موج تازه اعدام‌ها در ایران؛ ۹ شهروند بلوچ در چهار روز جان باختند

طی روزهای اخیر، دست‌کم ۹ شهروند بلوچ در فاصله تنها چهار روز در زندان‌های مختلف ایران اعدام شده‌اند؛ خبری که «کمپین فعالین بلوچ» منتشر کرده و آن را نشانه‌ای تازه از تداوم سیاست سیستماتیک جمهوری اسلامی در بهره‌گیری از مجازات اعدام، به‌ویژه علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی دانسته است.

اعدام‌شدگان عبارت‌اند از: عامر پرکی (۲۸ ساله، فرزند محمد) و الیاس شیروزهی (۲۷ ساله، فرزند عبدالرحمن) در زندان زاهدان؛ امیرحسین همتی (۳۰ ساله، فرزند حسن) در زندان جیرفت؛ عبدالصمد سالارزهی (۴۲ ساله، فرزند خان‌محمد) و عبدالمجید براهویی (۴۱ ساله، فرزند غوث‌الدین) در زندان بیرجند؛ رضا سارانی (۵۱ ساله، فرزند حیدر) در زندان کاشمر؛ پرویز یوسف‌زهی (۲۷ ساله، فرزند شیرمحمد) در زندان گناباد؛ و همچنین ندیم اشرف‌زاده (۳۸ ساله، فرزند سیدمحمد) و عبدالقادر سرگلزایی (۳۶ ساله، فرزند مهرعلی) در زندان اصفهان.

این اعدام‌ها در شرایطی صورت گرفته که کشور در سومین سالگرد جنبش سراسری «زن، زندگی، آزادی» قرار دارد؛ جنبشی که با مرگ ژینا (مهسا) امینی در شهریور ۱۴۰۱ آغاز شد و به یکی از بزرگ‌ترین خیزش‌های اعتراضی تاریخ معاصر ایران بدل شد. در ادامه همان سال، تیراندازی نیروهای نظامی در زاهدان و خاش (۸ مهر و ۱۳ آبان ۱۴۰۱) صدها کشته و زخمی برجای گذاشت و جمعه‌های اعتراضی بلوچستان بیش از دو سال تداوم یافت.

به گفته کنشگران «کمپین فعالین بلوچ»، افزایش ناگهانی اعدام‌ها در این مقطع اقدامی هدفمند برای ایجاد رعب و وحشت و پیشگیری از شکل‌گیری اعتراضات تازه است. تجربه سال‌های گذشته نیز نشان می‌دهد مقامات جمهوری اسلامی معمولاً در آستانه سالگردها و مناسبت‌های اعتراضی، با سرکوب شدیدتر، بازداشت‌های گسترده و اجرای اعدام‌ها، می‌کوشند جامعه را به سکوت و انفعال بکشانند.

اعدام‌های اخیر بار دیگر تبعیض ساختاری علیه بلوچ‌ها را برجسته کرده است. بر اساس آمار نهادهای مستقل حقوق بشری، اگرچه بلوچ‌ها تنها حدود پنج درصد جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، اما سهم‌شان در میان اعدام‌شدگان به‌طور نامتناسب بالاست.

سازمان‌های حقوق بشری همچنین هشدار داده‌اند بسیاری از این اعدام‌ها در روندهایی فاقد دادرسی عادلانه، همراه با شکنجه، اعترافات اجباری و محرومیت از وکیل مستقل انجام می‌شوند؛ نقض آشکاری از میثاق‌های بین‌المللی که ایران نیز به آن‌ها متعهد است.

«کمپین فعالین بلوچ» از سازمان ملل متحد، جامعه جهانی و نهادهای بین‌المللی خواسته است با فشار جدی‌تر بر جمهوری اسلامی مانع تداوم این چرخه خشونت و نقض فاحش حقوق بشر شوند. به گفته این نهاد، سکوت در برابر موج کنونی اعدام‌ها تنها حکومت را در استفاده ابزاری از مجازات مرگ برای سرکوب اعتراضات و ارعاب جامعه جسورتر خواهد کرد.