلیل کمبود امنیت شغلی به صورت گسترده در خطر اخراج قرار دارند، در دوران شیوع کرونا و در پی مجازی شدن کلاسهای درس، بیشتر خطر اخراج را احساس می‌کنند. همچنین تعداد زیادی از آنها به صورت ساعتی استخدام شده‌اند.اصلی‌ترین خواسته صنفی معلمان خرید خدمت، تبدیل وضعیت استخدامی است. سال‌هاست که نمایندگان مجلس در این مورد وعده می‌دهند؛ اما تاکنون موفق نشده‌اند که مسئولان وزارت آمورش و پرورش را برای استخدام پیمانی معلمان خرید خدمت قانع کنند.

علاوه بر معلمان خرید خدمت؛ معلمان حق التدریس، آموزش‌یاران نهضت سوادآموزی و مربیان پیش‌دبستانی نیز در طول سالهای مورد مطالعه این گزارش بیشترین تجمعات صنفی را در اعتراض به عدم پرداخت به موقع مطالبات دستمزدی، عدم تبدیل وضعیت و استخدام برگزار کرده‌اند. تعداد آنها بنابر اعلام وزیر آموزش و پرورش هشتاد و هفت هزار نفر است.(ایلنا/ به نقل از وزیر آموزش و پرورش، خرداد ۹۹)

تعداد آموزشیاران نهضت سوادآموزی در کل کشورحدود شش هزار نفر برآورد می‌شود. آنها نسبت به تبعیض‌های اعمال شده از سوی آموزش و پرورش و بی توجهی این سازمان نسبت به تبدیل وضعیت و استخدام آنها(با وجود سالها سابقه کار) معترضند. گزارشهایی که خبرگزاریهای داخلی (از جمله ایلنا) منتشر کرده‌اند نشان می‌دهد که در سالهای گذشته (فاصله سال های ۹۳ تا تابستان ۹۹) آموزش‌یاران نهضت سوادآموزی بارها در اعتراض به بی‌توجهی‌ نسبت به وضعیت شغلی خود در مقابل نهادهای دولتی و همچنین مجلس ایران تجمع اعتراضی برپا کرده‌اند.  اخیرا وزیر آموزش و پرورش ایران وعده استخدام بخش بزرگی از معلمان حق التدریس را تا پایان سال هزاروچهارصد داده (https://bit.ly/3kaol43) ، اما شرط پذیرش آموزشیاران نهضت سوادآموزی قبولی در آزمون استخدامی اعلام شده است.

نبود امکانات بهداشتی مناسب وزیرساختهای  مناسب برای استفاده از اپلیکیشن شاد در دوران کرونا

اما اعتراضات صنفی معلمان در یک سال گذشته شکل تازه‌ای به خود گرفت. در دورانی که ویروس کرونا باعث تعطیلی روند عادی زندگی مردم و به دنبال آن تعطیلی مدارس شده، سازمان آموزش و پرورش ایران با معرفی اپلیکیشن “شاد” اقدام به پیشبرد روند تحصیل دانش آموزان کرده است. این در حالی‌ست که بستر اینترنتی کشور از توان کافی برای چنین کاری برخوردار نیست و حتی اگر برخوردار باشد  تعداد بسیاری از دانش آموزان مناطق محروم کشور، روستاها و… دسترسی به اینترنت و دستگاهی برای استفاده از این اپلیکیشن «کاربردی» ندارند. فعالان صنفی معلمان از روزهای ابتدایی شیوع کرونا در ایران نسبت به نبود امکانات و تجهیزات بهداشتی مناسب و در دسترس برای همه دانش‌آموزان و معلمان، لزوم آزادی بی قید و شرط معلمان زندانی به دلیل شیوع کرونا و همچنین نبود زیرساختهای مناسب برای استفاده از اپلیکیشن شاد هشدار دادند.

در ادامه این گزارش خبرهای منتشر شده در رسانه‌های داخلی، سیر کنش‌ها و واکنش‌های معلمان و در پاره‌ای موارد مسولین آموزش و پرورش را مرور خواهیم کرد.

لینک این مطلب در تریبون زمانه

منبع: داوطلب

بخش اول:

بخش دوم:

بخش سوم:

بخش چهارم:

بخش پنجم: