اخاذی سپاه پاسداران از سوخت‌بران در گذر‌های مرزی سیستان و بلوچستان

به‌گزارش «کمپین فعالین بلوچ» که خبرهای مربوط به بلوچ‌ها را پوشش می‌دهد، سپاه پاسداران شرط بازگشایی گذر مرزی روتک را پرداخت یک میلیون تومان توسط هر خودروی سوخت بر اعلام کرده است. این مبلغ قرار است با نام «همیاری» از هر خودروی سوخت بر اخذ شود.

منابع مطلع به کمپین فعالین بلوچ گفته‌اند که روز یکشنبه دوم شهریور در منطقه گلشن این شرط پذیرفته و مقرر شده است که رانندگان برای هر بار عبور یک میلیون تومان پرداخت کنند.

به این ترتیب سپاه پاسداران از طریق کنترل گذرهای مرزی سیستان و بلوچستان مبالغ هنگفتی از مردم منطقه دریافت می‌کند.

در پنج گذر فعال مرز این استان، روزانه هزاران خودرو تردد می‌کنند و همین روزانه سودی چند میلیاردی برای سپاه پاسداران خواهد داشت.

این گزارش می‌افزاید از هر «مَندی‌دار» (جایگاه سوخت که توسط مردم راه‌اندازی شدند) مبالغ هنگفتی به حساب‌های تعیین‌شده سپاه پاسداران واریز می‌شود. برخی از سوخت‌بران بلوچ معتقدند که این مبلغ صرف هزینه دیوار مرزی و تأمین بودجه امنیتی سپاه پاسداران می‌شود.

سوخت‌بران همچنین می‌گویند مرز روتک به‌ همین دلیل بسته شد تا با فشار بر مردم و تشدید بحران معیشتی، آن‌ها ناگزیر به پذیرش شرایط سپاه شوند.

گذر‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان بیش از سه ماه است که توسط سپاه پاسداران بسته شده‌اند. سپاه امتیاز سوخت‌بری را به سران طایفه‌ها و افراد وابسته به خود داده و این اقدام موجب تشدید بحران معیشتی مردم شده است. در این مدت مردم مرزنشین ریگ ملک، انده، لولکدان و روتک بارها خواهان باز شدن مرزها شدند و حتی دست به تجمع اعتراضی زدند.

مرزنشین‌ها در بیانیه‌ای که ۱۹ مرداد گذشته منتشر کردند تأکید کرده‌ بودند که تنها راه امرار معاش قانونی آن‌ها، طرح «رزاق» و تردد از گذر مرزی بوده که طی سه سال گذشته، با وجود همه سختی‌ها، نان‌آور هزاران خانوار بوده است. اما از سه ماه پیش، بسته شدن ناگهانی و بدون دلیل گذر مرزی روتک، زندگی این مردم زحمتکش را به مرز فروپاشی کشانده است.

طرح «رزاق»، که از دولت وقت از آن به‌عنوان طرح «امنیتی معیشتی‌ ساماندهی سوخت‌بران مرزنشین سیستان و بلوچستان» نام می‌بُرد از مهرماه سال ۱۳۹۹ به‌اجرا گذاشته شده است. این طرح براساس توافق بین سپاه پاسداران، استانداری سیستان و بلوچستان، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز سیستان و بلوچستان و شرکت ملی پخش فرآورده نفتی کشور در استان اجرایی شد.

طبق این طرح سوخت در استان سیستان و بلوچستان سهمیه‌بندی شده و به مرزنشین‌هایی که در فاصله ۲۰ کیلومتری مرز زندگی و سوخت‌بری می‌کنند، کارت «رزاق» صادر می‌شود تا سوخت قانونی دریافت و برای فروش به پاکستان یا افغانستان ببرند. مشابه این طرح به نام طرح «دفترچه پیله‌وری/کولبری» سال ۱۳۹۵ در کردستان برای ساماندهی کولبران به‌اجرا درآمد که موفق نبود، زیرا تنها تعداد محدودی از کولبران مشمول دریافت دفترچه کولبری می‌شدند که در نهایت متوقف شد.

سوخت‌بران بلوچ عمدتاً ساکن شهر و روستاهای مرزی هستند؛ در محروم‌ترین نقاطِ محروم‌ترین منطقه ایران سکونت دارند و سوخت‌بری تنها راه برای تأمین معاش‌شان است. گازوئیل‌کِشی، اولین و آخرین انتخاب بیشتر مردهای بلوچستان است. شمار افرادی که از این راه امرار معاش می‌کنند حدود ۱۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود. سالانه صدها سوخت‌بر بلوچ با تیراندازی نیروهای نظامی و یا در تصادف‌های جاده‌ای کشته و زخمی می‌شوند.

در آخرین مورد، روز دوشنبه سوم شهریور در پی واژگونی یک خودروی سوخت‌بر در شهرستان سراوان، محمد بریچی ۱۹ ساله و شکرالله صفاری ۲۴ ساله، دو تن از سرنشین‌های خودرو، کشته و زخمی شدند.

براساس آمار کمپین فعالین بلوچ، در سال گذشته میلادی، دست‌کم ۲۴۰سوخت‌بر با تیراندازی نیروهای نظامی و یا تصادفات جاده‌ای کشته و ۱۳۵ نفر زخمی شدند. این آمار نسبت به سال قبل از آن ۵۴.۶۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد.