هزینه سنگین مقاومت؛ اعتصاب غذای زندانیان سیاسی ترک آذربایجانی در زندان اوین

اعتصاب غذای چندین زندانی سیاسی ترک آذربایجانی در زندان اوین بار دیگر وضعیت بحرانی نقض حقوق زندانیان سیاسی-امنیتی در ایران را آشکار کرده است. نقض‌هایی که نه‌تنها مغایر با «آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور» است، بلکه بر خلاف تعهدات بین‌المللی ایران از جمله «میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی» و «قواعد حداقلی استاندارد رفتار با زندانیان» (ماندلا رولز) قرار دارد.

بحران جسمانی و جان در خطر؛ طاهر نقوی در اعتصاب خشک

وضعیت جسمی طاهر نقوی، وکیل و فعال مدنی ترک آذربایجانی که از اواخر اکتبر در اعتراض به عدم رسیدگی پزشکی و روند قضایی غیرعادلانه دست به اعتصاب غذا زده، «بحرانی» گزارش شده است. او پس از انتقال به قرنطینه از «اعتصاب تر» وارد «اعتصاب خشک» شده است. مرحله‌ای که بنا بر معیارهای پزشکی و حقوق بشری، خطر آن برای جان زندانی بسیار بالاست. تداوم چنین وضعیتی نقض آشکار مواد «۱۰۳، ۱۱۳ و ۱۲۰» آیین‌نامه زندان‌ها است که زندان را ملزم به ارائه خدمات درمانی کافی و اعزام فوری زندانیان نیازمند به مراکز درمانی خارج از زندان می‌داند. همچنین مطابق «ماندلا رولز» (قواعد ۲۴ تا ۲۷) مسئولیت سلامت زندانیان «برعهده حکومت» است و اعتصاب غذا نه‌تنها نباید با تنبیه پاسخ داده شود بلکه نیازمند مراقبت‌های تخصصی و نظارت پزشکی مستقل است.

اعتصاب و اعتراض جمعی؛ صدای مقاومت در اوین

سه زندانی دیگر، مرتضی پروین، محمود اوجاقلو و آیاز سیف‌خواه با وساطت جمعی از زندانیان بند سیاسی و وعده رئیس زندان مبنی بر رسیدگی فوری به وضعیت نقوی، به‌طور موقت اعتصاب خود را پایان دادند. بااین‌حال، تداوم خطر برای جان نقوی موجب نگرانی گسترده در داخل بند و میان خانواده‌ها شده است.

در ۳ نوامبر، عبدالعزیز عظیمی‌قدیم دیگر زندانی سیاسی پس از چند روز اعتصاب غذا، با تماس کوتاهی از پایان اعتصاب خبر داد. اما ودود اسدی و طاهر نقوی همچنان در اعتصاب هستند و وضعیت جسمی آنها، به‌ویژه آقای نقوی وخیم گزارش می‌شود.

در ۴ نوامبر، محمود اوجاقلو دیگر زندانی سیاسی در یک فایل صوتی، هدف اعتصاب جمعی هشت زندانی سیاسی را توضیح داد:

این سخنان نشان می‌دهد که اعتصاب غذا نه اقدامی فردی، بلکه پاسخی جمعی به یک «بحران ساختاری عدالت کیفری» در ایران است.

تحصن خانواده‌ها و سرکوب امنیتی

در ۸ نوامبر ۲۰۲۵، خانواده و نزدیکان طاهر نقوی و ودود اسدی برای دومین روز پیاپی مقابل در اصلی زندان اوین تجمع کردند. به گزارش منابع نزدیک به آهراز، نیروهای امنیتی تلاش کردند مانع ادامه تجمع شوند و در این میان سهیلا صدقیانی، همسر طاهر نقوی بازداشت و برای بازجویی کوتاه‌مدت به داخل زندان منتقل شد. او پس از حدود یک ساعت آزاد شد.

خانواده‌ها اعلام کرده‌اند که تا زمان اطلاع‌رسانی شفاف و دسترسی به وضعیت واقعی عزیزانشان به تجمع‌ها ادامه خواهند داد. برخورد امنیتی با خانواده زندانیان نقض صریح «حق آزادی تجمع مسالمت‌آمیز» و نیز نقض قواعد اخلاقی و حقوقی درباره رفتار با خانواده زندانیان است.

نقض حقوق زندانیان سیاسی طبق استانداردهای ملی و بین‌المللی

رفتار مسئولان زندان اوین با زندانیان سیاسی ترک آذربایجانی در موارد زیر نقض جدی حقوق آنهاست:

اعتصاب غذای این زندانیان نه نشانه‌ای از «لجاجت فردی»، بلکه فریادی علیه «بی‌قانونی سیستماتیک، شرایط غیرانسانی زندان، و بی‌توجهی عامدانه به سلامت و جان زندانیان سیاسی» است. تداوم اعتصاب، به‌ویژه اعتصاب خشک طاهر نقوی، می‌تواند به فاجعه انسانی منجر شود و مسئولیت کامل آن بر عهده مقامات قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران است.

دو توصیه کلیدی

۱. به دولت جمهوری اسلامی ایران: 

۲. به نهادهای بین‌المللی حقوق بشر: