جنگ اوکراین: آیا جمهوری اسلامی به روسیه سلاح می‌فرستد؟

۴۸ روز از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین می‌گذرد. جنگی که کارشناسان رسانه‌ای و نظامی سرنوشت آن را یک پیروزی سریع برای مسکو پیش‌بینی کرده بودند، به جنگی دامنه‌دار و طولانی و پرهزینه و پرکشتار بدل شده است. ارتش روسیه، بنا به گزارش‌های منابع اوکراینی و نزدیک به غرب، هزاران سربازش را به کام مرگ فرستاده و صدها تجهیزات گرانقیمت نظامی را از در این جنگ از دست داده است. کشورهای غربی انبوهی از تسلیحات ضدتانک و ضدهواپیما به اوکراین فرستاده اند که ارتش روسیه را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده. اما بنا به گزارشی که روزنامه بریتانیایی «گاردین» سه‌شنبه ۱۲ آوریل / ۲۳ فروردین منتشر کرد، کشوری هم در خاورمیانه مستقیم یا غیرمستقیم به روسیه سلاح می‌رساند: ایران.

منبع‌های گزارش گاردین که «زمانه» مستقلاً قادر به تأیید آن نیست، شبه‌نظامیان عراقی تحت حمایت ایران و نیز سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای منطقه هستند.

بنا به این گزارش، روسیه به کمک شبکه‌های قاچاق تسلیحاتی ایران، در حال دریافت تسلیحات و تجهیزات نظامی از عراق است: سلاح‌هایی همچون آر‌پی‌جی و دیگر راکت‌های ضدتانک و نیز سیستم‌های راکت‌انداز ساخت برزیل.

جمهوری اسلامی نیز دو سیستم پدافند موشکی به روسیه اهدا کرده: یکی «اس‌ـ‌۳۰۰» ساخت خود روسیه که ایران دریافت کرده بود، و دیگری «باور ۳۷۳» که شبیه به همان اس‌ـ ۳۰۰ است.

تحریم‌های بین‌المللی سرسختانه علیه روسیه و خسارت‌های واردآمده به این کشور باعث شده که مسکو حالا به شریک قدیمی‌اش در جنگ خونین سوریه متکی شود. ایران و روسیه در برابر انقلابیون سوری و سپس گروه‌های جهادی در سوریه جنگیدند و به علاوه، مسئول بزرگترین بخش تلفات غیرنظامی درگیری‌ها در سوریه پس از بدل شدن انقلاب ۲۰۱۱ به جنگ نیابتی بین‌المللی با حضور بیش از ۶۰ کشور در این یا آن ائتلاف در خاک آن کشور بودند.

سلاح‌ها چه طور منتقل شده اند؟

به گزارش گاردین، حشد الشعبی، شبکه گروه‌های شبه‌نظامی شیعه عراق که بسیاری تحت حمایت جمهوری اسلامی قرار دارند، آر‌پی‌جی‌ها و راکت‌های ضدتانک دیگرشان را ۲۶ مارس سال جاری،‌ حدود سه هفته پیش،‌ از طریق مرز شلمچه به ایران انتقال دادند. ارتش ایران این سلاح‌ها را تحویل گرفت و سپس از طریق دریا به روسیه تحویل داد.

حشدالشعبی همچنین دو سیستم راکت‌انداز برزیلی آستروس دو (Astros II) را از هم باز کرده اند و یکم آوریل،‌ یعنی کمتر از دو هفته پیش به ایران فرستادند تا به نیروهای روس تحویل داده شوند. آستروس دو در عراق و ایران با نام سجیل‌ـ‌۶۰ شناخته می‌شود.

منبع گاردین در حشدالشعبی به این روزنامه بریتانیایی گفته:

چه کسان دیگری به روسیه کمک کرده‌اند؟

چین متهم به کمک به روسیه شده است، هرچند پکن گفته که تمام تلاش‌اش معطوف به پایان جنگ در اوکراین است.

بنا به ادعای مقام‌های آمریکایی،‌ روسیه از چین خواهان دریافت تجهیزات و تسلیحات نظامی شده است.

به گزارش آسوشیتدپرس، صربستان، متحد روسیه، تحویل یک سیستم پدافند موشکی چینی را در همین هفته گذشته برعهده گرفته و انجام داده است.

گرجستان دیگر متهم کمک نظامی به روسیه است. دستگاه‌های اطلاعاتی اوکراین هفته گذشته گرجستان را متهم کردند که تجهیزات نظامی تحریم‌شده از سوی غرب را به روسیه رسانده است.

اداره اطلاعات کی‌یف در بیانیه‌ای اعلام کرد که مقام‌های گرجستان به نیروهای ویژه خود دستور داده اند که با مسیرهای قاچاق کالا از «آسیای شرقی» کاری نداشته باشند. گفته می‌شود این مسیرها برای دور زدن تحریم‌های غرب طراحی شده است. مقام‌های گرجستان این ادعاها را رد کرده اند.

خسارت روسیه تا کنون چقدر بوده است؟

آمار دقیقی از خسارت مستقیم واردآمده بر نیروهای نظامی روسیه در این جنگ وجود ندارد. منابع روسی یک آمار می‌دهند و منابع اوکراینی و غربی آمار دیگری. به قول معروف،‌ «اولین قربانی جنگ، حقیقت است» و دریافتن حقیقت در مورد بسیاری چیزها از جمله وضعیت ارتش‌های دو طرف آسان نیست. و خسارت‌های وارده به ارتش‌ها نیز همواره در دسته اطلاعات سرّی نظامی قرار گرفته است.

دمیتری پسکوف، سخنگوی ولادیمیر پوتین در گفت‌و‌گویی با شبکه خبری «اسکای نیوز» تصدیق کرد که «شمار قابل توجهی» از نیروهای روس جان‌شان را از دست داده اند. او گفت: «این یک تراژدی بزرگ برای ماست.»

تا اواخر ماه پیش، روسیه آمار رسمی سربازان کشته‌شده خود در جنگ را بیش از یک هزار و ۳۵۰ تن اعلام کرده بود. ناتو تخمین زده که آمار سربازان کشته‌شده روسیه بین هفت هزار تا ۱۵ هزار است. اوکراین می‌گوید بیش از ۱۸ هزار و ۶۰۰ سرباز روسیه کشته شده اند.

اگر به آمار وزارت دفاع اوکراین اتکا کنیم ــ آماری که قطعاً بی‌طرفانه و عینی نیست ــ، روسیه در جنگ با اوکراین بیش از یک هزار و ۴۸۷ خودروی زره‌پوش، ۴۷۶ تانک، ۲۳۰ توپخانه، ۷۴ سیستم راکت‌انداز، ۱۱۸ هلی‌کوپتر، ۹۶ جنگنده، ۴۴ سیستم پدافند ضدهوایی، ۲۱ پهپاد و سه قایق جنگی خود را از دست داده است.

اوکراینی‌ها می‌گویند تنها در دو روز ابتدایی جنگ، نابودکردن تانک‌ها و جنگنده‌ها و تسلیحات روسی حدود ۵ میلیارد دلار خرج روی دست مسکو گذاشته است.

علاوه بر خسارت‌های مستقیم جنگ، خسارت‌های غیرمستقیم نیز به دلیل تحریم‌های فزاینده اقتصادی و سیاسی، فرار مغزها، خروج شرکت‌ها و سرمایه خارجی به اقتصاد روسیه آسیب وارد آورده اند.

حالا به نظر می‌رسد روسیه استراتژی جنگی خود را تغییر داده و دیگر به دنبال اشغال کی‌یف، پایتخت نیست و تمرکز خود را بر اشغال دونباس قرار داده است. اما خسارت‌های بزرگ واردآمده به ارتش این کشور، آن را نیازمند کمک متحدانی چون چین و ایران و صربستان و غیره کرده است.

کمک ایران به روسیه، اگر صحت داشته باشد، همزمان شده است با تغییر فرمانده جنگ پوتین در اوکراین. ژنرال الکساندر دفورنیکوف کسی است که ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ فرماندهی نیروهای روس در سوریه را برعهده داشت. مسکو هنوز این تغییر را رسماً تأیید نکرده است.