در شهرک ولیعصر تهران زمین ۱۰ متر فرونشست
سه خودرو در فرونشست زمین در شهرک ولیعصر گرفتار شدند. مدتهاست که زنگ خطر فرونشست زمین در پایتخت به صدا درآمده است. در ۱۸ استان کشور نرخ فرونشست بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال است.
بخش محیط زیست
بدون تردید پر خطرترین شهر از لحاظ فرونشست، اصفهان است؛ قطع دائمی جریان زاینده رود هم تشدید کننده این مسئله است. فرونشست در برخی مناطق استان به حدی جدی است که یک شهرک مسکونی و ۴٠ مدرسه تخلیه شده. جمعیت بالای ٣ میلیون نفر را این هاله فرونشستی در برگرفته است.
پنجشنبه شب ۲۰ آذر در شهرک ولیعصر تهران زمین ناگهان فرونشست و نگرانیها از گسترش این پدیده را دوباره برجسته کرد.
بنا بر اعلام سازمان آتشنشانی تهران، این حادثه حوالی ساعت ۲۳ و ۲۸ دقیقه در خیابان عمرانی، داخل خیابان ولدخانی رخ داد و بخش خاکی کنار خیابان در وسعتی حدود ۱۰ متر با عمق تقریبی یکونیم متر نشست کرد؛ رخدادی که در نگاه نخست حادثهای محدود به نظر میرسید اما در بستر بحران فرونشست زمینهای کشور معنای بزرگتری دارد.
جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتشنشانی تهران، گفت که با اعزام نیروها به محل، مشخص شد سه خودرو شامل یک مینیبوس، یک وانت مزدا و یک پیکان وانت که در محل پارک بودند، در چاله ایجادشده گرفتار شدهاند.
بهگفته او این حادثه مصدومی نداشت و عملیات در ساعت یک و چهار دقیقه بامداد جمعه پایان یافت.
ملکی تأکید کرد بارندگیهای اخیر در منطقه نقش مهمی در ایجاد این نشست داشته است؛ موضوعی که با توجه به خاکهای سست، شبکههای آب و فاضلاب فرسوده و همچنین افت لایههای زیرسطحی ناشی از برداشت آب، احتمال وقوع چنین رویدادهایی را افزایش میدهد.
هرچند حادثه اخیر محدود بوده و عمدتاً در بخش حاشیه خاکی خیابان رخ داده، اما درک آن خارج از زمینه کلی فرونشست تهران ممکن نیست؛ شهری که بنا به گزارشهای کارشناسان، بخشهای وسیعی از آن در معرض نشست تدریجی و بعضاً خطرناک قرار دارد.
در همین زمینه علی بیتاللهی، مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در حوزه آب و پیامدهای زیستمحیطی فرونشست، هشدار داد که ایران یکی از بالاترین نرخهای فرونشست در جهان را تجربه میکند. او گفت میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی طی سالهای گذشته چنان از ظرفیت تجدیدپذیر فراتر رفته که ایران از منظر تعداد پهنههای بحرانی، رتبه نخست جهان را دارد. این در حالی است که از نظر کسری منابع آب زیرزمینی پس از چین و آمریکا در رتبه سوم قرار گرفته و از لحاظ وسعت پهنههای فرونشستی نیز بعد از چین و اندونزی سومین کشور جهان است.
بهگفته بیتاللهی، نرخ فرونشست در ۱۸ استان کشور بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال است، در حالیکه در آمار جهانی تنها پنج درصد از پهنههای شناختهشده چنین نرخهایی دارند. در برخی مناطق این عدد بسیار فراتر رفته است: در حوالی بهرمان رفسنجان فرونشست به ۴۰ سانتیمتر در سال، در جنوب استان البرز ۳۵ سانتیمتر و در جنوب غرب تهران حدود ۳۰ سانتیمتر گزارش شده است. این ارقام نشان میدهد فرونشست از یک تهدید زیستمحیطی فراتر رفته و به چالشی ملی با ابعاد زیرساختی تبدیل شده است.
پیامدهای این پدیده نیز صرفاً محدود به ایجاد چالههای ناگهانی مانند حادثه شهرک ولیعصر نیست. نشست زمین، هرچند غالباً تدریجی است، میتواند راهها، خطوط انتقال انرژی، خطوط لوله گاز، شبکه آب و فاضلاب، ریلی، باند فرودگاهها و حتی سازههای تاریخی را تحت تأثیر قرار دهد.
در تهران نیز فرونشست بیشتر در جنوب و جنوبغربی شهر متمرکز است؛ مناطقی که بهدلیل افت شدید آبهای زیرزمینی، وجود چاههای متعدد و خاکهای حساس، مستعد نشستهای ناگهانیاند.
بارندگیهای شدید اخیر نیز با نفوذ سریع آب در لایههای خالیشده زیرسطحی میتواند محرکی برای فروکشهای کوچک و بزرگ باشد.
فرونشست زمین معمولاً در اثر افت سطح آبهای زیرزمینی، تراکمپذیری لایههای رس و برداشتهای بیرویه از سفرههای آب رخ میدهد. هنگامی که آب از لایههای زیرزمینی خارج میشود، فضای خالی ایجادشده بهتدریج فشرده میشود و سطح زمین پایین میرود. این روند غالباً آرام است، اما در برخی شرایط – بهویژه زمانی که لایههای خاک سست باشند یا نفوذ آب ناگهانی صورت گیرد – میتواند با سرعت بالاتر و به شکل چاله یا فروچاله بروز کند. پیامدهای آن شامل ترکخوردگی ساختمانها، شکاف در زمین، آسیب به شبکههای انتقال و تهدید آثار تاریخی است.
فرونشست در صورت عبور از حد تحمل سازهها میتواند آسیبهای جبرانناپذیری ایجاد کند و بازگرداندن سطح زمین به حالت اولیه تقریباً ناممکن است.
نظرها
نظری وجود ندارد.