«ژینا»، رمزی برای زایشِ دوباره – گزارش از مریوان

«ژینا»: نامی که بر سرٍ زبان‌ها افتاده و در دل‌ها سوگ و همزمان خروش و امیدی دوباره زنده کرده و خیابان‌ها را به تسخیرِ خود درآورده است. کردستان، پیشگامانه قاتلانِ ژینا را به مبارزه طلبیده است. معترضان در خیابان‌ها تا نصفِ شب هم منتظر می‌مانند تا فرصتی برای اعتراض به مرگِ او بیابند. این گزارشی است از فضای سیاسی و اجتماعی شهرِ مریوان و آن‌چه در روز دوشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ تا نیمه‌شب در آن گذشت.

فراخوان اعتصاب

مرکز همکاری حزب‌های کردستانِ ایران با پیشگامی کومه‌له پس از قتلِ ژینا امینی به دستِ نیروهای گشتِ ارشادِ جمهوری اسلامی، فراخوانی برای اعتصابِ عمومی در کردستان صادر کردند. جامعه کردستان داغ‌دیده و آماده خروش و حرکتِ اعتراضی گسترده‌ای علیه قتلِ ژینا و آزار و اذیتهای نیروهای حکومتی بود. فراخوان برای روزِ دوشنبه صادر شد. کسبه و مردمِ شهر به فراخوان پاسخِ مثبت دادند.

شاید اگر چنین فراخوانی هم به شکل رسمی صادر نمی‌شد، جامعه باز هم خود به خود حرکت مشابهی را برای سوگِ ژینا و انتقامِ خونِ او سامان می‌داد. حرکت بیشتر ریشه در خشمِ عمومی به نسبتِ حاکمیت و رفتارش داشت. حاکمیت با مشاهده چنین وضعیتی و به منظورِ جلوگیری از اطلاع‌رسانی، بلافاصله سرعتِ اینترنتِ همراه اول را به شدت کاهش داد و سپس به طور کلی آن را قطع کرد. پس از آن در بیشتر محله‌ها وای‌فای خانگی متصل به تلفن ثابت را هم از دسترس خارج کرد و تنها اینترنتِ رایتل فعال ماند که مشترک‌های کمتری به نسبت ایرانسل و همراه اول دارد.

با وجود این، اعتصاب در مریوان که به تازگی تجربه یک حرکتِ جمعی و اعتراضی دیگری علیه قتلِ شلیر رسولی را پشتِ سر گذاشته بود، موفق بود.

از همان اوایل صبح، شهر رنگ و بوی یک روزِ کاملا تعطیل را به خود گرفته بود. می‌توان گفت ۹۰ درصدِ بازار تعطیل بود. نانوایی‌ها، برخی قصابی‌ها و سوپر مارکتها تنها فروشگاه‌هایی بودند که باز بودند. بازار یک‌پارچه تعطیل شد و شهر خلوت بود.

بحث بر سرِ اعتصاب

افراد و گروه‌های مردمی و فعالانِ مدنی در مریوان، هم پیش از شروع اعتصاب و هم پس از آن، بر سرِ شیوه اعتراض به قتلِ ژینا، موضعِ یکدستی نداشتند. این استدلال مطرح شد که اعتصاب نیروی معترض‌ را به خانه‌ها بازمی‌گرداند و خیابان که محلِ اصلی نزاع و اعتراض است خلوت می‌ماند.

در مقابل، حزب‌ها و کسانی که روشِ اعتصاب را مؤثرتر می‌دانستند، از تجربه‌های موفقِ پیشین گفتند و آن را روشی مناسب برای ایجاد همبستگی و همدلی در جامعه بر ضدِ حاکمیت دانستند. با وجودِ این مباحث و آراء مختلف، اعتصاب سراسری در مریوان به راه افتاد.

