غزه زیر آوار جنگ در تنگنای کمک‌رسانی قرار دارد

منابع محلی غزه سه‌شنبه ۲۵ آذر / ۱۶ دسامبر از کشف ۴۵ پیکر از زیر آوار یک ساختمان مسکونی بمباران‌شده خبر دادند؛ حمله‌ای که ۱۵ دسامبر ۲۰۲۳ رخ داد و به‌گفته نزدیکان قربانیان، بیش از ۱۰۰ نفر در زمان اصابت بمب داخل ساختمان حضور داشتند. بنا بر این اظهارات، ۹۴ نفر کشته و ۲۰ نفر زخمی شده‌اند و بسیاری از جسدها برای مدت‌ها زیر آوار محبوس مانده بودند.

پیکرها به بیمارستان الشفا، بزرگ‌ترین مرکز درمانی غزه، منتقل شدند. خانواده‌ها می‌گویند به‌دلیل شدت تخریب، شناسایی قربانیان اغلب تنها از روی لباس‌ها امکان‌پذیر است.

این بمباران حدود دو ماه پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس رخ داد؛ حمله‌ای که با کشته شدن ۱۲۰۰ نفر در اسرائیل و ربوده شدن ۲۵۱ گروگان، جنگ غزه را شعله‌ور کرد. به‌گفته وزارت بهداشت غزه که تحت اداره حماس است، از آن زمان تاکنون بیش از ۷۰ هزار فلسطینی جان خود را از دست داده‌اند. در حالی که از ۱۰ اکتبر آتش‌بس برقرار شده، اسرائیل همچنان در انتظار بازگرداندن آخرین پیکر گروگان‌هاست و حماس نیز تأکید کرده که «حق مشروع» حفظ سلاح در آینده را برای خود قائل است.

در کنار تداوم تلفات غیرنظامیان، بحران کمک‌رسانی انسانی نیز وارد مرحله‌ای حساس شده است. ده‌ها سازمان غیردولتی بین‌المللی در غزه حضور دارند؛ از جمله پزشکان بدون مرز، شورای پناهندگان نروژ، آشپزخانه مرکزی جهانی (World Central Kitchen) و «هندیکپ اینترنشنال» (Handicap International)، سازمان بین‌المللی حمایت از افراد دارای معلولیت. اما این سازمان‌ها در سه وضعیت متفاوت قرار گرفته‌اند: برخی از سوی اسرائیل رد شده‌اند، برخی مجوز گرفته‌اند و گروهی دیگر همچنان در بلاتکلیفی هستند؛ آن هم در آستانه مهلت ۳۱ دسامبر.

به‌گفته وزارت امور دیاسپورای اسرائیل، در ماه نوامبر حدود ۱۰۰ درخواست ثبت بررسی شده که از میان آن‌ها ۱۴ درخواست رد، ۱۱ درخواست تأیید و بقیه در حال بررسی است. در فهرست سازمان‌های ردشده نام‌هایی چون «رحمه» (یک نهاد آمریکایی) و «نجات کودکان» (Save the Children) دیده می‌شود؛ سازمانی که در حوزه سلامت به ۱۲۰ هزار کودک غزه‌ای کمک می‌کند. در مقابل، نهادهایی مانند شبکه کمک‌رسانی جهانی (Global Aid Network) آلمان و «ساماریتنز پِرس» / کیسه نیکوکار سامری (Samaritan’s Purse)، یک انجمن مسیحی توزیع‌کننده بسته‌های غذایی، مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند.

اسرائیل اعلام کرده است که نه‌تنها به سازمان‌های مرتبط با تروریسم یا یهودستیز مجوز نمی‌دهد، بلکه اکنون نهادهایی را هم که به «بی‌اعتبار کردن دولت اسرائیل» متهم می‌شوند، رد می‌کند؛ از جمله سازمان‌هایی که از محدودیت‌های ورود کمک‌های انسانی انتقاد کرده یا از واژه «نسل‌کشی» استفاده کرده‌اند.

یکی از شروط جدید برای ثبت، ارائه اطلاعات شخصی کارکنان محلی فلسطینی است؛ درخواستی که برای بسیاری از نهادهای امدادی غیرقابل قبول است، چرا که نگران‌اند این افراد در جریان درگیری‌ها هدف قرار گیرند؛ موضوعی که با اصول حقوق بین‌الملل درباره حفاظت از کارکنان انسانی در تضاد است.

برخی از این سازمان‌ها نقشی حیاتی دارند. برای نمونه، پزشکان بدون مرز در حال حاضر حدود یک‌سوم از ۲۳۰۰ تخت بیمارستانی غزه را مدیریت می‌کند. عدم صدور مجوز می‌تواند به کاهش نیروهای بین‌المللی، توقف ورود تجهیزات و اقلام ضروری و حتی مشکلات بانکی برای پرداخت حقوق و اجاره‌ها منجر شود. با این حال، مسئولان امدادی تأکید می‌کنند که به‌طور بی‌طرفانه فعالیت می‌کنند و سازوکارهای نظارتی سخت‌گیرانه‌ای را به‌اجرا گذاشته‌اند.

غزه هم‌زمان با بیرون کشیدن جسدها از زیر آوار، با خطر تنگنای کمک‌های انسانی روبه‌روست؛ دو بحرانی که چهره غیرانسانی جنگ را بیش از پیش عیان می‌کند.