اعتراض سوختبران بلوچ به بستهشدن مرز و تشدید فشارهای معیشتی ـ افزایش امنیتیسازی سیستان و بلوچستان
سوختبران معترض میگویند مسئولان حکومتی از آنها اخاذی میکنند و فروش سازمانیافته سوخت در آنسوی مرز توسط شبکههای وابسته به سپاه پاسداران بدون توقف ادامه دارد.
بخش خبر
اعتراض جمعی از سوختبران منطقه روتک در شهرستان میرجاوه به بستهبودن گذر مرزی و فشارهای شدید اقتصادی ـ عکس از ویدئوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی
اعتراض جمعی از سوختبران منطقه روتک در شهرستان میرجاوه به بستهبودن گذر مرزی و فشارهای شدید اقتصادی، تازهترین جلوه از بحران معیشتی و امنیتی در سیستان و بلوچستان است؛ بحرانی که در سالهای اخیر با مسدود شدن گسترده مسیرهای مرزی، افزایش کنترلهای نظامی و تداوم سیاستهای امنیتیسازی تشدید شده است.
بهگزارش «کمپین فعالین بلوچ»، گروهی از سوختبران روتک با انتشار ویدئویی نسبت به بسته ماندن گذر مرزی، دریافت مبالغ سنگین از سوی نیروهای مستقر در مرز و بلاتکلیفی چندروزه در سرمای شدید اعتراض کردند.
آنها خطاب به منصور بیجار، استاندار سیستان و بلوچستان و علی خلیلآبادی، فرمانده سپاه قدس جنوب شرق، گفتند:
وقتی از هر ماشین ۱۶ میلیون تومان میگیرید، چرا در این سرمای شدید ما را معطل و آزار میدهید؟ ما چیزی برای خوردن نداریم.
معترضان در توضیح وضعیت بحرانی گذر روتک اعلام کردند که کارتهای رزاق آنها مربوط به روز سهشنبه بوده اما دو روز کامل معطل ماندهاند و از ترس راهزنها امنیت جانی ندارند.
یکی از سوختبران با اشاره به حوادث اخیر گفت:
روز دوشنبه سه خودرو زیر تیراندازی قرار گرفت، دو ماشین چپ شد و یک ماشین را دزدها بارزدایی کردند و بردند. هیچکس پاسخگو نیست. محل دپوی سوخت را بردهاند داخل خاک پاکستان؛ آنجا نه رسیدگی وجود دارد و نه امکانات. ما دو تا سه شب در آنطرف مرز از گرسنگی، تشنگی و سرما میگذرانیم.
طرح «رزاق»، که دولت وقت از آن بهعنوان طرح «امنیتی معیشتی ساماندهی سوختبران مرزنشین سیستان و بلوچستان» نام میبُرد از مهرماه سال ۱۳۹۹ بهاجرا گذاشته شد. این طرح براساس توافق بین سپاه پاسداران، استانداری سیستان و بلوچستان، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز سیستان و بلوچستان و شرکت ملی پخش فرآورده نفتی کشور در استان اجرایی شد.
طبق این طرح سوخت در استان سیستان و بلوچستان سهمیهبندی شده و به مرزنشینهایی که در فاصله ۲۰ کیلومتری مرز زندگی و سوختبری میکنند، کارت «رزاق» صادر میشود تا سوخت قانونی دریافت و برای فروش به پاکستان یا افغانستان ببرند.
بهگفته سوختبران روتک، در حالی که برای هر خودرو ۱۶ میلیون تومان و از هر گالن ۱۵۰ هزار تومان توسط واسطهها دریافت میشود، «همه این پولها به جیب مسئولان میرود و سهمی برای سوختبران باقی نمیماند».
معترضان تأکید کردند که بستهشدن مرز توسط سپاه باعث سرگردانی صدها نفر در بیابانهای مرزی شده و در برابر سرما، گرسنگی، تیراندازی و راهزنی هیچگونه حمایت یا تأمین امنیتی وجود ندارد.
این در حالی است که به ادعای آنان، «فروش سازمانیافته سوخت در آنسوی مرز توسط شبکههای وابسته به سپاه بدون توقف ادامه دارد».