اعتراض، چاشنی اعتصاب می‌شود

تا ساعت حدود ۷ و نیمِ عصر، تعطیلی و اعتصاب، وضعیتِ عمومی حاکم بر شهر بود. اما فعالان مدنی و به همراه جوانان و زنانِ معترض و خشمگین، نمی‌توانستند به بازار و تعطیلی‌اش بسنده کنند. به ویژه این زنان و دختران جوان بودند که از ساعت ۶ عصر به بعد، در خیابان‌ها حاضر بودند و منتظرِ شروع اعتراضات بودند. آن‌ها می‌خواستند هر طور هست صدایشان را به صداهای معترض دیگر در سراسر کردستان و ایران و جهان برسانند.

همین هم باعث شد تا جرقه‌های اعترض در فاصله ساعت ۷ و ۳۰ تا هشت، در محله دارسیران و میدانِ سرباز زده شود. شعارهایی با محوریتِ انتقامِ خونِ ژینا بلافاصله شروع شد. اما نیروی سرکوب بسیار بیشتر از آن بود که اجازه دهد حرکتِ اعتراضی تازه شروع‌شده گسترده شود. از طرفی هم تعطیلی شهر باعث شده بود که جمعیتی برای پشتیبانی در شهر وجود نداشته باشد و جمعیتِ معترض محدود به همان‌هایی بود که با نیت و هماهنگی قلبلی تنها به منظور اعتراض به خیابان آمده بودند. همین باعث شد نیروی سرکوب بتواند در فاصله‌ای کوتاه جمعیت را پراکنده کند. شعارها بیشتر از چند دقیقه طول نکشید. چند حلقه لاستیک هم در خیابان اداره برق روبروی میدان سرباز به آتش کشیده شد.

شهرِ خلوت برای جولانِ نیروی سرکوب آماده بود. اغراق نیست اگر بگوییم تعدادشان از معترضان هم بیشتر بود. از لباس شخصی‌ها و اوباشِ حکومتی گرفته تا سپاهی‌ها و یگانِ ویژه همه آماده سرکوب بودند. آن‌ها جمعیت را به سمتِ کوچه‌های اطرافِ میدان سرباز متفرق کردند. با وجود این، جمعیتِ معترض در حدِ امکان پیامِ خود را منتقل کردند.

تا ساعتِ ۹ شب تقریبا جمعیت را پراکنده کردند و اثری از اعتراض باقی نگذاشتند. دربازارِ اصلی سرِ هر کوچه و خیابانی دسته‌های نیروی مسلحِ سرکوب را مستقر کردند. از میدان استادیوم گرفته تا شبرنگ، از چهار راه بیمارستان گرفته تا میدان ناری و باییوه، پر شد از نیروی سرکوب در لباس‌های مختلف. در همین فاصله خبرِ دستگیری دو نفر از معترضان در بین مردم منتشر شد. امجدِ ساعدی و ریبوار کامرانی نامِ دو نفر شهروندانی بود که در تجمعِ کوتاه‌مدتِ امروزِ مریوان توسطِ نیروهای لباس شخصی دستگیر شدند.

اعتراضِ شبانه

اما فضای ارعاب و وحشت نتوانست تا آخرِ شب کارساز شود و جوانانِ معترض به هر شکلی بود، در تلاش بودند تا هسته یک تجمعِ اعتراضی را شکل دهند. حوالی ساعت ۱۱ شب بود که دسته‌ای از مردمِ معترض در محله کوره موسوی آتشی برپا کردند و گِرد آن جمع شدند. جوانانِ معترضِ سوار بر موتور در این محله حاشیه‌ای، پیشگامِ این تجمع بودند. آن‌طرف‌‌تر در چهارراه «موسک» هم چندین نفر وسطِ چهارراه چند حلقه لاستیک را به آتش کشیدند. اعتراض‌های شبانه در فضاهایی شکل گرفت که نیروی سرکوب در آن مستقر نشده بود. این خلاصه‌ای بود از آن‌چه که در روزِ دوشنبه در شهرِ مریوان در ارتباط با قتلِ حکومتی ژینا امینی، دخترِ ۲۲ ساله سقزی روی داد. فضای شهر اما همچنان ملتهب است. حاکمیت و مردم هر دو می‌دانند که چاره‌ای جز رویارویی مستقیم با هم برایشان نمانده. ممکن است اتفاقات و اعتراض‌های دیگری در راه باشد.