در ۵ شهریور امسال نیز گروهی از شهروندان بلوچ در اعتراض به بستهشدن گذرهای مرزی و وضعیت دشوار اقتصادی خود مقابل استانداری سیستان و بلوچستان در زاهدان تجمع کرده بودند.
۲۰ مرداد نیز مردم مرزنشین ریگ ملک از توابع شهرستان میرجاوه، در اعتراض به سه ماه بسته ماندن گذرهای مرزی و وعدههای عملینشده مسئولان در مورد بازگشایی گذرهای مرزی، تجمع کردند.
این تجمعات نشاندهنده گستردگی نارضایتی نسبت به سیاستهایی است که مستقیماً بر معیشت ساکنان مناطق مرزی اثر میگذارد.
افزایش تجهیزات زرهی و تشدید امنیتیسازی
این نارضایتیها در بستری از امنیتیسازی فزاینده در سیستان و بلوچستان رخ میدهد. روز سهشنبه ۱۱ آذر در مراسمی با حضور سردار احمدرضا رادان، فرمانده کل فراجا، مجموعهای از تجهیزات سنگین شامل خودروهای زرهی، خودروی ضدانفجار «اسپارتاک» ساخت روسیه، پهپاد و تجهیزات پیشرفته دیگر به مرزبانی کشور و بهویژه مرزبانی سیستان و بلوچستان تخصیص داده شد.
مقامات نظامی اعلام کردهاند که این تجهیزات بخشی از طرح تقویت «امنیت مرزها» هستند و قرار است در محورهای مرزی استان مستقر شوند.
با این حال، فعالان محلی معتقدند این روند نه تنها امنیت پایدار ایجاد نکرده، بلکه به بستهشدن بیشتر مسیرهای مرزی ــ تنها راه ارتزاق هزاران خانواده بلوچ ــ انجامیده است. بهگفته آنها، تشدید حضور نظامی و محدودیتها، فشارهای اقتصادی و معیشتی بر مردم منطقه را دوچندان کرده است.
حادثه آتشسوزی در مَندی درگس
در ادامه مشکلات مرتبط با سوختبری، روز دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴ یک «مندی» (محل دپوی سوخت) در روستای درگس از بخش باهوکلات شهرستان دشتیاری دچار آتشسوزی شد.
این حادثه که در جریان تخلیه سوخت از یک نیسان سوختبر و بر اثر اتصالی برق رخ داد، تلفات جانی در پی نداشت اما خسارت مالی قابلتوجهی برجای گذاشت.
مندیها محل جمعآوری سوخت هستند و سوختبران از آنجا برای انتقال سوخت به مرزها بارگیری میکنند؛ فضاهایی که بهدلیل نبود استانداردهای ایمنی و نظارتی، مستعد بروز حوادث مرگبار هستند.
آمار تکاندهنده تلفات سوختبران
براساس گزارش سالانه کمپین فعالین بلوچ، در سال ۲۰۲۴ مجموعاً ۲۲۸ گزارش مرتبط با سوختبران ثبت شده است که طبق آن دستکم ۳۷۵ سوختبر در تیراندازی نیروهای نظامی یا تصادفات جادهای کشته و زخمی شدهاند. از این میان، ۲۴۰ نفر کشته و ۱۳۵ تن زخمی شدهاند.
این آمار در مقایسه با سال ۲۰۲۳ افزایشی ۵۴.۶۷ درصدی را نشان میدهد؛ افزایشی که نگرانیها درباره تشدید خشونت و ناامنی در مسیرهای سوختبری را عمیقتر کرده است.
سوختبران بلوچ عمدتاً از محرومترین روستاها و شهرهای مرزی استان هستند؛ مناطقی که در نبود فرصتهای شغلی، ضعف زیرساختها و نبود سرمایهگذاری، سوختبری به تنها راه امرار معاش تبدیل شده است. برآوردها نشان میدهد حدود ۱۰۰ هزار نفر در استان از طریق سوختبری زندگی خود را تأمین میکنند. برای بسیاری از آنها، گازوئیلکشی «اولین و آخرین انتخاب» است؛ انتخابی ناگزیر که هر سال صدها قربانی میگیرد.
نظرها
نظری وجود ندارد.